بازار بالقوه مواد شوینده ایرانی در قزاقستان

راه اندازی نخستین خط تولید مواد شوینده ایرانی به اوایل دهه 30 خورشیدی باز میگردد و این موضوع حکایت از سابقه طولانی و تجربه ارزشمند ایران در تولید این محصول دارد . از آنجا که میزان رشد و توسعه فرایند تولید یک محصول با بازارهای بین المللی و روند صادرات یک محصول رابطه مستقیم دارد ، مواد شوینده ایرانی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و نیازمند رونق صادرات و حضور بیشتر در بازارهای بین ­المللی یا حداقل منطقه ­ای می­باشند. لذا بطور بالقوه بزرگترین بازار مصرف شوینده­ های تولید کشورمان را کشورهای همسایه و منطقه از جمله عراق و افغانستان و کشورهای حوزه آسیای مرکزی و قفقاز تشکیل می دهند .

پس از انعقاد توافقنامه تعرفه‌های تجاری با اتحادیه اقتصادی اوراسیا و مشمولیت مواد شوینده ایرانی از معافیت مالیاتی ذیل این توافقنامه، فرصت قابل ملاحظه ­ای برای فعالین بازرگانی و شرکت­های تولیدکننده ایرانی بویژه در حوزه مواد شوینده که موضوع بحث این گزارش می­باشد، ایجاد گردیده است. از سوی دیگر از آنجایی که کشورهای همسایه ایران مصرف کنندگانی هستند که تولید مواد شوینده در آن کشورها به بلوغ نرسیده، ظرفیت بالقوه­ای برای صادرات ایران به وجود آورده ­اند. درحال حاضر عراق و افغانستان دو کشوری هستند که بیشترین خرید مواد شوینده را از ایران دارند و صادراتی نیز به کشورهای ارمنستان، تاجیکستان، قزاقستان و دیگر کشورهای آسیای مرکزی انجام می­شود.

طی سال های اخیر ، صادرات محصولات شوینده، آرایشی و بهداشتی شامل مواد اولیه و محصولات نهایی به بازارهای خارجی با روند صعودی هرچند با سرعت بسیار پایین همراه بوده ، علاوه بر این عمده اقلام صادراتی این محصولات نیز انواع پودر شوینده بوده است؛ به این معنی که از تنوع محصولات در صادرات تا حدودی غفلت شده است.

با توجه به بازار مناسب مواد شوینده در منطقه آسیای مرکزی و ظرفیت تولید مازاد واحدهای تولیدی داخلی ، این امید می رود تا صنعت مواد شوینده بتواند به عنوان یکی از صنایع مهم در زمینه صادرات غیرنفتی نقش ایفا کند. در این خصوص برنامه­ ریزی به منظور ارتقا کیفیت تولید و بستر سازی جهت افزایش تنوع خطوط و بهره مندی از سرمایه گذاری مشترک ، موجب حفظ بازار هدف صادراتی در شرایط حضور رقبای جدی در عرصه بین المللی و کسب بازار  از رقبا خواهد شد .

در این میان کشور قزاقستان یکی از کشور های مستعد در اتحادیه اقتصادی اوراسیا و در همسایگی جمهوری اسلامی ایران می­باشد، که از ظرفیت­های ویژه ازجمله جمعیت فراوان و مناسب، ثبات سیاسی - اقتصادی، زیرساخت های قابل اطمینان، نزدیکی به ایران، تنوع دسترسی و روابط تجاری خاص با  کشورمان برخوردار است و می­تواند مقصدی مهم در راستای گسترش بازار کالاهای ایرانی در کل و مواد شوینده بصورت خاص باشد. وجود بندر آکتائو و حمل و نقل دریایی مستقیم و ریلی میان دو کشور از طریق مرزهای شمالی کشور به بندر آکتائو و دیگر شهرهای مهم این کشور این فرصت را بدست می­دهد که بتوان از ظرفیت­های موجود این کشور بیش از پیش استفاده نمود.

قزاقستان همچنین از شرایطی مساعد برای راه اندازی و ایجاد واحدهای تولید مواد شوینده ایرانی برخوردار است. در این خصوص منطقه ویژه اقتصادی آکتائو می­تواند میزبان یک واحد تولیدی ایرانی در زمینه انواع مواد شوینده باشد. که در این صورت از معافیت­ های گمرکی (مشمول موافقتنامه مالیاتی اوراسیا) برخوردار می­گردد و همچنین از مالیات بر ارزش افزوده نیز معاف خواهد شد.

 بررسی بازار های داخلی  غرب قزاقستان حاکی از  وجود ظرفیت های بالقوه مناسب برای صادرات مواد شوینده  تولیدی کشورمان و استقبال مصرف کنندگان قزاق از این دست کالا می­باشد. بنابراین بازار قزاقستان دارای ظرفیت ­های مناسب برای صادرات مواد آرایشی و بهداشتی ایرانی بویژه مواد شوینده از جمله انواع پودرهای لباسشویی دستی و ماشینی، صابون‌های رختشویی و صابون، انواع مایع دستشویی، انواع مایع ظرف شویی، لباسشویی، نرم کننده لباس، مواد ضدعفونی کننده، لوله بازکن‌ها و غیره ... می­باشد.

با این وجود کشور قزاقستان باتوجه به ظرفیت ­های موجود آن، در میان مقاصد صادرات مواد شوینده ایران از جایگاه خوبی برخوردار نیست و به عبارتی مطابق با آمار مربوط به سال 2017 و 2018 این  کشور در جایگاه ششم  فهرست مقاصد بالقوه صادرات این کالای ایرانی قرار گرفته است.