اخبار اقتصادی عربستان سعودی - جده
گزیده اخبار و تحولات اقتصادی عربستان سعودی در هفته چهارم اردیبهشت ماه 1404 مندرج در رسانههای این کشور به شرح زیر ارائه میگردد.
حجم بازار 48 میلیارددلاری بخش ارتباطات و فناوری عربستان در سال ۲۰۲۴
سازمان ارتباطات، فضا و فناوری عربستان در جریان برگزاری یازدهمین دوره «همایش شاخصهای ارتباطات و فناوری ۲۰۲۵» در شهر ریاض اعلام کرد که حجم بازار ارتباطات و فناوری در سال ۲۰۲۴ به 48 میلیارد دلار رسیده است. این بازار طی پنج سال گذشته، رشد سالانه مرکب ۷.۵ درصدی را تجربه کرده است. حجم داراییهای شرکتهای ثبتشده در بخشهای ارتباطات و فناوری در عربستان سعودى به ۲۵۵ میلیارد ریال رسیده است، کل درآمد این شرکتها 34.13 میلیارد دلار بوده است، و ارزش بازار شرکتهای ثبتشده در این دو بخش به حدود 113.86 میلیارد دلار میرسد.
صدور 93 مجوز صنعتى جدید توسط وزارت صنعت و منابع معدنى عربستان
وزارت صنعت عربستان در ماه مارس ۲۰۲۵، تعداد ۹۳ مجوز صنعتی جدید صادر کرد و همزمان ۱۰۹ کارخانه نیز فعالیت تولیدی خود را آغاز کردند. ارزش کل سرمایهگذاریها در این ماه از 1.36 میلیارد دلار فراتر رفت و بیش از ۱۲۰۰ فرصت شغلی ایجاد شد. همچنین، سرمایهگذاری کارخانههایی که تولید را آغاز کردهاند به ۲.۶ میلیون ریال رسید و ۱۷۶۶ فرصت شغلی جدید ایجاد شد. گزارش ماهانه مرکز ملی اطلاعات صنعتی، گسترش پایگاه صنعتی و رشد فعالیتهای صنعتی در پادشاهی را منعکس میکند.
تأسیس شرکت جدید هوش مصنوعی در عربستان
به فرمان محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی شرکت «هیوماین» تحت مالکیت «صندوق سرمایهگذاری دولتی» سعودی با هدف توسعه و مدیریت راهحلها و فناوریهای هوش مصنوعی تاسیس گردید. این شرکت در نظر دارد با تمرکز بر توسعه مدلهای زبانی پیشرفته (LLM) به زبان عربی و زیرساختهای جدید داده و رایانش ابری، به تقویت اکوسیستم هوش مصنوعی در سعودی بپردازد. علاوه بر این، شرکت هیومن در زمینههای راهبردی نظیر انرژی، بهداشت، صنعت، خدمات مالی و حفظ مالکیت فکری نوآوریها، به تسریع پذیرش فناوریهای هوش مصنوعی کمک خواهد کرد. این شرکت که یکی از زیرمجموعههای صندوق سرمایهگذاری عمومی است، با هدف توسعه و مدیریت راهحلها و فناوریهای هوش مصنوعی و سرمایهگذاری در زیستبوم این بخش نوظهور تأسیس شده است. شرکت «هیوماین» که ریاست هیئتمدیره آن را ولیعهد بر عهده دارد، در نظر دارد پیشرفتهترین مدلها و کاربردهای هوش مصنوعی را ارائه دهد. این شرکت نقش مهمی در توانمندسازی و ارتقای ظرفیتها در زمینه توسعه و ارائه کاربردها و راهحلهای هوش مصنوعی در سطوح محلی، منطقهای و بینالمللی ایفا خواهد کرد، و به گشودن افقهای تازه در اقتصاد دیجیتال کمک خواهد نمود. صندوق سرمایهگذاری عمومی عربستان و شماری از شرکتهای وابسته به آن، در حال تقویت زیستبوم هوش مصنوعی از طریق سرمایهگذاری و ایجاد شراکتهای بینالمللی هستند؛ در حالی که از مزیتهای راهبردی عربستان سعودى(از جمله موقعیت جغرافیایی در میان سه قاره) بهرهبرداری میکنند. این موقعیت، ارتباط میان شبکههای ارتباطی را تسهیل و پردازش سریع دادههای عظیم را ممکن