نشست مجازی وزرای خارجه کشورهای عضو مرکوسور

دوازدهمین نشست فوق العاده وزرای خارجه کشورهای عضو مرکوسور روز دوشنبه 26 آوریل 2021 (5 اردیبهشت 1400) به ریاست فلیپه سولا وزیر روابط خارجی آرژانتین، که کشورش ریاست دوره ای این اتحادیه را برعهده دارد، به صورت مجازی برگزار شد. این اجلاس که پس از نشست با تنش سران مرکوسور در ماه مارس برگزار شد، وزرا با احتیاط و نرمش بیشتری برنامه و دستور کار اجلاس را پیش بردند. دولت آرژانتین در این جلسه پیشنهاد کاهش تدریجی تعرفه‌های گمرکی در بخش هایی که بر صنعت تأثیر نمی‌گذارد را مطرح کرد، اما اروگوئه و برزیل علاوه بر کاهش تعرفه‌ها، خواستار امضای موافقت نامه‌های تجاری با دیگر کشورها  بصورت مستقل شدند.

فلیپه سولا در سخنرانی خود اظهار داشت: ما باید فکر کنیم که بخش های مختلف اقتصاد چه ظرفیت هایی دارند تا بتوانند در فرآیند کاهش تعرفه‌های خارجی مشترک، به فعالیت خود ادامه دهند. آقای سولا در تشریح پیشنهاد آرژانتین، تقسیم بندی در محصولات کشاورزی، صنعتی، کالاهای سرمایه ای، فناوری اطلاعات و ارتباطات از راه دور، برای تعدیل در تعرفه‌های جدید را مطرح و بر همین اساس خواستار کاهش تعرفه برای 1900 کالا شامل مواد اولیه کارخانجات صنعتی شد.

فرانسیسکو بوستیلو وزیر امور خارجه اروگوئه در این نشست موضوع مذاکرات تجاری با کشورهای ایالات متحده، چین و انگلیس را پیش کشید. اروگوئه اعلام کرده که از تصمیم 2000/32 مرکوسور عدول نمی‌کند، اما به تدریج مذاکرات با دیگر کشورها را آغاز خواهد کرد. وزارت خارجه اروگوئه در توئیتر خود آورده است: پیشنهاد اروگوئه توسط هماهنگ کنندگان گروه بازار مشترک به منظور ایجاد راه حل هایی برای تصمیم گیری در جلسه آتی وزرا، مطرح شده است.

بر اساس طرح اروگوئه، مذاکره با طرف های خارج از مرکوسور به صورت مستقل از سازوکارهای این نهاد منطقه ای و بر اساس چهار گروه بندی انجام می‌گیرد که این مذاکرات بسته به موافقت و یا مخالفت مرکوسور، با سرعت بیشتر یا کمتر دنبال می‌شود. در این گروه بندی اتحادیه اورپا و اتحادیه تجارت آزاد اروپا[1] همچون گذشته در چارچوب مرکوسور ادامه پیدا خواهد کرد. مذاکره با گروه دوم شامل کشورهای کره جنوبی، سنگاپور و لبنان است که اعضا مرکوسور برای امضای توافقنامه با آن کشورها توافق دارند و مذاکرات با این کشورها می‌تواند با سرعت و پیشرفت زیاد آغاز شود. گروه سوم شامل کشورهای اندونزی، ویتنام و حوزه آمریکای مرکزی است که انجام مذاکرات در چارچوب مرکوسور با آنها توافق شده و یا گفتگو بر سر یافتن منافع مشترک با این کشورها از قبل انجام شده است. گروه چهارم کشورهایی هستند که شروع ارتباط برای تأئید علاقمندی آنها جهت مذاکره با مرکوسور به تأئید اعضا رسیده است. این کشورها شامل کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، ترکیه، نیجریه، تایلند و مالزی است. در سازوکار پیشنهادی اروگوئه، درحالی که همه اعضای مرکوسور در حال مذاکره با یکدیگر هستند، هر کشور می‌تواند به صورت مستقل پیشنهادات خود را به طرف های خارجی ارائه نماید.

آقای سولا در واکنش به پیشنهاد وزیرخارجه اروگوئه گفت باید طرحی برای برنامه مذاکرات خارجی تهیه شود که اولویت های مذاکره با طرف های خارجی را مشخص کند و گزارش کاملی در مورد وضعیت مذاکرات مختلف تهیه شود. مارتین گوسمان وزیر اقتصاد آرژانتین که به همراه ماتیاس کولفاس (وزیر توسعه و تولید) و لوئیس باستررا (وزیر کشاورزی) در این نشست حضور داشت در سخنرانی خود گفت اگرچه وجود اختلاف میان اعضای مرکوسور را نباید انکار نمود، اما در عین حال برای بندهایی نیز توافق وجود دارد که پیشبرد موضوعات مورد توافق جهت نوسازی مرکوسور با توجه به نیازهای توسعه ای کشورهای عضو از اهمیت برخوردار می‌باشد.

