نگاهی به ظرفیتهای معدنی قرقیزستان، مراحل و اقدامات اولیه جهت آغاز فعالیتهای معدنی در این کشور
براساس گزارش وزارت منابع طبیعی قرقیزستان در نوامبر 2024 ، قرقیزستان دارای بیش از ۵۰۰۰ کانسار کوچک و بزرگ حاوی ذخایر مواد معدنی مختلف از جمله طلا، عناصر خاکی کمیاب، اورانیوم، توریم ، اکسید تیتانیوم، سنگ آهن، فلوریت، آنتیمونی، سنگ مرمر، ذغال سنگ، وانادیوم، آلومینیوم، مس، استرانسیوم، مولیبدن، بریلیم، تانتالوم و نقره است.
وضعیت کلی معادن قرقیزستان
براساس گزارش وزارت منابع طبیعی قرقیزستان در نوامبر 2024 ، قرقیزستان دارای بیش از ۵۰۰۰ کانسار کوچک و بزرگ حاوی ذخایر مواد معدنی مختلف از جمله طلا، عناصر خاکی کمیاب، اورانیوم، توریم ، اکسید تیتانیوم، سنگ آهن، فلوریت، آنتیمونی، سنگ مرمر، ذغال سنگ، وانادیوم، آلومینیوم، مس، استرانسیوم، مولیبدن، بریلیم، تانتالوم و نقره است. این کشور از منابع قابل توجه جیوه، اکسید اورانیوم و قلع برخوردار می‌باشد. این کشور همچنین از منابع قابل توجه فلزات نادر ( Rare Earth Metal- REM) در کانسار کوتاسای 2 برخوردار می‌باشد. بسیاری از کانیها در حوزه‌های معدنی این کشور بصورت ترکیبی هستند و در کنار طلا، آنتیموان، مس، روی و سایر فلزات یافت می‌شوند.
مهمترین ذخایر معدنی قرقیزستان
طلا مهمترین ماده معدنی و اصلی ترین منبع درآمد قرقیزستان از محل منابع معدنی قابل استحصال در این کشور است. تا کنون حدود 42 کانسار طلا در قرقیزستان شناسایی شده است که طبق داده‌های رسمی دولت قرقیزستان، مجموع طلای خالص قابل استحصال آنها حدود 1000 تن است. اگرچه زمین شناسان و کارشناسان حوزه معدن، میزان واقعی کل ذخایر طلای قابل استحصال این کشور را حدود 4000 تن تخمین می زنند.
مهمترین کانسار طلای قرقیزستان : کانسار کومتار است.
کانسار کومتار در میدان معدنی کومتار در فاصله 350 کیلومتری بیشکک، در ارتفاع 4000 متری از سطح دریا واقع شده است. این کانسار با ذخایر ثابت شده برابر 270 تن طلای خالص، بزرگترین معدن طلا در آسیای میانه و بلحاظ ارتفاع، دومین معدن مرتفع جهان می‌باشد. از سایر کانسارهای عمده طلای قرقیزستان، کانسارهای مکمال، سارتور، جرویی ( دومین کانسار بزرگ طلای قرقیزستان)، ترکان، و تالدیبولاک لوبرژنی می‌باشند. اهمیت: بزرگترین ذخایر طلا در آسیای مرکزی و یکی از عوامل کلیدی در تولید ناخالص داخلی و صادرات قرقیزستان
آنتیموان
کانسار اصلی: کارخانه آنتیموان کادامزی و ترک-سای
اهمیت: قرقیزستان دارای برخی از بزرگترین ذخایر آنتیموان در جهان است؛ آنتیموان عنصری فلزی و نیمه‌هادی است که در صنایع الکترونیک، صنایع نظامی و تسلیحات، و ساخت آلیاژهای مقاوم کاربرد گسترده دارد. اهمیت استراتژیک: توسط بسیاری از کشورها به عنوان یک ماده اولیه حیاتی در نظر گرفته می‌شود.
اورانیوم: معادن تاریخی: کانسار مایلو-سو (میراث برنامه هسته‌ای شوروی)
وضعیت فعلی: تولید به دلیل نگرانیهای زیست‌محیطی متوقف شده است. اما منابع آن باقی است. و از نظر استراتژیک قابل توجه هستند.
زغال سنگ
حوزه‌های معدنی اصلی: کارا-کچه، سلوکتا و اوزگن
اهمیت: منبع کلیدی انرژی داخلی؛ همچنین به کشورهای همسایه صادر می‌شود.
جیوه
کانسار اصلی: معدن خیدرکان
اهمیت: یکی از آخرین معادن جیوه اولیه باقی مانده در جهان.
بلحاظ نگرانیهای زیست محیطی، تحت فشار بین المللی برای تعطیلی قرار دارد.
قلع و تنگستن
کانسارهای : ساری-دژاز و ترودوویه
اهمیت: ذخایر دوران شوروی با سنگ معدن‌های با عیار بالا؛ مهم برای مصارف صنعتی و آلیاژها.