میسازد. از سوی دیگر، رشد فزاینده اقتصادی و درصد بالای جمعیت جوان علاقهمند به فناوری در عربستان، نقش مهمی در حمایت از فرآیندهای ظرفیتسازی، تحقیق و نوآوری در زمینه فناوریهای هوش مصنوعی ایفا میکند. راهبرد صندوق سرمایهگذاری عمومی در حوزه هوش مصنوعی، بر تقویت رقابتپذیری جهانی عربستان سعودی تمرکز دارد؛ و این در چارچوب اهداف این صندوق برای حمایت از تلاشهای توسعهای و تنوعبخشی به اقتصاد در سطح داخلی صورت میگیرد. شایان ذکر است که عربستان سعودی در سال ۲۰۲۴ در شاخص جهانی هوش مصنوعی، در صدر رتبهبندی مربوط به «راهبردهای دولتی هوش مصنوعی» قرار گرفت. شرکت هیوماین در راستای حمایت و هماهنگسازی انواع ابتکارات مربوط به مراکز داده و تجهیزات فناوری فعالیت خواهد کرد، و همچنین در تسریع روند پذیرش فناوریهای هوش مصنوعی در حوزههای مختلف نقش ایفا میکند. این شرکت قصد دارد یک اکوسیستم یکپارچه از راهحلها در حوزه اقتصاد دیجیتال ارائه دهد که بخشهای راهبردی همچون انرژی، بهداشت و درمان، صنعت و خدمات مالی را در بر میگیرد. راهاندازی شرکت هیوماین، گامی راهبردی است که جایگاه پیشرو عربستان در حوزه هوش مصنوعی و گسترش منطقهای و جهانی آن را تقویت میکند. این شرکت با بهرهمندی از موقعیت عربستان بهعنوان یک مرکز دیجیتال جهانی و زیرساختهای پیشرفتهاش به اقتصاد دیجیتال و نوآوری کمک خواهد نمود. این شرکت همچنین با تمرکز بر حفظ مالکیت فکری نوآوریها، به تقویت تلاشهای توسعه داخلی کمک خواهد نمود و در راستای تحقق چشماندازهای عربستان در حوزه داده و هوش مصنوعی گام برخواهد داشت؛ ازجمله تثبیت جایگاه عربستان بهعنوان مرکزی جهانی برای توانمندسازی پیشرفتهترین فناوریهای داده و هوش مصنوعی، و جذب فرصتهای سرمایهگذاری و بهترین استعدادها از داخل و خارج کشور.
گزارش عملکرد مالی (سود) آرامکو در فصل اول سال ۲۰۲۵
شرکت آرامکو عربستان نتایج مالی خود برای سهماهه نخست سال ۲۰۲۵ را اعلام نموده و از کسب سود خالصی معادل ۹۷.۵ میلیارد ریال خبر داد. این شرکت همچنین اعلام کرد که جریان نقدی عملیاتی آن به ۱۱۸.۹ میلیارد ریال رسیده و سود تقسیمی آن ۷۹.۳ میلیارد ریال اعلام شده است. از مهمترین تحولات اخیر آرامکو میتوان به خرید سهام در شرکتهایی فعال در حوزه پالایش و هیدروژن آبی، و راهاندازی ایستگاهی برای جذب کربن از هوا اشاره کرد. امین الناصر، مدیرعامل شرکت، تأکید کرد که این عملکرد نشاندهنده قدرت آرامکو در مواجهه با چالشهای جهانی است، و این شرکت به اجرای استراتژی بلندمدت خود برای افزایش بهرهوری، رشد پایدار و کاهش انتشار گازهای گلخانهای ادامه میدهد. ضمنا طبق اطلاعیهای که در تداول، بازار بورس اوراق بهادار عربستان سعودی، منتشر شد، شرکت آرامکوی عربستان در سه ماهه اول سال جاری سود خالص ۹۷.۵ میلیارد ریال سعودی را ثبت کرد براساس اعلام بلومبرگ، با وجود کاهش ۴.۶ درصدی سود سالانه شرکت، بزرگترین شرکت انرژی جهان به سودی فراتر از انتظار، معادل ۹۴ میلیارد ریال سعودی، دست یافت. این شرکت اعلام کرد که کاهش سود در درجه اول به دلیل کاهش درآمدها و سایر درآمدهای مرتبط با فروش و افزایش هزینههای عملیاتی بوده است.
