چشم انداز یورو دیجیتال
فراگیر شدن رمز ارزها به ویژه بیت کوین، بانک های مرکزی را به این سمت سوق داده که چنانچه با جریان نوآوری و تغییرات در این حوزه همراه نشوند، احتمالا در آینده قادر به تداوم قدرت رقابتی و حاکمیت مطلقه خود نخواهند بود. از این رو، برخی از برآوردها حاکی از آن است که حدود 80 درصد از بانک های مرکزی کشورها در حال بررسی و مطالعه برای ایجاد سامانه ای مستقل برای پول های دیجیتالی می‌باشند.
علاوه بر بانک مرکزی اروپا، امریکا نیز در حال ارزیابی برای عرضه دلار دیجیتال میباشد. در چین البته یوان دیجیتالی تاکنون پیشرفت مناسبی داشته است. این امر نشان‌دهنده رقابت بزرگ بانکهای مرکزی برای ورود به حوزه ارزهای دیجیتالی میباشد. در اتریش هر چند نظر سنجی‌ها نشان می دهد طی سالهای 2018 تا 2020 اصرار برای استفاده از وجه نقد کاهش یافته، اما همچنان 58 درصد مردم بر اینکه پول در شکل و فرمت کنونی باقی بماند، اتفاق نظر دارند. بنابراین به نظر می رسد شهروندان کشورهایی همچون اتریش برای پذیرش یورو دیجیتالی مقاومت بیشتری از خود نشان خواهند داد.
اندیشکده آگندا آستریا با انتشار گزارشی به ابعاد مختلف، فرصت ها و چالش های یورو دیجیتال پرداخته که به برخی از موارد آن به شرح ذیل اشاره می‌گردد:
سوالات ذیل در ارتباط با یورو دیجیتال مطرح است:
- میزان حفظ اطلاعات افراد و ناشناس ماندن کاربر در استفاده از یورو دیجیتالی تا چه میزان است ؟ آیا میتوان حریم خصوصی افراد را حفظ کرد یا اصلا نیاز به این کار وجود دارد ؟
- مزایای ایجاد شده در سیاست پولی در صورت استفاده از یورو دیجیتالی چیست؟ آیا سود منفی بانکی به همراه خواهد داشت ؟
- چه کسانی مجاز به استفاده از یورو دیجیتالی می‌باشند؟ شهروندان منطقه یورو یا همه کشورهای جهان و این عملکرد چه تاثیری بر نظام سیاست گذاری پولی و بانکی دارد ؟
- تفاوت رمز ارزهایی مانند بیت کوین و یورو دیجیتالی چیست ؟
دو تفاوت اساسی میان ارزهای دیجیتالی تولیدی بانک های مرکزی و رمزارزهایی مانند بیت کوین وجود دارد :
- بیت کوین و دیگر رمزارزهای مشابه دارای سامانه نظارتی مستقل نمی‌باشند و از این رو اعتماد داشتن به این نوع ارزها در مقابل ارزهای بانک های مرکزی، بسیار سخت بوده و گاه امکان پذیر نیست. در این میان بانک های مرکزی امنیت کامل این ابزار را تامین می نمایند و از این رو به عنوان مثال یورو دیجیتال می‌تواند از اقبال بهتری نسبت به بیت کوین در آینده برخوردار باشد.
- بیت کوین و دیگر رمز ارزها طوری سامان دهی شده اند که با گذر زمان افزایش ارزش پیدا کنند، ولی در مقابل یورو دیجیتالی از نگاه سیاست پولی و بانکی، نیازمند آن است که همواره در محدوده قابل پیش بینی باقی بماند و ثبات خود را حفظ نماید.
- نکته قابل توجه دیگر در خصوص یورو دیجیتالی این است که ارتباط بین مشتری با بانک و مشتری با بانک مرکزی در این میان کاملا متفاوت است. مشتریان در صورت داشتن حساب با بانک تجاری روبرو هستند و در صورت دسترسی به یورو دیجیتال مستقیم با بانک مرکزی روبرو می‌باشند و از این رو استانداردها و قوانین برای همگان به صورت یکسان و یکپارچه در سراسر اروپا اعمال می‌شوند. اروپا بارها اعلام کرده که یورو دیجیتال حریم خصوصی افراد را مورد توجه قرار می دهد و ابزار رصد برای دستگاه حکومتی اتحادیه اروپایی نخواهد بود و در همه فروشگاه‌ها و برای خرید و فروش در سراسر اروپا مورد استفاده قرار خواهد گرفت، در حالی که به عنوان مثال بیت کوین هنوز از چنین قدرت و ویژگی برخوردار نیست.
- در حال حاضر سوئد با پروژه کرون الکترونیکی، در اروپا پیشرو میباشد و در مرحله مطالعاتی به سر می‌برد. یکی از دلایل پیشرو بودن سوئد کاهش جدی استفاده مردم از وجوه نقد در سال های اخیر بوده، به نحوی که زیرساخت و فرهنگ موجود در جامعه را برای همراهی با چنین تغییراتی بسیار هموار تر ساخته است. این مساله در سوئد همزمان که نکات مثبتی را به همراه داشته، اما از سوی دیگر سبب گردیده که خانوارها بسیار بدهکار باشند و قراردادهای بلندمدت اعتباری دریافت کنند. در مقام مقایسه عملکرد سوئد در خصوص کرون دیجیتالی، بسیار مشابه چین بوده و هر دو کشور در مواجهه با این ابزار بسیار خوش بینانه عمل کرده اند.
