چالش های تجاری میان مالزی و اتحادیه اروپا در حوزه روغن پالم

طی چند سال اخیر همواره بر سر فروش روغن پالم از مالزی به اتحادیه اروپا اختلاف نظر وجود داشته است. در همین راستا پارلمان اروپا طرحی را برای محدود کردن استفاده از سوخت های آلاینده زیست محیطی ارائه کرد.

بهانه اصلی اتحادیه اروپا مسئله محیط زیست است اما از نظر مقامات مالزیایی ممنوع کردن تجارت روغن پالم در این رابطه راه حلی اصلی و اساسی نیست و این تصمیم اتحادیه اروپا صرفا برای شانه خالی کردن از یافتن راه حل مناسب در بلند مدت می‌باشد. به گفته مقامات و کارشناسان مالزیایی عدم استفاده از روغن پالم ممکن است برای محافظت از طبیعت تصمیم درستی به نظر بیاید اما بهر حال استفاده از هر محصول گیاهی می‌تواند باعث جنگل زدایی و بروز مشکلات زیست محیطی شود. موارد مهم مصرف روغن پالم در بین کشورهای اروپایی هم برای استفاده در صنایع غذایی دارای اهمیت است و هم در تهیه مواد شیمیایی که تشکیل دهنده اصلی مواد آرایشی بهداشتی و محصولات پاک کننده هستند؛ و هم در خصوص استفاده از آن در سوخت های بیو فسیلی.

تاریخچه ی  تبدیل مالزی به یکی از بزرگترین تولید کنندگان روغن پالم:

• در سال 1870 میلادی مالایی‌ها اولین درخت پالم خود را در باغ گیاه شناسی سنگاپور کاشتند.
• در سال 1911 میلادی تبعه  فرانسوی به نام فوکونیر دانه‌های پالم روغنی را از سوماترا خریداری و به مالزی آورد.
• در سال 1912 میلادی آقای فوکونیر برای پایین آوردن قیمت قهوه و کائوچو به سوماترا بازگشت تا دانه‌های پالم بیشتری خریداری و به مالزی بیاورد.
• در سال 1917 اولین املاک و زمینهای تجاری برای روغن پالم در منطقه تنانارام در سلانگور خریداری شد.
• در سال 1961 سازمان توسعه زمین‌های فلدا (FELDA) در طرحی از مردم خواست دانه درخت پالم را بکارند.
• در سال 1981 مالزی در عرصه جهانی به عنوان یک کشور پیشرو در تولید مواد شیمیایی خوراکی و صنعتی با رویکردی جدید در تولید آن محصولات شناخته می‌شد.
• در سال 2008 مالزی در زمینه تولید و صادرات روغن پالم در جهان مقام اول را بدست آورد.

و در حال حاضر مالزی دومین تولید کننده و صادر کننده روغن پالم در جهان به شمار می آید. 45.2 درصد از کل مساحت مالزی پوشیده از جنگل است و از مجموع بیش از 8 میلیون هکتار زمین قابل کشاورزی بیش از 6 میلیون هکتار آن زیر کشت درخت پالم قرار دارد.

نگرش های منفی در مورد روغن پالم

تبلیغات منفی اتحادیه اروپا بر علیه استفاده از روغن پالم در چند سال اخیر بطور چشمگیری در حال افزایش است. شروع این تبلیغات منفی به سال 2015 برمی‌گردد. بطوری که در دسامبر همان سال بیانیه آمستردام توسط شش کشور فرانسه، دانمارک، آلمان، انگلستان، هلند و نروژ امضاء شد. در این بیانیه اعلام شد که کشورهای امضاء کننده با اهمیت به ضرورت حفظ محیط زیست، خواهان پایان دادن به قطع غیرقانونی درختان و جنگل زدایی تا آخر سال 2020 هستند. بنابراین اتحادیه اروپا به صورت تدریجی در سه مرحله تلاش کرد استفاده از روغن پالم را کنار بگذارد.

• در سال 2015 و انتشار اعلامیه آمستردام؛
• در سال 2017 کمیته محیط زیست اتحادیه اروپا و با انتشار گزارش بهداشت عمومی غذا ( ENVI)؛
• اصلاحات اداره انرژی تجدید پذیر اروپا (II) از طریق بخشنامه 2001/2018.