سرب و روی
کانسارها: آلتین-تور، آک-توز و سومسار
کاربرد استراتژیک: باتری‌سازی، گالوانیزه و کاربردهای صنعتی.
آهن و منگنز
کانسارهای پراکنده در جنوب قرقیزستان
وضعیت: ذخایر کوچک تا متوسط؛ پتانسیل توسعه در آینده.
سایر کانیها
خاک زیرین قرقیزستان انواع مختلفی از مواد معدنی را در خود جای داده است که به صورت طبیعی یا فرآوری شده در حوزه داخلی و شاخه‌های مختلف صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرند. میزان تخمینی عناصر موجود در کانسارهای مذکور به همراه نام کانسار در زیر آمده است:
- (سنگ آهک - بیش از ۵۳ میلیون تن، خاک رس - ۳.۷ میلیون تن)، کانسار کوواسایسکویه (سنگ آهک - ۲۷.۶ میلیون تن)، کانسار آکسایسکویه (سنگ آهک - ۳۷۸ میلیون تن، خاک رس - ۳۳.۶ میلیون تن)، کانسار کاراگایلی-بولاک (سنگ آهک - ۲۲۰ میلیون تن)، کانسار کاراچاتیرسکویه (سنگ شیل - ۱۳.۳ میلیون تن)،
- ذخایر گرانیت و سنگهای مرمر در کانسارهای زیر شناسایی شده است:
گرانیت: کانسارکایندینسکویه (حدود ۹ میلیون متر مکعب) ، مرمر رنگی: کانسار آکارت (۳.۱ میلیون متر مکعب)، کانسار بوزبوتو (۳.۶ میلیون متر مکعب)، کانسار گولدرک (۱.۶ میلیون متر مکعب)، کانسار چارتاش (۲.۴ میلیون متر مکعب)، سنگ آهک-صدف کانسار ساری-تاش (۱۴.۱ میلیون متر مکعب).
همچنین ذخایر موادی که در کشورهای دیگر نادر هستند و از نظر حوزه کاربرد خاص خود هستند، در قرقیزستان یافت می‌شوند: ولاستونیت (میدان معدنی کارا-کوروم II در منطقه چاتکال با ذخایر حدود 30 میلیون تن)، چینی ( کانسار اوچقورت، بیش از 9 میلیون تن)، رودوزیت-آزبست (کانسار کارکارا، 618 تن)، بازالت (کانسار سولو-تگرک، 1.4 میلیون متر مکعب) و غیره.
مراحل و اقدامات لازم جهت آغاز فعالیت معدنی در قرقیزستان
بمنظور آغاز فعالیت در حوزه معدن در قرقیزستان، شرکت یا سرمایه گذاری خارجی بایست اقدامات و مراحل زیر را انجام دهند:
1.ثبت شرکت در قرقیزستان
متقاضیان انجام فعالیت معدنی در قرقیزستان، در مرحله اول بایست شرکتی بدین منظور در این کشور به ثبت برسانند. ثبت شرکت در قرقیزستان بسته به زمان درخواست متقاضی می‌تواند بین یک روز تا سه روز کاری به طول انجامد.
2.هزینه ثبت شرکت در قرقیزستان
بصورت فوری ( ظرف همان روز) معادل 250 تا 450 دلار می‌باشد.
3.مراحل ثبت شرکت در قرقیزستان
- مراجعه به اداره خدمات ثبت دولت قرقیزستان زیر نظر وزارت دادگستری این کشور
- ارائه مدارک زیر:
> درخواست کتبی متقاضی ثبت
> کپی گذرنامه بنیانگذار؛
> تعیین میزان سرمایه شرکت
> تکمیل فرمهای مربوطه و تعیین نام شرکت
> پرداخت هزینه‌های قانونی
> افتتاح حساب بانکی و اخذ شماره مالیاتی (TIN)
4.ثبت در سازمان امور مالیاتی
پس از گذراندن مراحل ثبت شرکت در اداره خدمات ثبت دولتی، اطلاعات متقاضی بصورت خودکار و در چارچوب رویه " پنجره واحد" در سازمان امور مالیاتی ثبت خواهد شد. سرمایه‌گذاران خارجی می‌توانند 100٪ مالک شرکت ثبت‌شده باشند.
5.مالیات در قرقیزستان
- مالیات بردرآمد شرکتها در قرقیزستان : 10% از سود خالص است.
- مالیات بر ارزش افزوده (VAT) : 12%
6.مزایا و معافیتهای مالیاتی:
قانون مالیات قرقیزستان برای دسته‌های خاصی از مشاغل، معافیت‌هایی را در نظر گرفته است:
- صادرکنندگان تولیدات در قرقیزستان، مؤسسات آموزشی و پزشکی و تولیدکنندگان محصولات کشاورزی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند.