- البته یورو دیجیتالی تنها برای شهروندان اروپایی سودمند نخواهد بود، بلکه برای کشورهایی که از ارز ضعیف تری نسبت به یورو برخوردار هستند، می‌توانند از یورو دیجیتالی به عنوان ابزاری برای گردش مالی استفاده نمایند، همانطور که یورو و دلار ارزهای رسمی‌برخی از این کشور ها مانند ترکیه بوده اند پس از این نیز یورو دیجیتالی می‌تواند بدون محدودیت مورد استفاده قرار گیرد. اینکه یورو دیجیتالی چه زمانی و چگونه و در کدام کشورهای دنیا مورد استفاده قرار گیرد هنوز روشن نیست، با این وجود حداقل در چارچوب حوزه یورو تراکنش های مالی بین کشورها را بسیار ساده تر و ایمن تر و کم هزینه تر خواهد کرد.
اندیشکده آگندا آستریا در ادامه پیشنهادات خود را برای مسیر به کارگیری و توسعه یورو دیجیتالی به اتحادیه اروپایی و بانک مرکزی اروپا اینگونه عنوان می دارد :
- حفظ حریم شخصی افراد و اطلاعات آنان مساله ای تعیین کننده میباشد.
- دسترسی به یک ابزار جایگزین برای وجه نقد هر روز مهم تر می نماید، از این رو می‌بایست بانک مرکزی اروپا، با توجه به نظر سنجی‌ها و آمادگی شهروندان کشورهای اروپایی، هرچه سریع تر اقدامی عملی در این خصوص انجام دهد. مدت هاست که برخی از اقتصاددانان و سیاستمداران می خواهند پول نقد از بین برود تا بتوانند نرخ سود منفی را در بین عموم مردم اعمال کنند که این شاید راه حل مناسبی نباشد. نرخ بهره واقعی (یعنی نرخ بهره منهای تورم) برای دهه‌ها منفی بوده است، اما اخذ مالیات مستقیم از حساب های یورو دیجیتالی اعتماد عمومی‌به یورو را تضعیف خواهد کرد.
- یورو دیجیتالی برای رشد جایگاه اروپا در جهان بسیار حائز اهمیت میباشد. یورو نیز مانند دلار می‌بایست در دیگر کشورها به عنوان ارز رسمی مورد استفاده قرار گیرد.
- یورو دیجیتالی موجب خواهد شد تا اروپا و کشورهای حوزه یورو بتوانند با آزادی عمل بیشتری در مواجهه با دیگر ارزهای بین المللی مانند دلار آمریکا و قوانین وابسته به آن عمل نمایند. از سوی دیگر برای کنترل نرخ تورم در اروپا بانک های اروپایی می‌توانند با اجرای طرح نرخ بهره منفی بانکی از یورو دیجیتالی استفاده نمایند. از سوی دیگر یورو دیجیتالی می‌تواند توزیع منابع صندوق هایی مانند صندوق احیاء اروپایی و دیگر کمک های اجتماعی را که مستقیم به افراد پرداخت می‌شوند را آسان تر نماید و امکان نظارت را برای دولت ها فراهم آورد. پرداخت کوپن‌های 50 یورویی پرداختی از سوی شهرداری وین برای استفاده در رستوران‌ها یکی از کوچک ترین مثال هایی است که در صورت وجود یورو دیجیتالی با هزینه ای بسیار کمتر و آسان تر و ایمن تر انجام می‌پذیرفت.
- یورو دیجیتال از نوسانات جلوگیری خواهد کرد و در هنگام تبدیل به دیگر ارزها از ارزش آن کاسته نخواهد شد.
- امکان استفاده آن برای تمامی معاملات آنلاین و آفلاین وجود خواهد داشت.
- در برابر حملات احتمالی سایبری ایمن هستند، زیرا از الگوریتم های رمزگذاری مخصوص به خود برخوردار خواهند بود.
- زیرساخت های قانونی موجود و اتصال آن به بانک های مرکزی، امنیت و اعتماد عمومی را در خصوص استفاده از آن در کمترین زمان نسبت به رمزارزها فراهم خواهد آورد.
علی رغم اینکه به نظر می رسد رقابت برای معرفی ارزهای دیجتالی بانک های مرکزی CBDC با شدت در جریان است، اما همچنان ابعاد و پیامدهای آن با ابهامات زیادی مواجه است و پرسش های بی پاسخ زیادی در این زمینه وجود دارد. به عنوان نمونه، تفاوت یورو دیجیتال با پول سپرده گذاری شده چیست؟ تفاوت ارزهای دیجیتال بانک مرکزی با پول نقد چیست؟
یکی از دلایل اصرار برای استفاده از پول نقد، ناشناخته ماندن استفاده کننده است، اینکه تا چه میزان امکان ناشناخته ماندن در استفاده از ارزهای دیجیتال برای افراد وجود خواهد داشت، مشخص نیست. به نظر می رسد این موضوع به ویژه بر میزان استقبال شهروندان کشورهایی همچون اتریش از یورو دیجیتال تاثیرگذار خواهد بود.
نکته حایز اهمیت دیگر این است در صورت ناشناخته ماندن مالک یورو دیجیتال، شهروندان کشورهای تحت تحریم تا چه میزان می‌توانند از این بستر برای مبادلات بین المللی خود بهره برداری نمایند؟
منابع :