پس از اعلامیه آمستردام، گزارش "ENVI" در مورد روغن پالم و جنگل زدایی درختان مناطق استوایی به اعضای پارلمان اروپا در سال 2017 ارائه شد. در این گزارش توصیه شده است که برای جلوگیری از تغییرات آب و هوایی و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی آن، جنگل زدایی را متوقف کنند و تولید روغن پالم را اصلی ترین دلیل جنگل زدایی عنوان می‌کند. این توصیه‌ها در همان سال به عنوان قانون تصویب شد. در ادامه با مصوبه RED II راه برای انجام این دستورالعمل هموار تر شد. طبق این مصوبه اعضای اتحادیه اروپا ملزم به محدود کردن استفاده از روغن پالم به عنوان یک سوخت زیستی شدند به نحوی که به تدریج میزان واردات این محصول را بین سالهای 2023 تا 2030 به صفر برسانند.

نگاهی به تجارت روغن پالم میان مالزی و اتحادیه اروپا:

ارزش کل صادرات مالزی در سال 2020 در حوزه روغن پالم و مشتقات کشاورزی آن  52.33 میلیارد رینگیت بوده و حجم آن به 17.368 میلیون تن رسیده است که در مقایسه با 18.471 میلیون تن در سال قبل از آن 1.103 میلیون تن یا 5.97 درصد کاهش داشته است. این کاهش عمدتا به دلیل کاهش صادرات به هلند بزرگترین خریدار سنتی روغن پالم مالزی، اتفاق افتاده است.

در نمودار زیر میتوان به تفکیک بزرگترین بازارهای هدف روغن پالم مالزی در جهان را مشاهده کرد.

همچنین در جدول زیر میزان صادرات روغن پالم به منطقه اروپا و چهار کشور اول وارد کننده به تفکیک آورده شده است.

اقدامات مالزی

روغن پالم و اقتصاد وابسته به آن در مالزی؛ سهم به سزایی در تولید ثروت و از بین بردن فقر طی سالهای اخیر داشته است و لذا حذف آن از اقتصاد مالزی پیامدهای منفی زیادی برای دولت و مردم به همراه دارد. بخش کشاورزی بین 7 تا 9 درصد در تولید ناخالص داخلی مالزی نقش دارد و در این بین پالم بیشترین نقش را در بین محصولات کشاورزی ایفا می‌کند (37 تا 40 درصد). علاوه بر نقش پالم در تولید ناخالص داخلی، زندگی حدود 650 هزار زمین دار کوچک نیز به این کشت و صنعت گره خورده و درآمد اصلی حدود 3 میلیون نفر به این حوزه وابسته است. با این وصف اقدامات اصلی دولت مالزی در رابطه با تداوم تجارت روغن پالم به قرار زیر است:

• حوزه تبلیغی و اقناع سازی: مقامات مالزی و تحلیلگران همواره بر این نکته تاکید دارند که اروپا به جای سوء استفاده از احساسات مردم در قبال خطرات زیست محیطی به نفع سیاست  های خودشان، به دنبال جایگزینی راه حل بهتری برای جلوگیری از گرم شدن کره زمین باشند. مشکل جنگل زدایی با حذف روغن نخل از سوخت های زیستی توسط اتحادیه اروپا از بین نخواهد رفت.
• رایزنی‌های سیاسی: در دوره نخست وزیری ماهاتیر محمد (2018- فوریه 2020) تلاش ها و رایزنی‌های مختلفی در سطح سیاسی صورت گرفت تا اتحادیه را از این تصمیم خود منصرف نماید و حتی سیاست تهدید ممنوعیت ورود کالاهای اتحادیه به مالزی نیز در پیش گرفته شد ولی هیچ کدام موثر واقع نشد و اتحادیه همچنان به این تصمیم خود پایبند بوده و برخی کشورهای عضو از جمله فرانسه، نروژ و لیتوانی میزان واردات خود را به طور چشمگیری کاهش داده اند.
• اقدامات حقوقی: مالزی در چهار چوب مقررات سازمان جهانی تجارت WTO اقدامات قانونی علیه اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن از جمله فرانسه و لیتوانی را به دلیل سیاست های ضد روغن پالم آغاز کرده است. کوالالامپور اواسط ژانویه 2021 خواستار نظر مشورتی براساس مکانیزم حل اختلاف WTO علیه اتحادیه اروپا برای اجرای بخشنامه انرژی‌های تجدید پذیر شده است. استدلال مالزی براین است که این اقدام یک مانع تجاری غیر معقول در برابر مالزی ایجاد می‌کند و بر خلاف اصل عمل تجارت آزاد است که توسط سازمان جهانی تجارت پذیرفته شده است.