چالشهای مالی سعودی از کسری بودجه تا وابستگی به درآمدهای نفتی
نشریه بلومبرگ در گزارشی نوشت، در سهماهه نخست سال 2025 سعودی با کسری بودجهای معادل 15.7 میلیارد دلار مواجه شد که بالاترین رقم از سال 2021 محسوب میشود. این کسری عمدتاً از طریق استقراض تأمین شده و برداشت از ذخایر ارزی بانک مرکزی صورت نگرفته است. تحلیلهای مؤسسات مالی از جمله «گلدمن ساکس»، نشان میدهد که در صورت تداوم افت قیمت نفت، میزان کسری بودجه سعودی در سال 2025 ممکن است به 67 میلیارد دلار برسد، رقمیکه بیش از دوبرابر برآورد اولیه دولت است. کاهش قیمت نفت که به پایینترین سطح در چهار سال گذشته رسیده، نتیجه شتاب سعودی و متحدانش در «اوپک+» برای افزایش تولید نفت است. بر اساس تحلیلهای بلومبرگ، دولت سعودی در سال گذشته برای اجتناب از کسری بودجه، به نفت با قیمت 93 دلار در هر بشکه نیاز داشت و در صورت احتساب هزینههای پروژههای کلان ولیعهد سعودی، این قیمت به 108 دلار میرسید. در چنین شرایطی، فشار مضاعفی بر منابع مالی دولت وارد شده است و تداوم این روند میتواند توازن مالی کشور را با چالشهای عمیقتری مواجه سازد.
تخصیص بیشترین سهم از بودجه سعودی به بخشهای بهداشت و آموزش
روزنامه «الإقتصادیة» در گزارشی با بررسی دادههای «وزارت دارایی» سعودی نوشت، در سهماهه اول سال 2025 بخش بهداشت و توسعه اجتماعی با 72.2 میلیارد ریال (22% از کل بودجه) بیشترین سهم را از هزینههای بودجه سعودی داشت. پس از آن، بخش آموزش با 53.9 میلیارد ریال (17%) و بخش نظامیبا 51.4 میلیارد ریال (16%) در رتبههای بعدی قرار گرفتند. الإقتصادیة گزارش داد، مجموع هزینههای دولت سعودی در این دوره به 322.3 میلیارد ریال رسیده که نسبت به مدت مشابه در سال قبل 5% رشد داشته است. این گزارش افزود، بیشترین رشد سالانه در هزینهها مربوط به بخشبهداشت و توسعهاجتماعی با 19% افزایش بوده است و پس از آن «مدیریت عمومی» (هزینههای مرتبط با اداره امورکلی دولت) با رشد 14% قرار دارد. در مقابل، هزینهها در خدمات شهری 6% و همچنین هزینهها در منابع اقتصادی و «بندهای عمومی» (ذخیره اضطراری، یارانه، بهره بدهی، پاداش و هزینههای پیشبینینشده) هر کدام 2% کاهش یافته است.
سهم بخش های مختلف از بودجه سعودی به بخشهای بهداشت و آموزش در سهماهه اول سال 2025
|
ردیف
|
بخش
|
مقدار بودجه صرف شده به ریال
|
مقدار بودجه صرف شده به دلار
|
1
|
بهداشت و سلامت
|
72.2 میلیارد ریال
|
19.25 میلیارددلار
|
2
|
آموزش
|
53.9 میلیارد ریال
|
14.37 میلیارددلار
|
3
|
نظامی
|
51.4 میلیارد ریال
|
13.70 میلیارددلار
|
4
|
موارد عمومی
|
42.1 میلیارد ریال
|
11.22 میلیارددلار
|
5
|
امنیت و اداره مناطق
|
30.3 میلیارد ریال
|
8.08 میلیارددلار
|
6
|
خدمات شهری
|
25.1 میلیارد ریال
|
6.69 میلیارددلار
|
7
|
مدیریت دولتی
|
18.9 میلیارد ریال
|
5.04 میلیارددلار
|
8
|
موارد اقتصادی
|
18.4 میلیارد ریال
|
4.90 میلیارددلار
|
9
|
تجهیزات اولیه و حمل و نقل
|
9.9 میلیارد ریال
|
2.64 میلیارددلار
|
فرصت های سرمایهگذاری در زمینه بومیسازی خدمات و صنایع محیط زیست عربستان
مرکز ملی نظارت بر پایبندی به محیطزیست عربستان سعودی 28 فرصت سرمایهگذاری درزمینه بومیسازی خدمات و صنایع محیط زیست این کشور به ارزش 14 میلیارد ریال را معرفی کرد.