- شرکتهای مقیم در پارک فناوری پیشرفته (HTP) و پارک صنایع خلاق (CIP) از مالیات بر درآمد شرکتها و مالیات بر ارزش افزوده صادرات معاف هستند. همچنین معافیتهای مالیاتی ( مالیات بر درآمد) برای دوره 10 ساله جهت شرکت‌هایی که در 5 منطقه آزاد اقتصادی (FEZ) قرقیزستان فعالیت می‌کنند درنظر گرفته شده است.
- جریمه دیرکرد در ارائه اظهارنامه مالیاتی - ۵۰۰۰ صوم قرقیزستان ( 50 یورو) قرقیزستان برای اشخاص حقوقی، ۳۰۰۰ صوم (30 یورو ) برای افراد حقیقی
- فرار مالیاتی - اگر مبلغ بیش از ۳۰۰۰۰۰ صوم قرقیزستان ( حدود 3000 یورو ) باشد، جریمه و احتمالاً اتهامات کیفری اعمال می‌شود. اگر بدهی بیش از ۱ میلیون صوم قرقیزستان (10000 یورو) باشد، حبس تا پنج سال امکان‌پذیر است. مسدود کردن حساب‌های بانکی در صورت تکرار تخلفات.
7. مراجعه به سازمان زمین شناسی و استفاده از منابع زیر زمین وابسته به وزارت انرژی قرقیزستان جهت اخذ مجوزهای مربوط به فعالیت معدنی
بعد از اتمام کار ثبت شرکت و افتتاح حساب بانکی در یکی از بانکهای قرقیزستان، متقاضی بایست به سازمان زمین‌شناسی و استفاده از منابع زیرزمین جمهوری قرقیزستان[1] زیر نظر وزارت انرژی به نشانی زیر مراجعه و درخواست مجوزهای مربوط به فعالیت معدنی در آن کشور را ارائه نماید.
119, Ibraimov Street, Bishkek, Kyrgyz Republic
وظایف اصلی این نهاد:
- بررسی درخواست‌های مجوزهای اکتشاف، حفاری و بهره‌برداری معدنی
- صدور و تمدید لیسانس‌های زیرزمینی (Subsoil Use Licenses)
- نظارت بر پروژه‌های معدنی داخلی و خارجی
- مزایده (Auction) و واگذاری امتیاز پروژه‌های معدنی
هر گونه فعالیت معدنی در قرقیزستان شامل سه مرحله است که هر مرحله نیاز به مجوز جداگانه دارد که در زیر به آنها اشاره شده است:
مرحله اول: مجوز اکتشاف مقدماتی (Prospecting License)
برای بررسی‌های اولیه ژئوفیزیکی و نمونه‌برداری سطحی . اعتبار این مجوز 5 سال است.
مرحله دوم: مجوز اکتشاف تفصیلی (Exploration License)
برای حفاری، آزمایش‌های زمین‌شناسی و تعیین ذخایر. اعتبار این مجوز 10 سال است.
مرحله سوم: مجوز بهره‌برداری (Mining License)
برای استخراج تجاری و تولید مواد معدنی. اعتبار این مجوز 20 سال است.
مجوزهای مذکور از قابلیت تمدید در صورت تائید چارچوب و ضوابط قانونی در این حوزه برخوردارند.
8.شرکت در مزایده (Auction) یا درخواست مستقیم
دولت قرقیزستان معمولاً مناطق دارای ذخایر معدنی را از طریق مزایده به سرمایه‌گذاران واگذار می‌کند.
شرایط مزایده:
- ارائه پیشنهاد فنی و مالی
- اثبات توان مالی و تخصص فنی
- پرداخت حق‌الزحمه یا تضمین مزایده
در برخی موارد (مثلاً مناطق کشف‌نشده):
- امکان درخواست مستقیم (با بررسی ویژه دولت)
9.ارزیابی زیست‌محیطی (EIA)
قبل از شروع عملیات، باید مطالعه و ارزیابی اثرات زیست‌محیطی پروژه تهیه شود.
- این ارزیابی باید به تأیید نهاد زیست‌محیطی قرقیزستان برسد.
- شامل بررسی آلودگی آب، هوا، تأثیر بر زندگی مردم بومی و منابع طبیعی
10.دریافت مجوز فعالیت معدنی (پس از تأیید مطالعات)
پس از تأیید مطالعات زمین‌شناسی و زیست‌محیطی و اثبات توان مالی و تعیین تعهدات مالیاتی، زیست محیطی و اجتماعی، نهایتا صدور مجوز فعالیت معدنی
طبق قانون سرمایه‌گذاری قرقیزستان:
- سرمایه‌گذار خارجی از حقوق برابر با سرمایه گذار محلی برخوردار است.
- سرمایه گذار خارجی حق انتقال سود و سرمایه خود به خارج از کشور را دارد.
- امکان حل اختلاف از طریق داوری بین‌المللی فراهم است (با درج در قرارداد)
منابع:
[1] Государственный комитет промышленности, энергетики и недропользования Кыргызской Республики ( State Committee for Industry, Energy and Subsoil Use of the Kyrgyz Republic )