معرفی ظرفیت‌ها و برنامه‌های توسعه‌ای بندر ماتادی جمهوری دموکراتیک کنگو

بندر ماتادی، واقع در استان کنگو-مرکزی جمهوری دموکراتیک کنگو، یکی از قدیمی‌ترین و استراتژیک‌ترین بنادر این کشور است. در ژوئن سال گذشته یک توافقنامه همکاری بین شرکت ماتادی کریدور ترمینال کانتینرها (MCTC) و دفتر ملی حمل‌ونقل (ONATRA) جمهوری دموکراتیک کنگو امضاء شد که هدف از آن مدرن‌سازی زیرساخت‌های بندری در جمهوری دموکراتیک کنگو می‌باشد.

ساخت بندر ماتادی به دوران استعمار، در دهه ۱۹۲۰ بازمی‌گردد و با هدف تبدیل شدن به دروازه اصلی دریایی کنگو طراحی شد. این بندر که از طریق خط آهن و جاده به کینشاسا متصل است، به‌طور تاریخی به‌عنوان مرکز تجارت بین‌المللی و ترانزیت کالا به مناطق داخلی این کشور خدمت کرده است. بندر ماتادی یک ستون اساسی برای اقتصاد کنگو محسوب می‌شود و در زمینه‌های زیر نقشی اساس دارد:

تجارت داخلی: این بندر واردات کالاهای ضروری مانند مواد غذایی، ماشین‌آلات، تجهیزات صنعتی و محصولات نفتی را تسهیل می‌کند و در عین حال مواد خامی چون مس، کبالت و چوب را صادر می‌نماید.

ایجاد اشتغال: هزاران نفر به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در این بندر مشغول به کار هستند که آن را به یک منبع مهم اشتغال تبدیل کرده‌ است.

مشارکت در بودجه ملی: مالیات‌های بندری و حقوق گمرکی جمع‌آوری‌شده بخش قابل توجهی از درآمدهای عمومی را تشکیل می‌دهند. این بندر همچنین به فعالیت‌های اقتصادی جانبی، مانند لجستیک و خدمات حمل‌ونقل، کمک می‌کند.

در حوزه آفریقای مرکزی، بندر ماتادی نقش کلیدی به‌عنوان نقطه ورودی دریایی ایفا می‌کند. این بندر همچنین رقیب مستقیم بنادر منطقه‌ای دیگر، مانند بندر پوانت‌نوآر در کنگو-برازاویل است. در سطح جهانی نیز، بندر ماتادی یک مسیر استراتژیک برای شرکت‌های بین‌المللی است که به دنبال بهره‌برداری از منابع طبیعی فراوان جمهوری دموکراتیک کنگو هستند. موقعیت آن در سواحل اقیانوس اطلس امکان تبادلات با آمریکای شمالی و جنوبی، اروپا و آسیا را فراهم می‌کند و نقش آن را در زنجیره‌های تأمین جهانی تقویت می‌نماید.

این بندر سالانه حدود ۳ میلیون تن کالا جابه‌جا می‌کند که بخش قابل توجهی از آن به واردات محصولات صنعتی و صادرات مواد معدنی و چوب اختصاص دارد. صادرات کشاورزی محدود بوده و  شامل قهوه، روغن نخل و کائوچو می‌باشد. این بندر درآمدهای قابل توجهی را از طریق حقوق گمرکی کالاهای وارداتی، عوارض دریایی و بندری برای استفاده از زیرساخت‌ها و درآمد فعالیت‌های لجستیکی (شامل خدمات ذخیره‌سازی و حمل‌ونقل) کسب می‌کند. بر اساس برآوردهای اخیر، درآمدهای حاصل از بندر ماتادی حدود ۱۵ درصد از بودجه سالانه دولت را تشکیل می‌دهد که آن را به یک منبع اقتصادی اصلی تبدیل می‌کند. با پروژه‌های اخیرِ مدرن‌سازی و مشارکت‌های عمومی-خصوصی، بندر ماتادی در مسیر تبدیل شدن به یک هاب لجستیکی رقابتی منطقه‌ای قرار دارد. مدیریت مؤثر همراه با سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک می‌تواند نقش این بندر را در توسعه اقتصادی کنگو و منطقه تقویت نماید.

برنامه‌های توسعه ای بندر ماتادی

در ژوئن سال گذشته یک توافقنامه همکاری بین شرکت ماتادی کریدور ترمینال کانتینرها (MCTC) و دفتر ملی حمل‌ونقل (ONATRA) جمهوری دموکراتیک کنگو امضاء شد که هدف از آن مدرن‌سازی زیرساخت‌های بندری در جمهوری دموکراتیک کنگو می‌باشد. این پروژه که بر تحول بندر ماتادی تمرکز دارد، به دنبال تقویت ظرفیت لجستیکی و تحریک رشد اقتصادی در سطح محلی و ملی است. این مشارکت به مدت ۲۵ سال است و سرمایه‌گذاری اولیه‌ای بالغ بر ۳۰۰ میلیون دلار توسط MCTC برای مدرن‌سازی زیرساخت‌های بندری و تجهیز ترمینال ماتادی پیش‌بینی شده است. در این پروژه، MCTC مسئولیت ساخت‌وساز، خرید تجهیزات مدرن و مدیریت عملیاتی را بر عهده دارد، در حالی که ONATRA نقش نظارتی دارد و انطباق با مقررات محلی را تضمین می‌کند.