افزایش سهم صندوق سرمایه گذاری عربستان در شرکت هاتی آمازون و بلوم انرژی
صندوق سرمایهگذاری عمومی عربستان سعودی در سهماهه اول 2025، سهم خود از شرکت «آمازون» را 50% و از شرکت «بلوم انرژی» 17% افزایش داد، اما سهمش را در «پینترست» 25% و در «متا» حدود 90% کاهش داد.
میزان فروش شرکت سعودی الدرعیة از واحدهای مسکونی لوکس
میزان فروش شرکت ساخت و ساز سعودی الدرعیة از واحدهای مسکونی لوکس مرتبط با برندهای جهانی تاکنون از 16 میلیارد ریال فراتر رفته و این در حالی است که به گفته «جری اینزیرلیو» مدیرعامل این شرکت، تقاضا برای این نوع از املاک به طور فزایندهای در حال افزایش است.
راه اندازی خودروهای خودران در عربستان تا سال 2025 توسط شرکت اوبر
دارا خسروشاهی، مدیرعامل شرکت اوبر اعلام کرد که ما در حال حاضر با شرکای حوزه خودروهای خودران و وزارتخانههای اینجا در حال گفتوگو هستیم و امسال خودروهای خودران را در عربستان سعودی خواهید دید. هر کاری که سعودی انجام میدهد با جاهطلبی و شتاب همراه است، و ما از اینکه بخشی از این حرکت هستیم، هیجانزدهایم.
آغاز ساخت کارخانه هیوندای در شهر اقتصادی ملک عبدالله
بندر الخریف وزیر صنعت و منابع معدنی عربستان سعودی از آغاز ساخت کارخانه هیوندای در شهر اقتصادی «ملک عبدالله» خبر داد. این کارخانه با همکاری «صندوق سرمایهگذاری دولتی» سعودی و شرکت هیوندای، از سال 2026 با ظرفیت تولید 50 هزار خودرو در سال آغاز به کار خواهد کرد.
انجام دو پروژه در توسعه ای در اندونزی توسط صندوق توسعه عربستان
صندوق توسعه عربستان سعودی طی برگزاری مراسمی دو پروژه آموزشی به ارزش 88 میلیون دلار در کشور اندونزی افتتاح کرد. این پروژهها شامل توسعه دو دانشگاه به نام های دانشگاه ایالتی «جاکارتا» و دانشگاه «مولانا مالک ابراهیم مالانق» میباشند.
میزان وامهای معوق بانکهای سعودی در سال 2024
عبدالله دحلان نویسنده روزنامه «المدینة» در یادداشتی نوشت، مجموع وامهای معوق یا غیرقابل بازپرداخت بانکهای سعودی در سال 2024 به 29.6 میلیارد ریال رسید. این رقم شامل وامهایی است که مشتریان بانکها بهموقع پرداخت نکردهاند و احتمال بازپرداخت آنها پایین است. دحلان افزود، در بین بانکها بیشترین سهم از این وامهای معوق مربوط به بانک «الأهلی» است.پس از بانک الأهلی که 26% از وامهای معوق را با مبلغ حدود 7.7 میلیارد ریال به خود اختصاص داده است، به ترتیب بانکهای «الراجحی» و «الأول» با وامهای معوقهای به ارزش 5.3 و 3.6 میلیارد ریال قرار دارند.
