سهم مالیات درآمدهای بودجه‌ای ازبکستان در سال 2021

بر اساس اعلام وزارت دارایی ازبکستان، 73 درصد حجم کل درآمدهای بودجه این کشور در سال 2021 از طریق دریافت مالیات تأمین خواهد شد. شایان ذکر است بخش عمده مالیات پرداختی به دولت توسط بیست شرکت اصلی و بزرگ این کشور پرداخت می‌شود.

مالیات به عنوان یک فاکتور مهم در توسعه اقتصادی ازبکستان و از منابع اصلی بودجه این کشور از بدو استقلال تا زمان کنونی به شمار آمده است. بر اساس پیش‌نویس بودجه سال 2021 این کشور، میزان کل درآمد بودجه‌ای 147 تریلیون صوم* و میزان هزینه­‌ها 165 تریلیون صوم برآورد گردیده است.

سهم پرداخت­‌های مالیاتی در درآمد کل بودجه این کشور در سال 2021 در حدود 73 درصد معادل 109 تریلیون صوم در نظر گرفته شده­است که 16 درصد از تولید ناخالص داخلی می‌­باشد. بر اساس قوانین مالیاتی ازبکستان نرخ برخی از مالیات­‌های پرداختی مستقیم و غیر مستقیم به شرح ذیل می‌­باشد:

نوع مالیات	نرخ به درصد
ارزش افزوده	15
درآمد شرکت­ها	15
درآمد اشخاص	12
گردش مالیاتی	4
دارایی اشخاص حقوقی	2
زمین­های کشاورزی	0.95
سود سهام	5
اجتماعی	12
زمین غیر کشاورزی	15
مالیات آکسیز	بسته به نوع کالا متفاوت می‌باشد.

بر اساس پیش­‌نویس بودجه سال 2021، میزان پرداخت مالیات غیر مستقیم در حدود 62 تریلیون صوم معادل 42 درصد درآمد کل و مالیات مستقیم 46 تریلیون معادل 31 درصد درآمد کل در نظر گرفته شده است. بالاترین میزان پرداخت مالیات‌­های غیر مستقیم مربوط به مالیات ارزش افزوده با سهم 75 درصدی و به میزان 47 تریلیون دلار می‌­باشد و در رتبه­‌های بعدی مالیات آکسیز با سهم 12 درصدی و عوارض گمرکی باسهم 3.3 درصدی قرار دارند. در حوزه مالیات مستقیم نیز مالیات بر درآمد شرکت­‌ها، منابع، دارایی و اشخاص بیش­ترین سهم پرداخت‌­ها را دارند.

بخش عمده مالیات پرداختی به دولت توسط بیست شرکت اصلی و بزرگ این کشور پرداخت می­‌گردد. بر اساس اعلام وزارت دارایی این کشور، این شرکت­‌ها در حدود 47 درصد از درآمد کل بودجه در سال 2021 را تأمین خواهند کرد. شرکت‌های عمده و سهم آن­ها به ترتیب به شرح ذیل می‌­باشد:

	شرکت	حوزه فعالیت	درصد
1	مجتمع معدنی و متالورژی نوایی Navoi Mining and Metallurgical Complex NMMC))	معادن	20.1
2	مجتمع معدنی و متالورژی الملیک Olmalik Mining and Metallurgical Complex (OMMC)	معادن	6.4
3	ازبک نفت گاز    Uzbekneftegaz	اکتشاف، تولید و فروش نفت وگاز	5.1
4	اوز ترانس گاز   JSC Uztransgaz	توزیع و انتقال گاز	3.3
5	تولید و تجارت خارجی لوک اویل LUKOIL Overseas Supply and Trading	نفت و گاز	3.1
6	ازبک انرگو  JSC Uzbekenergo	تولید، انتقال و توزیع برق	2.3
7	اوز بات UzBat	شرکت مشترک انگلیسی، آمریکایی و ازبکستانی تولید دخانیات	1.7
8	اوز اتو موتور UzAuto Motors	خودروسازی	1.5
9	یونیتل(مخابرات، شرکت بیلاین) Unitel (Beeline)	مخابرات	0.5
10	کاسکام(یو سل)  Coscom (Ucell)	مخابرات	0.5
11	سیمان قزل قوم Kizilkumcement	سیمان	0.5
12	اوز تلکام Uztelecom	مخابرات	0.5
13	مجتمع شیمیایی گازی ازبکستان- کره جنوبی Uz-Kor Gas Chemical	محصولات شیمیایی	0.4
14	مجتمع شیمیایی گازی شورتان Shurtan Gas Chemical Complex	محصولات شیمیایی	0.3
15	تاشکند وینو  Tashkentvino	مشروبات الکلی	0.3
16	سیستم موبایل جهانی Universal Mobile System (Mobiuz)	مخابرات	0.2
17	هواپیمایی ازبکستان  Uzbekistan Airways	هواپیمایی	0.2
18	دخانیات تاشکند  Tashkent Tobacco	دخانیات	0.2
19	اوز متکامبینت  Uzmetkombinat	ذوب آهن	0.1
20	سیمان آهنگران  Okhangaroncement	تولید سیمان	0.1

نکته:

• وزارت دارایی ازبکستان با همکاری برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP) با انجام پروژه­‌های مشترک طی سه سال اخیر اقدام به انتشار پیش‌­نویس بودجه دولتی ازبکستان جهت کمک به شفاف‌سازی و آگاهی شهروندان ازبک از روند تهیه و تدوین بودجه نموده‌­اند.
• سیستم مالیاتی ازبکستان طی چند دوره پس از استقلال این کشور متناسب با ضرورت­‌های اقتصاد بازار دچار تغیر و تحول گردیده است. پس از روی کارآمدن آقای شوکت میرضایف این روند با همکاری متخصصان و کارشناسان بین‌­المللی از جمله صندوق بین­‌المللی پول و بانک جهانی تداوم پیدا کرده است. در سه سال اخیر دستورالعمل­‌ها و مقررات جدیدی در حوزه مالیات با اهداف ایجاد فضای رقابتی مطلوب برای سرمایه‌­گذاری داخلی و خارجی، ثبات و ساده‌­سازی قوانین مالیاتی، کاهش سطح بار مالیاتی بر اقتصاد، افزایش جذابیت سرمایه­‌گذاری، بهبود مدیریت مالیاتی، بهینه‌­سازی تعداد مالیات از طریق یکی کردن آن­ها، حصول اطمینان از ثبات وضعیت کلان اقتصادی و پایداری شکل­‌گیری بودجه دولت و درآمدهای آن، تقویت حمایت از حقوق و منافع قانونی مالیات‌دهندگان و حمایت همه جانبه از آن­ها از سوی رئیس جمهور این کشور صادر گردیده است.
• شیوع ویروس کرونا و تبعات اقتصادی و اجتماعی آن از جمله کاهش رشد اقتصادی و هم­چنین تحمیل هزینه­‌های اضافی بر وضعیت بودجه­‌ای، موجب کسری بودجه و افزایش استقراض‌­های بین­‌المللی این کشور شده است.

* هر 10400 صوم معادل یک دلار می‌باشد.