تلاش گروه ویژه اقدام مالی برای کنترل فعالیت ارائه کنندگان خدمات دارایی‌های مجازی (رمزارزها)

ظهور فناوری‌های جدید، محصولات و خدمات مرتبط با آن طی یک دهه گذشته یکی از مهم‌ترین تغییرات سیستم مالی جهانی بوده است. این فن‌آوری‌ها، با ارائه محصولات و خدمات نوین، بهبود نظام مالی بین المللی را در دوره شکوفایی اقتصاد دیجیتال بدنبال دارد. گروه ویژه اقدام مالی در ژوئن سال 2019 استانداردهایی FATF را در ارتباط با داراییهای دیجیتال نهایی کرده که هدف آن نظارت دقیق بر نقل و انتقال این داراییها و استقرار سیستمی مشابه با سوئیفت در زمینه نقل و انتقال رمز ارزها است. در گزارش عملکرد یکساله این استانداردها ضمن ارزیابی انطباق کشورهای مختلف با این استانداردها یک گروه با عنوان «گروه تماس : Contact Group » را به منظور تشویق را اندازی، شناسایی مشکلات و ارتباط با بخش خصوصی برای کنترل و نظارت پذیرش توصیه‌هایFATF ایجاد نمود. بالطبع قوانین و اقدامات پیشنهادی موانعی در مقابل استفاده از رمز ارزها به منظور کاهش فشار تحریم‌ها ایجاد می‌کند و دقت نظر بیشتر در تصمیمات ملی را ایجاب می نماید.

تلاش گروه ویژه اقدام مالی[1] در زمینه نظام مند کردن بازارهای مالی دیجیتال به شدت از سوی ذینفعان از عرصه دنبال می‌شود در این زمینه مقاله منتشره در یکی از رسانه‌های فعال در این حوزه طی مقاله ای اقدام گروه ویژه اقدام مالی  را آهسته ولی پیوسته ارزیابی نموده است.[2]

بر اساس دستور العمل و استانداردهای جدید گروه ویژه اقدام مالی کشورها و مؤسسات مالی باید بارویکرد مبتنی ریسک‌ پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم از محل داراییهای مجازی[3] در زمینه موارد زیر اقدامات مشخصی را انجام دهند.:

1. توسعه محصولات جدید و تجربیات جدید کسب‌وکارها از جمله سازوکارهای جدید تحویل کالا
2. استفاده از فن‌آوری‌های جدید یا در حال توسعه در ارتباط با محصولات جدید و یا موجود

 بر این اساس گروه ویژه اقدام مالی استانداردهای مشخصی را در ارتباط با ارائه دهندگان خدمات در حوزه داراییهای مجازی پیشنهاد نموده و سالیانه گزارش عملکرد کشورها در این زمینه را ارزیابی و منتشر می نماید. این استانداردها شامل موارد زیر می‌شود:

• در مورد مؤسسات مالی، ارزیابی ریسک بهتر است که قبل از ارائه محصولات ورویه‌های تجاری و فناوری‌های در حال توسعه نوین انجام شود.آن‌ها باید اقدامات لازم را برای مدیریت و کاهش ریسک انجام دهند.
• برای مدیریت و کاهش ریسک‌های ناشی از دارایی‌های مجازی[4]، کشورها باید اطمینان حاصل کنند که «خدمات دهندگان دارایی مجازی» به منظور مقابله با پول‌شویی و تأمین مالی ضد تروریسم برنامه‌ریزی و ثبت‌ شده باشند و دارای مجوز و مجهز به سیستم‌های کارآمد برای نظارت و اطمینان از مطابقت با شاخص‌های پیشنهاد شده از طرف FATF باشند.
• «ارائه کنندگان خدمات دارایی‌های مجازی» باید قانونا [5] ثبت شوند. در مواردی که VASPیک شخص حقیقی باشد، باید ابتدا در حوزه حقوقی مرتبط با کسب‌وکار خود، مجوز بگیرد و ثبت شود.
• مقامات ذیصلاح باید با اقدامات قانونی یا نظارتی لازم، از مالکیت و مدیریت و انتفاع مجرمان و همراهان آن‌ها در یک VASP جلوگیری کنند. کشورها باید افراد دارنده فعالیت VASP که مجوز نداشته و ثبت نشده‌اند را شناسایی کرده و تحریم‌های مورد نیاز را علیه آن‌ها اعمال کنند.
• کشورها باید مطمئن شوند که VASP ها متعهد به قوانین مورد نیاز نظارت و کنترل از جهت AML / CFT هستند و پیشنهاد‌هایFATF را به طور مؤثر برای کاهش پول‌شویی و ریسک‌های تأمین مالی تروریسم ناشی از دارایی‌های مجازی اجرا می‌کنند.
• VASP ها باید توسط یک مقام ذیصلاح (نه یک مرجع حل‌وفصل مرکزی در اتحادیه بانکی[6]) تحت نظارت و کنترل مبتنی بر ریسک باشند.
• ناظران باید از قدرت کافی برای نظارت و کنترل برخوردار باشندو اطمینان حاصل نمایند که VASP ها از الزامات مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم پیروی می‌کنند.انجام بازرسی، اجبار تولید اطلاعات و اعمال مجازات از جمله این اختیارات هستند. ناظران باید قدرت وضع تحریم‌های انضباطی و مالی را داشته باشند. باطل یا محدود و تعلیق کردن ثبت‌نام و مجوز VASP ها در صورت لزوم باید انجام پذیرد.
• کشورها باید اطمینان حاصل کنند که طیف وسیعی از تحریم‌های مؤثر، متناسب و بازدارنده، اعم از جنایی، مدنی یا اداری، برای مقابله با VASP هایی که فعالیتشان مطابق با الزامات AML / CFT نباشند، مطابق بند 35 پیشنهاد‌هایFATF، نه تنها برای VASP ها بلکه در مورد مدیران و مدیران ارشد آن‌ها اعمال خواهد شد.
• مطابق الزام 10 (R10): برای معاملات موردی[7]، سقف1000 دلار/یورو تعیین‌شده است و برای مقادیر بالاتر از آن،VASP ها ملزم به دقت بیشتر نسبت به اطلاعات مشتری هستند.
• مطابق الزام 16 (R16):کشورها باید اطمینان حاصل کنند که VASP ها، اطلاعات ضروری و دقیق منشأ (پرداخت‌کننده) و ذینفع (دریافت‌کننده) دارایی مجازی و اطلاعات لازم و دقیق در مورد نقل‌و انتقال دارایی‌های مجازی رادریافت و ذخیره کرده و به سرعت و با امنیت بالا برای موسسه مالی و VASP ذینفع ثبت کند و این اطلاعات باید در زمان درخواست توسط مقامات ذیربط قابل‌دسترسی باشد.
• کشورها باید اطمینان حاصل کنند که VASP های ذینفع، اطلاعات لازم و دقیق منشأ و مورد نقل‌وانتقال دارایی‌های مجازی را بدست آورده و در اختیار دارند و در صورت درخواست در اختیار مقامات ذیربط قرار می‌دهند. سایر موارد الزام R16 شامل کنترل مداوم در دسترس بودن اطلاعات و انجام اقدامات توقف فعالیت و ممنوعیت مبادلات برای اشخاص و طرف‌های مورد نظر است. الزامات فوق در مورد مؤسسات مالی در زمان ارسال و دریافت نقل‌وانتقال دارایی مجازی به همین شکل اعمال می‌شود.
• کشورها همچنین موظف‌اند تا هر چه سریع‌ترگستره همکاری‌های بین‌المللی مؤثری را جهت مقابله با خطرات پول‌شویی، جرائم پیش‌بینی‌شده محموله‌ها و تأمین مالی تروریسم مرتبط با دارایی‌های مجازی، بر اساس بندهای 37 تا 40 پیشنهاد‌هایFATF فراهم کنند. بویژه ناظران VASP باید اطلاعات را به سرعت با همکاران خارجی خود تبادل کنند. (بدون در نظر گرفتن ماهیت یا موقعیت ناظران و اختلافات در نام‌گذاری یا موقعیت VASP ها)
• به موجب استاندارد موسوم به قانون سفر[8] کلیه VASP موظف شده اند، اطلاعات مربوط به مبدا و مقصد نقل و انتقال داراییهای دیجیتال را مشخص نمایند.

==============

از آنجا که استانداردهای FATF در ژوئن سال 2019 نهایی شد، هنوز ارزیابی عملکرد کشورها در این زمینه برای جلوگیری ازخطرات ML / TF درچارچوب دارایی‌های مجازی ادامه دارد. استانداردهای FATF ابتدا باید در حوزه قانونگذاری کشورها [9] وارد شده و در قوانین ملی منعکس گردد. بالتبع بازخورد این اصلاحات به زمان و چگونگی عملیاتی شدن قوانین جدید بستگی دارد.

استانداردهای مورد نظر نیازمند شفافیت بیشتر است. بر این اساس هنوز مشخص نیست که آیا باید ارز دیجیتال با ثبات [10] را باید دارایی مجازی محسوب نمود؟

با توجه به ویژگی اصلی صنعت بلاکچین، رمز ارزهایی مانند بیت کوین دارای ماهیت غیرمتمرکز بوده و کنترل و نظارت بر آن‌ها بلحاظ فنی امکان پذیر نیست. بنابراین استانداردهای جدید پیشنهاد شده توسط FATF برای این گروه از رمز ارزها و جلوگیری از سیاست‌های مقاومتی در برابرتحریم‌ها چندان مؤثر ارزیابی نمی‌شود.

[1] FATF

[2] https://cointelegraph.com/news/slow-but-steady-fatf-review-highlights-crypto-exchanges-struggle-to-meet-aml-standards

[3] Virtual asset service providers- VASP

 

[4]virtual assets

[5]jurisdications

[6]SRB

[7]ooccasional

[8] Travel rule

[9]jurisdictions

[10]ارز دیجیتال باثبات یا استیبل کوین (Stablecoin) به نوعی از ارزهای دیجیتال گفته می‌شود که ارزش آن به یک دارایی یا کالای پایدار مانند دلار وابسته است. مثلا یک ارز دیجیتال باثبات دلاری (مثل تتر) پشتوانه دلار دارد و ارزش آن همواره یک دلار است.