برگزاری مناقصه واردات گندم در عربستان
سازمان امنیت غذایی عربستان سعودی سومین مناقصه برای واردات گندم سال 2025 را اعلام کرد که شامل 655 هزار تن گندم برای تأمین نیاز این کشور در بازه زمانی آگوست تا اکتبر 2025 است. 11 کشتی حامل گندم به بنادر «جده»، «ینبع»، «ملک عبدالعزیز» و «جازان» خواهد بود.
اعلام نرخ تورم در آوریل 2025 در عربستان
سازمان ملی آمار عربستان سعودی گزارش داد، نرخ تورم سالانه در این کشور در آوریل 2025 برای دومین ماه متوالی روی 2.3 درصد ثابت ماند.
دستورالعمل عربستان درباره حمل وجه نقد و طلا توسط حجاج
وزارت حج و عمره عربستان دستورالعمل های گمرکی جدید درباره محدودیت حمل وجه نقد و طلا صادر کرد که طبق آن کلیه زائران حج 2025 هنگام ورود یا خروج از این کشور باید پول نقد یا سایر داراییهای بیش از ۶۰ هزار ریال سعودی را اظهار کنند. بر اساس این مقررات، زائران موظفند در صورت همراه داشتن پول نقد یا داراییهای دیگر به ارزش بیش از 60 هزار ریال سعودی (حدود 16 هزار دلار آمریکا) هنگام ورود یا خروج از کشور، آن را اظهار کنند. هدف از این اقدام، جلوگیری از فعالیتهای غیرقانونی در طول موسم حج است. این دستورالعمل توسط وزارت حج و عمره صادر شده و از زائران درخواست شده برای حفظ حقوق مسافران و رعایت قوانین کشور، فرم اظهارنامه گمرکی را تکمیل کنند. این وزارتخانه اعلام کرده است کسانی که از این قانون پیروی نکنند، ممکن است با جریمه، پیگرد قانونی یا تأخیر در سفر مواجه شوند.
رشد چشمگیر صنعت حمل و نقل هوایی در طی سال ۲۰۲۴
اداره کل آمار عربستان سعودی بولتن آماری حمل و نقل هوایی سال ۲۰۲۴ را منتشر کرد. این گزارش حاکی از رشد قابل توجه ترافیک هوایی در فرودگاههای این کشور در مقایسه با سال ۲۰۲۳ از جمله افزایش چشمگیر در تعداد مسافران و حجم حمل بار هوایی است. براساس گزارش «سازمان آمار»عربستان سعودی، تعداد مسافران حملونقل هوایی در سعودی در سال 2024 با رشد 14 درصدی نسبت به سال 2023 به بیش از 128 میلیون نفر و حجم بار هوایی جابجا شده نیز با افزایش 34 درصدی به 1.2 میلیون تن رسید. فرودگاه «ملک عبدالعزیز» پرترددترین فرودگاه این کشور بود. براساس دادههای منتشرشده، مجموع تعداد مسافران در فرودگاههای سعودی از مرز ۱۲۸ میلیون نفر گذشته که نشاندهنده افزایش ۱۵ درصدی نسبت به سال گذشته است. از تعداد 128 میلیون نفر، بیش از ۶۹ میلیون نفر مربوط به پروازهای بینالمللی بوده که نسبت به سال ۲۰۲۳، ۱۴ درصد رشد داشته و بیش از ۵۹ میلیون نفر نیز در پروازهای داخلی جابهجا شدهاند که افزایشی ۱۶ درصدی را نشان میدهد. در میان فرودگاههای کشور، فرودگاه بینالمللی ملک عبدالعزیز با جابهجایی نزدیک به ۴۹ میلیون مسافر و رشد ۱۴ درصدی در صدر قرار دارد. پس از آن، فرودگاه بینالمللی ملک خالد با ۳۷.۶ میلیون مسافر و نرخ رشد ۱۸ درصدی و فرودگاه بینالمللی ملک فهد با ۱۲.۸ میلیون مسافر و افزایش ۱۵ درصدی قرار دارند. طبق گزارش، میانگین روزانه مسافران پروازهای داخلی در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۶۲ هزار نفر و پروازهای بینالمللی حدود ۱۸۹ هزار نفر بوده است. در حوزه حمل بار هوایی، حجم کل حمل و نقل در سال ۲۰۲۴ به ۱.