کاهش شدید قمیتها در بازار جهانی نفت و گاز و بازبینی در راهبرد انرژی در قبرس

با اعلام تعلیق حفاری‌ها در منطقه ویژه اقتصادی در مدیترانه شرقی تا سال میلادی 2021 توسط شرکتهای طرف قرارداد ؛ وضعیت انرژی در قبرس در شرایط نا معلومی قرار گرفته است . برخی امیدوارند که با محو کرونا دوباره شرکت های مذکور به کار حفاری ادامه داده و سیاست راهبردی انرژی قبرس؛ راه خود را خواهد پیمود؛ اما واقعیت این است که اکنون صنعت مواد هیدرو کربنی جهانی در سطح کلان خود با بحرانی جدی روبرو شده است .

در طی دو سال گذشته دولت قبرس جنوبی فرو رفته در رویای منابع هیدرو کربنی موجود در منطقه ویژه اقتصادی؛ مذاکرات خود را با شرکت های عظیم و بین المللی نفتی و گازی جهان تداوم بخشید و انجام امور اکتشافی در برخی بلوک های 12 گانه در منطقه ویژه اقتصادی *1* در مدیترانه شرقی را به شرکتهای اکسان موبیل آمریکا ؛ انی ایتالیا و شل بریتانیا سپرد. *2* این اقدام چالشهای جدی را در روابط بین دو بخش شمالی و جنوبی قبرس نیز ایجاد نمود و رئیس جمهور مستقر در قبرس ترک نشین ( شمالی ) همواره همتای جنوبی خود را متهم به نادیده گرفتن حقوق حقه اتباع ترک قبرسی نموده و کماکان هم بر این باورمیباشد.

چالش فراتر اقدامات دولت ترکیه در نادیده گرفتن جغرافیای حقوقی تعریف شده  در مدیترانه شرقی توسط قبرس و اعزام کشتی‌های اکتشافی برای حفاری در برخی بلوک های 12 گانه تعریف شده در منطقه مدیترانه شرقی است که علی رغم فشار سیاسی اتحادیه اروپا علیه ترکیه ؛ عقب نشینی از سوی آنکارا مشاهده نمیگردد.  

در چنین شرایطی؛ ظهور پدیده ویروس کرونا معادلات انرژی در قبرس را بهم زد. شرکت های عظیم و بین المللی نفتی و گازی فعال در این بلوک ها تمامی امور حفاری را به تعلیق انداخته و اساسا معلوم هم نیست که چه وقت مجددا آغاز خواهد شد وچه اتفاقی در آینده دربازار انرژی رخ خواهد داد.

 تقاضا برای انرژی اعم از گاز و نفت کاهش قابل ملاحظه ای است و بازار انرژی با عرضه کلان و بدون مشتری روزهای سختی را سپری میکند. شاید این روند  دو یا سه سال دیگر تداوم یابد . سوال اینجاست که آیا در این شرایط؛ قبرس به امید یافتن گشایشی در کار باید به همین یک انتخاب تن دهد؟

نگاهی به وضعیت نفت و گاز جهانی

شرکت های عمده نفتی و گازی برای اولین بار طی دهه‌های گذشته با کاهش شدید سود روبرو شده اند.اکسان موبیل آمریکا اولین زیان و ضرر 610 میلیون دلاری خود را ظرف سی سال گذشته تجربه نمود و  سود سهام شرکت بریتانیائی شل هم برای اولین بار بعد از جنگ جهانی دوم تا دوسوم کاهش یافت. بنابراین کاهش هزینه‌ها؛ اولویت اصلی شرکت های عظیم نفتی و گازی خواهد بود مگر در جائی که سود آوری آن تضمین شده باشد.

