قاچاق طلا از جمهوری دموکراتیک کنگو به کشورهای همسایه

نتیجه تحقیقات مجله "Impact" در خصوص سرنوشت طلاهای استخراجی به شیوه سنتی در جمهوری دمکراتیک کنگو 18 سپتامبر 2020 (28 شهریورماه 99) منتشر شد. در گزارش منتشره از نتایج این تحقیقات فاش شده کشورهای بروندی، رواندا و تانزانیا دروازه‌های ورود دست‌کم 98% از طلای قاچاق از مبدا ج.د.کنگو هستند که به شیوه سنتی در نواحی شمال شرق و شرق این کشور استخراج شده‌ا‌ند.

در این گزارش تصریح شده یافته‌های نتایج این تحقیقات عمدتاً از حقایق میدانی در ج.د.کنگو، نظرسنجی‌ها در منطقه دریاچه‌های بزرگ (Grands Lacs) در سال‌های 2016 تا 2018 و همچنین تجزیه و تحلیل اطلاعات تحقیقات قبلی و داده‌های موجود در مورد تجارت طلا به دست آمده است.

نگارنده این گزارش تصریح می‎کند داده‌های تجمیعی از مصاحبه‌ها و مشاهدات محلی صورت‌گرفته توسط محققان در استان‌های ایتوری(Ituri)، کیوو شمالی(Nord-Kivu) و کیووجنوبی (Sud-Kivu) [در شمال شرق و شرق ج.د.کنگو] با معدنچیان، بازرگانان، صادر‌کنندگان، قاچاقچیان، مقامات متولی اجرای قوانین در این تجارت، اعضای جوامع مدنی، مقامات دولتی، نمایندگان بخش خصوصی همچون مسئولین مراکز تبدیل خاک طلا به شمش(ذوب طلا) نکات ذیل را افشا کرده است:

«وقتی طلاهای استخراجی به شیوه سنتی به نقاط مورد نظر در شرق ج.د.کنگو مانند شهر بوکاوو(Bukavu) مرکز استان کیووجنوبی می‌رسد، صادرکنندگان باید راهی را برای انتقال محموله طلا به مقصد نهایی در یک مرکز تجاری همچون امارات متحده عربی که در آنجا طلا تصفیه خواهد شد، پیدا کنند. از آنجا که هیچ پرواز بین‌المللی و منطقه‌ای از مبدا کیووجنوبی وجود ندارد، طلا باید به یکی از کشورهای همسایه هم مرز و یا در برخی موارد به یکی از استان‌های مجاور همچون کیووشمالی منتقل شود؛ انتقال به شهر گوما (Goma) مرکز استان کیووشمالی که می‌تواند محموله مورد نظر را  از طریق فرودگاه این شهر به مقاصد دیگر حمل کرد. قاچاقچیان در کیووجنوبی اغلب از مسیرهای زمینی استفاده می‌کنند و با مخفی کردن طلا در محفظه‌های مخفی در بدنه یک وسیله نقلیه ورزشی تعبیه شده و به این شکل از مرز عبور داده می‌شود. مسیرهای معروف شناخته شده برای عملیات قاچاق طلا، مسیرهای اتصال شهر اوویرا (Uvira) ج.د.کنگو به بوجومبورا (Bujumbura) در بروندی، و کالمی(Kalemie) ج.د.کنگو به کیگوما (Kigoma) در تانزانیا و بوکاوو ج.د.کنگو به کاممبه (Kamembe) در رواندا هستند .پس از ورود طلا به کشورهای همسایه [بروندی، رواندا و تانزانیا] محموله‌ها می‌توانند گروه‌بندی بشوند تا در حجم بیشتری از مبدا این کشورها به کشور اوگاندا حمل شود و یا مستقیماً به امارات متحده عربی ارسال شوند».

این مطالعه نشان می‌دهد که در سال 2018 ماهیانه دست‌کم 300 کیلو (سیصد کیلوگرم) طلای قاچاق از مبدا بوکاوو  از ج.د.کنگو  خارج می‌شود و عمدتا قاچاقچیانی که محتاطانه و بی سر و صدا اقدام می‌کنند از حمایت مقامات محلی برخوردار خواهند شد و ناشناس باقی می‌مانند. بطوریکه مدل‌های خودرو  و شماره پلاک های آنها برای عبور از مرز از پیش شناخته شده هستند و در موارد نادری که نیروهای امنیتی تردد قاچاقچیان را رد گیری و مداخله کرده‌اند، مقامات ارشد برای رفع هرگونه ایراد مزاحمت در مسیر  قاچاق طلا، سریعا ًمداخله می‌کنند.