اهداف اصلی این طرح، افزایش ظرفیت مدیریت کانتینرها، کاهش زمان انتظار برای تخلیه و حمل‌ونقل کالاها و تقویت امنیت و بهره‌وری عملیات بندری است. این پروژه تاکنون باعث ایجاد ۳۵۰۰ شغل مستقیم در مرحله ساخت‌وساز شده و انتظار می‌رود حدود ۲۰۰۰ شغل اضافی برای عملیات دائمی ایجاد کند. این مشارکت با بهینه‌سازی زنجیره‌های تأمین، کارایی لجستیکی بهتری را فراهم می‌کند. هزینه‌های انبارداری، عوارض معطلی و تأخیرهای مربوط به پردازش کالاها بین ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش می‌یابد که به کاهش قیمت کالاهای وارداتی کمک می‌کند. از سوی دیگر نیز باعث بهبود اقتصاد محلی و افزایش درآمد برای کارگران محلی می‌شود و تحریک سرمایه‌گذاری‌های جدید در بخش‌های مرتبط را نیز در پی دارد. در نهایت نیز کاهش هزینه‌های لجستیکی منجر به کاهش قیمت کالاهای وارداتی، مانند مواد غذایی و کالاهای مصرفی می‌شود و این امر قدرت خرید خانوارها را بهبود می‌بخشد.

چشم‌اندازها

مدرنیزاسیون کامل: این پروژه می‌تواند بندر ماتادی را به‌عنوان یک مرکز منطقه‌ای مهم مطرح کند.

جذب سرمایه‌گذاری خارجی: پروژه مدرنیزاسیون می‌تواند سرمایه‌گذاری‌های بیشتری را در زیرساخت‌ها و تجارت به همراه داشته باشد.

تقویت رقابت‌پذیری: ظرفیت جمهوری دموکراتیک کنگو برای رقابت در بازار جهانی افزایش می‌یابد.

پیش‌بینی اقتصادی میان‌مدت

رشد تولید ناخالص داخلی بخشی: با عملیاتی شدن کامل، بندر مدرن شده ماتادی می‌تواند رشد ۵ تا ۷ درصدی را در بخش لجستیک و بندری جمهوری دموکراتیک کنگو به همراه داشته باشد.

اثر چندبرابری بر اقتصاد محلی: کاهش هزینه‌های واردات و زمان حمل‌ونقل می‌تواند شرکت‌های بیشتری را به سرمایه‌گذاری در کنگو ترغیب کند و تنوع صنایع محلی را افزایش دهد و فرصت‌هایی را در بخش‌هایی مانند فرآوری مواد غذایی و تولیدات سبک ایجاد کند.

جایگاه استراتژیک: بندر مدرن شده می‌تواند با بنادر مجاور مانند پوانت‌نوآر در کنگو برازاویل رقابت کند و سهم بیشتری از تجارت منطقه‌ای را به خود اختصاص دهد. این امر رقابت‌پذیری کنگو را در بازار زیرمنطقه‌ای تقویت می‌کند.

یکپارچگی اقتصادی: این پروژه می‌تواند با تسهیل تجارت درون‌منطقه‌ای، روابط با کشورهای عضو جامعه اقتصادی کشورهای آفریقای مرکزی (CEEAC) را تقویت کند.

چالش‌ها و موانع

اختلافات اداری: مدیریت مشترک بین MCTC و ONATRA تنش‌هایی را ایجاد کرده است که موجب تأخیر در پیشرفت پروژه شده است.

مشکلات تأمین مالی: نوسانات اقتصادی و بی‌ثباتی سیاسی روند جمع‌آوری منابع مالی لازم را پیچیده کرده است.

زمینه ژئوپلیتیکی: تنش‌های منطقه‌ای و ناامنی در شرق جمهوری دموکراتیک کنگو به طور غیرمستقیم بر فضای کسب‌وکار تأثیر گذاشته است.

منابع

https://lecolibripresse.cd/un-partenariat-public-prive-renforce-le-terminal-a-containers-de-matadi/ 

https://acp.cd/province/partenariat-au-port-de-matadi-une-partie-du-terminal-geree-par-un-prive/ 

https://infos27.cd/2024/11/30/matadi-laccord-onatra-mctc-ouvre-une-nouvelle-ere-pour-le-terminal-conteneur-tsm/

https://laprosperiteonline.net/2024/07/12/banc-syndical-de-lex-onatra-et-mctc-signature-de-validation-du-proces-verbal-de-la-reunion-du-24-juin-2024-sous-la-vigilance-de-jean-pierre-bemba/ 

https://lepoint.cd/modernisation-des-infrastructures-portuaires-en-rdc-doudou-fwamba-met-en-oeuvre-la-directive-presidentielle-pour-un-partenariat-onatra-mctc/