به نظر می رسد اعضای مرکوسور به توافقی بینابین برای انعطاف پذیری دراین نهاد منطقه ای دست پیدا کنند. بوستیلو وزیر خارجه اروگوئه در پایان نشت روز دوشنبه ضمن ابراز رضایت از این جلسه، گفت برای اولین بار در20 سال گذشته، می‌توانیم موضوع را روی میز بگذاریم. دستاوردهای ناشی از انعطاف پذیری تنها به نفع اروگوئه نخواهد بود بلکه همه اعضاء از آن منتفع می‌شوند.

موضوع انعطاف پذیری در مرکوسور اکنون باعث انشقاق در این سازوکار منطقه ای شده. عزم اروگوئه برای گفتگوهای تجاری با طرف های ثالث و کاهش تعرفه‌ها مورد حمایت برزیل است. اما پاراگوئه در چرخشی آشکار اعلام کرده که در ماه می درجلسه حضوری اعضا، در خصوص موارد پیشنهادی موضع گیری خواهد کرد. رائول کائونو معاون روابط اقتصادی وزارت خارجه پاراگوئه با تفکیک دو موضوع کاهش تعرفه‌ها و انعطاف پذیری، گفت که این دو مقوله را نمی‌توان در یک سازوکار مشابه حل و فصل کرد، زیرا آنها دارای ویژگی‌ها و تأثیرات مختلف هستند. آقای کائونو با انتقاد از طرح اروگوئه، پیشنهاد آن کشور را نادرست دانست؛ چرا که به نابودی اصول اتحادیه گمرکی که پایه‌های اصلی شکل گیری مرکوسور را تشکیل می دهد، می انجامد و بازار مشترک کنونی را از بین می‌برد.

همزمان با اجلاس وزاری خارجه کشورهای عضور مرکوسور، رئیس کابینه وزیرخارجه آرژانتین (قائم مقام) گیرمو خوستو چاوز با رینالدو سالگادو سفیر برزیل درآرژانتین و دانیل سیولی سفیر آرژانتین در برزیل با سفرای کشورهای اروگوئه و پاراگوئه در برزیل دیدار کردند. سفیرآرژانتین در برزیل ضمن تأکید بر اراده دولت متبوعش برای تقویت روابط با کشورهای همسایه گفت برزیل از گذشته شریک اصلی تجاری آرژانتین بوده و وظیفه او مستحکم نمودن این پیوند است. آقای سیولی گفت به دنبال جستجوی نقاط مشترک مورد علاقه، گفتگوی صریح، مستقیم و صمیمانه با مقامات برزیل به خصوص ژائیرو بولسونارو رئیس جمهور آن کشور است تا شکاف های موجود را از بین ببرد. آقای سیولی گفت فراتر از اختلافات ایدئولوژیک (بخصوص موضوع ونزوئلا) باید با عملگرایی، امکان دفاع از منافع مشترک آرژانتین و برزیل فراهم شود.

با توجه به مکانیسم تصمیم گیری در مرکوسور (اجماع اعضا) احتمال توافق در خصوص تعرفه‌ها و گفتگو با سایر کشورها بسیار سخت به نظر می رسد.لاکاشه پو رئیس جمهور اروگوئه روز دوشنبه در اظهار نظری هشدار داد در صورتی که اجماعی بوجود نیاید، گفتگوهای مرکوسور پیشرفتی حاصل نخواهد کرد و در شرایطی که کسانی به هر دلیل دوست ندارند که پیشرفتی در مذاکرات صورت گیرد، باید سازوکاری تدوین شود که سایر شرکاء بتوانند با سرعت دیگری با دیگر کشورها مذاکره و امکان گسترش روابط داشته باشند.برخلاف دیدار تنش آلود سران مرکوسور در ماه مارس، فضای گفتگو میان وزرای خارجه دوستانه و حرفه ای ارزیابی می‌شود که نشان از اراده همه اعضا برای حفظ این نهاد منطقه ای – فراتر از اختلاف دیدگاه‌های سیاسی – دارد.

منابع:

https://www.clarin.com/politica/mercosur-gobierno-propuesta-bajar-aranceles-socios-insistiran-abrir-bloque-ee-uu-china-reino-unido_0_e5XUTGgpB.html

https://mundo.sputniknews.com/20210427/se-flexibiliza-del-mercosur-uruguay-y-brasil-de-un-lado-argentina-y-paraguay-del-otro-1111649373.html

https://www.perfil.com/noticias/politica/daniel-scioli-cierra-la-grieta-en-el-mercosur-argentina-tiene-la-voluntad-de-modernizar-el-bloque.phtml

https://www.france24.com/es/minuto-a-minuto/20210427-mercosur-acuerda-nueva-reuni%C3%B3n-en-mayo-para-debatir-flexibilizaci%C3%B3n

https://www.busqueda.com.uy/Secciones/La-propuesta-de-Uruguay-para-flexibilizar-el-Mercosur-preve-la-posibilidad-de-negociar-con-terceros-sin-autorizacion-de-los-socios-uc47457

https://en.mercopress.com/2021/04/27/external-tariffs-discussed-at-mercosur-foreign-ministers-virtual-meeting

[1] - (EFTA) متشکل از اعضای اتحادیه اروپا و ایسلند، لیختن اشتاین، نروژ و سوئیس