بررسی وضعیت حفاری‌های انجام شده در منطقه ویژه اقتصادی قبرس

با به تاخیر افتادن حفاری‌ها در بلوک های متعدد در منطقه ویژه اقتصادی قبرس تا سال 2021 میلادی ؛ احتمال در اولویت قرار گرفتن تداوم کار توسط شرکت های اکسان موبیل آمریکا ؛ انی ایتالیا و شل بریتانیا در این منطقه در آینده ؛ سوالی بی پاسخ است . لیکن واقعیت این است که احتمال عدم تحقق آن با توجه به پایئن بودن قیمت نفت و گاز در بازار جهانی نیز وجود دارد.

بررسی وضعیت پروژه خط لوله انتقال گاز آفرودیت

پروژه گازی آفرودیت *3*که در بلوک 12 منطقه ویژه اقتصادی قبرس قرار دارد به کنسرسیومی مرکب از دلک از  رژیم اشغالگر قدس  ؛ نوبل انرژی از آمریکا و بریتیش گاز از بریتانیا *4*برای مدت 25 سال اعطا شده است . پیش بینی گردیده است که در این منبع گازی حدود 129 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی*5* ذخیره موجود است .پروژه ای که بدلیل کاهش قیمت جهانی گاز و همچنین وضعیت مالی نه چندان مساعد  شرکت های دخیل ؛  دیگر در اولویت کاری کنسرسیوم قرار ندارد و قبرس را در وضعیتی نگران کننده باقی گذاردند.

شرایطی که برای بازار نفت و گاز فراهم آمده و عرضه بیش از تقاضای موجود در حاملهای انرژی در جهان که پیش بینی میگردد حداقل تا سه سال دیگر تداوم داشته باشد ؛ میتوان حدس زد که پروژه گازی مدیترانه شرقی  اقتصادی نبوده و در اولویت برای اکتشاف؛ استخراج و صادرات به اروپا از طریق خط لوله انتقال مدیترانه شرقی قرار نگیرد. تحقق این وضعیت ؛ رویای دولت قبرس برای نیل به ثروت های حاصل از صدور منابع هیدرو کربنی مکتشفه بر آورده نخواهد شد ؛ ضمن آنکه انفجاری در موقعیت ژئو پلیتیک و ژئو اکونومی این کشور نیز خواهد بود.

به موازات این کاهش تقاضا برای حامل های انرژی که بر اثر ظهور پدیده کرونا بوجود آمده است ؛ پیش بینی میگردد با توجه به نگاه آتی جهانی به مسائل محیط زیستی و نگرش بسوی انرژی‌های سبز تا سال 2030 میلادی ؛ روند کاهشی قیمت ها برای انرژی‌های فسیلی در بازار جهانی فزون تر گردد.

به همین ترتیب اجرای پروژه آفرودیت نیز با توجه به گرانی هزینه‌ها و مشکلات فراوان مالی شرکت های دخیل از جمله دلک اسرائیل و نوبل غیر قابل دسترسی خواهد بود . بدیهی است در این میان جایگاه قبرس نیز در این مجموعه حذف خواهد گردید و بدین ترتیب این کشور کماکان میبایستی واردات ال- ان – جی را پی بگیرد.

و نهایتا آنکه در وضعیتی که برای پروژه‌های انرژی در مدیترانه شرقی رخ داده است؛ دولت قبرس چاره ای جز بازبینی مجدد در روند اجرائی پروژه‌های هیدرو کربنی تعریف شده نخواهد داشت و راهبردی را لزوما میبایستی جستجو کند که دستاورد بهره بری حداکثری را تضمین نماید.

منابع :

مجموعه مقالات منتشره در روزنامه‌های قبرسی و با نگاهی به تحلیل استاد دانشگاه و عضو مرکز مطالعات جهانی انرژی آقای دکتر چارلز الیناس

پاورقی‌ها:

*1*Exclusive Economic Zone

*2*Exxon Mobil – Eni-Shell

*3*Aphrodite project

*4*Delek(Izrael)30%- Noble Energy (USA)35%-British Gas 35%

*5*129 BCM