تأثیر افزایش تعرفه‌ ها بر کالاهای صادراتی شیلی

اگرچه ممکن است اثرات کوتاه‌مدت تعرفه‌های ایالات متحده بر کالاهایی مانند مس، میوه و شراب شیلی، چالش‌هایی برای آن کشور ایجاد کند، اما راهبرد شیلی برای تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی و تلاش‌های دیپلماتیک فعال آن برای کاهش پیامدهای منفی این تعرفه‌ها، به این کشور کمک خواهد کرد تا از عواقب منفی تعرفه‌های ترامپ جلوگیری نماید. شیلی با استفاده از توافق‌های تجاری موجود و با تقویت روابط با کشورهایی مانند هند، چین و برزیل امیدوار است که سطح صادرات خود را در مواجهه با پویایی‌های تجاری جهانی حفظ و تقویت کند.

در اوایل 2025، ایالات متحده تعرفه 10 درصدی بر واردات نود و پنج کشور، ازجمله شیلی، اعمال نمود. اگرچه کالاهای کلیدی شیلی مانند مس و چوب به طور موقت از این تعرفه‌ها معاف شدند، اما این اقدام آمریکا با توجه به حجم بالای تجارت دو کشور[1]، همچنان نگرانی‌هایی در مورد تأثیرات احتمالی آن بر سایر کالاهای صادراتی شیلی به آمریکا و در نتیجه اقتصاد این کشور ایجاد کرده است.

بر اساس تحلیل وال استریت ژورنال از آنجا که صادرات مس به ایالات متحده از تعرفه‌ها معاف است، شیلی در موقعیت خوبی قرار دارد تا همچنان جایگاه خود را در بازار آمریکا حفظ کند.[2] اما سایر کالاهای صادارتی شیلی مانند انگور، توت‌فرنگی و ماهی سالمون ممکن است به دلیل اعمال تعرفه‌های بالاتر بر روی محصولات کشورهای دیگر مانند آرژانتین و اتحادیه اروپا، با افزایش رقابت مواجه شوند.

اگرچه اظهارات مقامات رسمی و برخی از تحلیل‌های موجود نشان می‌دهند که فعلا اثرات این تعرفه‌ها بر صادارت شیلی ممکن است محدود باشد[3] اما مقامات این کشور تلاش‌های دیپلماتیک خود را برای کاهش هرگونه پیامد منفی آغاز کرده اند. در این راستا، گابریل بوریچ، رئیس‌جمهور شیلی تلاش‌های دیپلماتیک خود را برای تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی شیلی آغاز کرده است. او با هدف گسترش روابط اقتصادی در اوایل ماه جاری ( 4-1  آوریل  2025 )، به هند سفر کرد تا فرصت‌های جدیدی را برای صادرات این کشور احیاء نماید. در طول این سفر، بوریچ با مقامات و رهبران تجاری هند دیدار و در مورد تقویت روابط تجاری و جذب سرمایه‌گذاری گفتگو نمود. این سفر را نیز می‌توان در راستای استراتژی کلی شیلی برای گسترش شبکه تجاری جهانی شیلی نیز تحلیل نمود. همچنین بر اساس اخبار منتشره، بوریچ قرار است در آینده نزدیک به برزیل سفر نماید.

تهدیدها و فرصت‌های اقتصادی ناشی از تدابیر تعرفه ای آمریکا برای شیلی

اعمال تعرفه‌ها توسط ترامپ تهدیدها و فرصت‌های مختلفی را برای اقتصاد شیلی و بویژه بخش صادرات آن، به شرح زیر ایجاد کرده است:

اول ) تهدیدها

1- کاهش احتمالی حجم صادرات

• کالاهای اصلی صادارت تحت تأثیر: صادرات اصلی شیلی به ایالات متحده شامل مس، انواع میوه‌ها (مانند انگور و توت‌فرنگی) و ماهی سالمون است. اگرچه برخی از این کالاها مانند مس به طور موقت از تعرفه‌ها معاف شده‌اند، اما برخی دیگر ممکن است با رقابت بیشتر یا تعرفه‌های بالاتر مواجه شوند، اگر سیاست‌های ایالات متحده تغییر کند.
• افزایش مزیت رقابتی کشورهای رقیب: کشورهای دیگری مانند پرو و کانادا که در بخش‌هایی مانند صادرات میوه به ویژه انگور، تحت تعرفه‌ها قرار نمی‌گیرند، ممکن است نسبت به شیلی از مزیت رقابتی برخوردار شوند، زیرا انگور یکی از صادرات اصلی شیلی به ایالات متحده است.