در این گزارش تصریح شده دلالان و واسطه‌ها چگونه تلاش‌های ج.د.کنگو برای حمایت از تولید طلای قانونی را تضعیف می‌کنند؛ آنها در این مسیر تجار و صادرکنندگانی که در ظاهر قانونی و یا ثبت شرکت‌هایشان در این داد و ستد فعالند را تشویق می‌کنند که با اظهار درصد کمی از صادرات طلای خود، سود کلانی را از طریق قاچاق به جیب می‌زنند. تلاش‌های دولت ج.د.کنگو در حالی برای کسب درآمد ناشی از پرداخت عوارض و مالیات صادرات  ادامه دارد، که قاچاق طلا از این کشور همچنان رونق دارد. طلای قاچاق خارج شده از کنگو و طلای در گردش در بازارهای بین‌المللی قانونی - به شکل محصولات مصرفی- بطور بالقوه با فعالیت‌های مجرمانه، پولشویی، تغذیه گروه‌های مسلح و موارد نقض حقوق بشر مرتبط است. نگارنده گزارش اذعان دارد که تلاش‌های زیادی برای تقویت تجارت مسئولانه طلای ستنی در ج.د.کنگو انجام شده اما مادامی ‌که دلالان و واسطه‌ها در این بین میان استخراج کنندگان و بازار نقش حیله گرانه ای بازی می‌کنند و از مجازات در امان باقی مانده‌اند، همه این تلاش‌ها همچنان بی‌اثر خواهد بود.

در این گزارش چند مثال موردی برای نشان دادن حجم مشکلات در این تجارت ذکر شده. از جمله تحقیقات در مورد یک پیشخوان مجاز معاملات طلا تحت عنوان شرکت "Cavichi SARL" که بین سال های 2013 تا 2016 در شهر بوکاوو  فعالیت داشته فاش می‌کند که این پیشخوان مجاز در بین سال‌های 2015 و 2016 به دولت ج.د.کنگو اظهار داشته که تنها 25.7 کیلوگرم را در سال صادر کرده، این درحالیست که طبق آنچه Cavichi SARL در اسناد ترانزیت به مقامات رواندایی ارائه داده حجم صادرات طلا 5290 کیلو  اعلام شده است.  این شرکت صادرات طلا از طرفی دیگر ارزش صادرات طلای خود را نیز بسیار کمتر از واقعیت اظهار داشته، بطوریکه ارزش 5290 کیلوگرم طلا را  17.3 میلیون دلار  اعلام کرده، این در حالیست که ارزش این مقدار طلا در بازار جهانی در آن زمان بیش از 194.5 میلیون دلار ( صد و نود و یک میلیون و پانصد هزار دلار) بوده!  اگرچه Cavichi SARL دیگر فعالیتی ندارد، اما موسس این شرکت آقای"Caetano Victor Chibalonza"موسس این شرکت همچنان بعنوان تاجر طلا در این عرصه حضور دارد.

البته به جز بروندی، رواندا و تانزانیا که در نتایج گزارش تحقیقات فوق‌الذکر بعنوان دروازه ورودی طلای قاچاق ج.د.کنگو معرفی شده‌اند، اوگاندا نیز به بهشت طلای قاچاق ج.د.کنگو برای ترانزیت به سراسر جهان از جمله به دبی و هند بدل شده و اخیرا خبرهایی مبنی بر کشفیات طلای قاچاق با مبدا ج.د.کنگو در فرودگاه نایرویی(کنیا) نیز گزارش شده است.

ج.د.کنگو در سال 2007 و با دستیابی این کشور به ثبات نسبی پس از جنگ‌های متعدد و طولانی، عملا بهره‌برداری از مقدار طلای موجود در سطح زمین را آغاز کرد و طبق اولین آمار در سال 2012 به میزان 2 تن طلا استحصال شد؛ این رقم در سال 2013 به کمی‌بیش از 6 تن رسید و در بین سال‌های 2014 تا 2016 به ترتیب حدود 19 تن، 25.8 تن و 22.6 تن بوده است؛ میزان تولید طلا در سال 2017 رشد 2.7 درصدی را نسبت به سال 2016 تجربه کرد و میزان تولید به 23270 کیلوگرم (23.2 تن) رسید. در خصوص این رقم در سال 2018،  بانک مرکزی ج.د.کنگو در آمار منتشره میزان تولید مواد معدنی تا پایان ماه سپتامبر 2018، میزان تولید طلا در این کشور را 28064 کیلوگرم (28 تن) اعلام کرد. در مطالعات انجام شده سال‌های گذشته در مورد رشد تولید طلا در آفریقا پیش‌بینی شده که ج.د.کنگو در «منطقه زیرصحرا» بیشترین رشد تولید طلا را در بین سالهای 2017 تا 2021 تجربه خواهد کرد.

این ارقام در حالی بعنوان آمار رسمی از سوی بانک مرکزی ج.د.کنگو در این رابطه منتشر می‌شود که از سویی دیگر، حجم ناشناخته تولید طلا به شیوه سنتی و فقدان آمار قاچاق آن، امکان ارزیابی دقیق از مقادیر واقعی استخراج سنتی طلا برای در اختیار داشتن آماری دقیق از مجموع طلای تولیدی این کشور را میسر نمی‌سازد.!

منابع : 

1  https://zoom-eco.net/a-la-une/rdc-burundi-rwanda-et-tanzanie-identifies-comme-des-portes-devacuation-de-lor-des-contrebandes-rapport/

2   https://www.mediacongo.net//article-actualite-76136_le_commerce_illicite_de_l_or_prospere_impunement_en_rdc.html

3    https://deskeco.com/2020/07/27/lonce-dor-atteint-un-niveau-record-de-193048-usd-ce-lundi-27-juillet-sur-le-marche