۲ میلیون تن رسید که بیانگر رشد ۳۴ درصدی نسبت به سال گذشته است. ماه مارس با ثبت ۱۲۳ هزار تن بیشترین حجم بار را به خود اختصاص داده است. توزیع این بار شامل بیش از ۶۴ هزار تن محموله خروجی، ۷۲۰ هزار تن محموله ورودی و ۴۰۷ هزار تن محموله ترانزیتی بوده است. در زمینه ناوگان هوایی، تعداد کل هواپیماهای فعال در عربستان در سال ۲۰۲۴ به ۳۶۱ فروند رسیده است که نسبت به سال گذشته ۱۱ درصد افزایش داشته است. ناوگان هواپیماهای تجاری با ۲۵۸ فروند، در صدر قرار دارد و رشد ۱۲ درصدی را تجربه کرده است؛ از این میان، ۹۷ هواپیما دارای ظرفیت بیش از ۲۵۰ صندلی بودهاند. همچنین ناوگان هوانوردی عمومیشامل ۱۰۳ هواپیما است که ۷ % افزایش داشته است. بولتن آماری حمل و نقل هوایی، به صورت سالانه توسط اداره کل آمار منتشر میشود و با هدف ارائه دادهها و شاخصهای دقیق درباره فعالیتهای این حوزه، از جمله ترافیک مسافر، پرواز و حمل بار در بخشهای تجاری و عمومی، در راستای پشتیبانی از روند توسعه صنعت حمل و نقل هوایی کشور تهیه میگردد.
رشد بازار فناوری سبز در عربستان
به نوشته رسانههای محلی، عربستان در حال تبدیل شدن به یکی از بزرگترین تحولات اقتصادی و زیستمحیطی در تاریخ معاصر خود است. براساس برآوردهای صورت گرفته، طبق پیشبینیها، ارزش بازار فناوریهای سبز عربستان سعودی از ۵.۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ به رقم ۱۲.۸۳ میلیارد دلار تا سال ۲۰۳۰ خواهد رسید. این رشد با نرخ مرکب سالانه ۱۵.۷۰ درصد، عربستان را به یکی از جذابترین مقصدها برای سرمایهگذاریهای سبز در خاورمیانه تبدیل کرده است. رسانههای محل با پوشش خبری این موضوع نوشتند این رشد معادل نرخ رشد مرکب سالانه ۱۵.۷۰ درصد است که نشاندهنده پویایی بالا و جذابیت سرمایهگذاری در این بخش است. محور اصلی این رشد، اجرای طرحهای کلان ملی و تعهد دولت به حفاظت از محیط زیست و کاهش انتشار کربن است. عربستان سعودی با تغییر رویکردی بنیادی در مسیر توسعه، تلاش کرده است تا وابستگی خود به اقتصاد نفتی را کاهش دهد و به سوی آیندهای پایدار و سازگار با محیط زیست حرکت کند. این کشور با بهرهگیری از چشمانداز ۲۰۳۰، اهداف بلندپروازانهای در زمینه انرژیهای تجدیدپذیر، کاهش آلایندهها، توسعه اقتصاد چرخشی و فناوریهای سبز ترسیم کرده است. گزارش جدیدی که که در این زمینه منتشر شده، نشان میدهد که بازار فناوری سبز پایدار عربستان سعودی در حال تبدیل شدن به یکی از جذابترین و سودآورترین بازارهای منطقه است و تا سال ۲۰۳۰ رشد چشمگیری خواهد داشت.
سرانه مصرف گوشت در عربستان و کشورهای منطقه
براساس گزارش اخیر سازمان جهانی خواربار و کشاورزی فائو، میانگین مصرف گوشت(سفید و قرمز) در سطح جهانی حدود ۴۵ کیلوگرم به ازای هر نفر در سال است. کشورهای حاشیه خلیجفارس مانند قطر با مصرف 105 کیلوگرم، بحرین با 105 ، امارات با 101 ، کویت با 90 و عربستان سعودی با 80 و عمان با مصرف 73 کیلوگرم در سال مصرف بالاتری نسبت به میانگین جهانی دارند.