تحول روابط اقتصادی مرکوسور با اتحادیه اروپا
مرکوسور (بازار مشترک جنوبی) یک سازمان اقتصادی منطقه‌ای است که توسط برزیل، آرژانتین، اروگوئه و پاراگوئه در سال 1991 و با امضای معاهده آسونسیون تأسیس شده است. این بلوک اقتصادی با توجه به ظرفیت‌های وسیع آن از جمله جمعیت 295 میلیون نفری، آب، تنوع زیستی، منابع انرژی و زمین‌های حاصلخیز بازاری مناسب برای سایر کشورها و بلوک‌ها مانند اتحادیه اروپا میباشد. نکاتی در مورد تعامل این نهاد اقتصادی با اتحادیه اروپا در ادامه می‌آید.
روابط اقتصادی مرکوسور با اتحادیه اروپا توسعه اقتصادی کشورهای حوزه مرکوسور را تسریع نموده است. آمارها نمایانگر آن است که همکاری‌های اقتصادی دو طرف هر چند اثرات مثبتی بر توسعه اقتصادی کشورهای حوزه مرکوسور داشته است ولی نتوانسته اقتصاد آنها را از کشاورزی به صنعت یا خدمات تغییر دهد و همچنان رقم عمده صادرات کشورهای مزبور اقلام و محصولات کشاورزی میباشد. نظریه وابستگی در اواخر دهه 1950 و تحت هدایت و تحقیقات مدیر کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد برای آمریکای لاتین، رائول پربیش، توسعه یافت. پربیش و سینگر از آمار تبادلات تجاری میان کشورهای ثروتمند شمالی و کشورهای آمریکای لاتین برای تحلیل شرایط تجاری این تعاملات استفاده کرده و در نهایت نتیجه گرفتند که عدم تعادل در این مبادلات به جریان مداوم خروج سرمایه از آمریکای لاتین منجر شده است. مرکوسور و اتحادیه اروپا روابط خود را از دسامبر 1995 با امضای موافقت‌نامه چارچوب همکاری درون منطقه‌ای آغاز کردند که از ژوئیه 1999 به طور کامل به اجرا در آمد. محدوده و اهداف توافقنامه دو طرفه در اولین دور مذاکرات در آوریل 2000 و سپس در اجلاس مادرید در ماه مه 2002 مورد توافق قرار گرفت.
اتحادیه اروپا یکی از بزرگترین بازار‌های جهانی برای مواد اولیه و محصولات کشاورزی است که بازارجذابی برای صادرات مرکوسور به حساب می‌آید؛ به طوری که حدود 20 درصد کل تجارت این بلوک در سال 2018 با مرکوسور انجام شده است. اتحادیه اروپا نخستین شریک اصلی برای به دست آوردن یک قرارداد تجاری با مرکوسور میباشد. آلمان مهم‌ترین شریک برای مرکوسور در میان تمام کشورهای اتحادیه اروپا بود که در سال 2018 حدود 29.8% کل صادرات اروپا را به خود اختصاص داده بود. علاوه بر آلمان، فرانسه و ایتالیا نیز بیش از 50 درصد کل ارزش صادرات اتحادیه اروپا به کشورهای مرکوسور و 40 درصد از واردات اتحادیه اروپا از این بلوک را تشکیل می‌دادند. در میان کشورهای مرکوسور، برزیل شریک اصلی صادرات و واردات با اتحادیه اروپا است.
پس از بیست سال مذاکرات پی در پی، سرانجام در 28 ژوئن 2019 یک توافقنامه مشارکت استراتژیک میان مرکوسور و اتحادیه اروپا در بروکسل به امضاء رسید. این توافقنامه می‌تواند بازار بزرگی برای صادرات خودرو، ماشین‌آلات و محصولات شیمیایی اتحادیه اروپا باز کند در حالی که کشورهای مرکوسور نیز می‌توانند از صادرات بدون تعرفه بر گوشت، اتانول و شکر بهره‌مند شوند. بر اساس آن، بیش از ۹۰ درصد محصولات صادراتی دو طرف از پرداخت تعرفه تجاری معاف می‌شوند. یک تغییر قابل توجه در بخش کشاورزی این است که کلیه صادرات تحت سهمیه هیلتون دارای تعرفه صفر خواهد بود. آرژانتین کشوری است که بالاترین سهمیه هیلتون (29 هزار و 500 تن) دارد. فقط در آرژانتین تخمین زده می‌شود که حذف تعرفه در سهمیه هیلتون، سالانه 70 میلیون دلار به زنجیره گوشت ملی تزریق می‌شود. همچنین، سهمیه‌های جدید در بخش طیور تنها 1.2 درصد از مصرف اتحادیه اروپا را نشان می‌دهد که این روند رو به افزایش است، بنابراین به احتمال زیاد هیچ تأثیری در کاهش قیمت مصرف کننده نخواهد گذاشت.
همچنین، بخش خدمات نسبت به بخش کشاورزی و صنعت از سهم بیشتری از تولید ناخالص داخلی برخوردار است که به طور میانگین در سال 2018 سهم خدمات از تولید ناخالص داخلی حدود 56 درصد بوده است. به طور کلی بیشتر افراد در کشورهای مرکوسور در بخش خدمات با میانگین حدود 71 درصد درسال 2019 کار می‌کنند و بخش کشاورزی در سال 2019 فقط حدود 9 درصد از کل اشتغال را شامل و کمترین درصد اشتغال را دارا میباشد. افزون بر این، میانگین درصد کل صادرات تجارت کالا کشورهای مرکوسور در بازه زمانی 2010 تا 2018، 80 درصد بوده است. اما میانگین درصد کل صادرات تجارت خدمات کشورهای مرکوسور در همین بازه زمانی، 17 درصد بوده است که نشان دهنده این است که درست است که خدمات، میزان عظیمی از تولید ناخالص داخلی را شامل می‌شود اما سهم آن از صادرات بسیار کم است در نتیجه کشورهای مرکوسور هنوز صادراتشان بر پایه کشاورزی میباشد و درستی فرضیه اثبات شده است.
کاهش مساحت جنگل آمازون در برزیل و رشد آلاینده‌های زیست محیطی مانعی در اجرای توافق‌نامه‌هاست. همچنین توافقنامه تجاری مرکوسور و اتحادیه اروپا در سال 2019 در بخش کشاورزی به نفع مرکوسور بوده به دلیل امکان افزایش صادرات. ضمنا استانداردها و الزامات سنگین اقدامات بهداشتی و قرنطینه گیاهی موضوع مهمی‌برای مرکوسور به منظور صادرات محصولات کشاورزی خواهد بود. مسائل کشاورزی یکی از مهم‌ترین موانع رسیدن به توافق میان مرکوسور و اتحادیه اروپا بودند که با توافقنامه 2019 این مانع رفع شد اما باید توجه داشت که این توافقنامه به تصویب نهایی هنوز نرسیده است. تعرفه کالایی این دو بلوک بعد از 15-10سال میل به صفر نمی‌کند و بین 0 تا 5 درصد می‌ماند. همچنین بازندگان بخش کشاورزی در توافقنامه 2019، بخش لبنیات کشورهای مرکوسور بوده است.