2- عدم قطعیت در صادرات مس

• اگرچه فعلا صادرات مس شیلی از تعرفه‌ها معاف است، اما هرگونه تغییر قابل توجه در سیاست‌های تجاری ایالات متحده می‌تواند یک تهدید برای این بخش حیاتی از صادرات شیلی باشد. شیلی بزرگترین تولیدکننده مس در جهان و ایالات متحده یکی از مصرف‌کنندگان عمده مس شیلی است. طبق گزارش‌ اداره زمین شناسی ایالات متحده، در سال 2024، شیلی 64 درصد از واردات مس تصفیه‌شده ایالات متحده را تأمین کرده است.
• اختلالات تجاری در بازار مس می‌تواند به کاهش درآمدهای شیلی منجر شود، کشوری که به شدت به این منبع وابسته است. لذا رئیس جمهور شیلی دستور اتخاذ اقداماتی به منظور « تقویت راهبرد حفاظت از مواد معدنی حیاتی، از جمله مس و لیتیوم » را صادر نمود.

3- افزایش هزینه‌ها برای تولیدکنندگان شیلی

• اعمال تعرفه‌های بالاتر بر برخی کالاها می‌تواند هزینه مواد خام را برای تولیدکنندگان شیلی افزایش دهد، به ویژه برای صنایعی که برای تأمین برخی قطعات به واردات از ایالات متحده وابسته هستند. برای مثال، افزایش قیمت قطعات الکترونیکی یا ماشین‌آلاتی که از ایالات متحده وارد می‌شوند ممکن است منجر به افزایش هزینه تولید شود.

4- تأثیر بر سایر بخش‌های صادراتی

• صنایعی مانند شراب، میوه‌های تازه و ماهی سالمون نیز ممکن است تحت تأثیر پیامدهای غیرمستقیم تعرفه‌ها قرار گیرند. به عنوان مثال، اعمال تعرفه بر کالاهای کشورهای دیگر می‌تواند منجر به تغییرات قیمتی شده و موجب بی ثباتی و ایجاد عدم اطمینان در بازارهای صادراتی شود، که این عامل به نوبه خود می‌تواند روابط تجاری مطمئن را تحت تأثیر قرار دهد.
• رئیس جمهور و وزیر کشاورزی شیلی ضمن تاکید بر حمایت از صادرات محصولات کشاورزی، علاوه بر تاکید بر تداوم گفتگو با ایالات متحده، از سیاست این کشور جهت تنوع بخشی به مقاصد صادراتی با اصلاح موافقتنامه‌های موجود با اتحادیه اروپا و هند و همچنین تقویت روابط با سایر بازارهای هدف در کشورهای‌های چین، آسه آن، ژاپن و آمریکای لاتین خبر دادند.

دوم ) فرصت ها

• تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی هدف
• گسترش روابط با اقتصادهای دیگر: در پاسخ به تعرفه‌های ایالات متحده، شیلی تلاش‌های خود را برای تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی آغاز کرده است. به عنوان مثال، شیلی در حال گسترش روابط دیپلماتیک و تجاری با کشورهایی مانند هند، چین و ژاپن است. سفر اخیر چهار روزه ( 1-4 آوریل 2025 ) بوریچ رئیس‌جمهور شیلی به هند نمونه‌ای از این تغییر جهت است. این اقدامات به منظور کاهش وابستگی به ایالات متحده و باز کردن مسیرهای تجاری جدید صورت می‌گیرد.[4]
• دسترسی به بازارهای جدید: گسترش روابط شیلی با منطقه آسیا و اقیانوسیه مانند ژاپن، کشورهای عضو آسه آن و چین فرصت‌های جدیدی برای صادرات این کشور ایجاد می‌کند. با توجه به تقاضای زیاد چین برای کالاهای اولیه، به ویژه مس، شیلی می‌تواند از این روابط بهره‌برداری کند.

2- افزایش تقاضا برای برخی محصولات

• مزیت رقابتی در بازار ایالات متحده: در حالی که برخی کالاها با رقابت بیشتر مواجه می‌شوند، سایر محصولات شیلی ممکن است موقعیت بهتری پیدا کنند. برای مثال، صنعت شراب و ماهی سالمون شیلی ممکن است با توجه به این که رقبا (مانند کشورهای اروپایی) با تعرفه‌های بالاتر مواجه می‌شوند، تقاضای بیشتری پیدا کند. این امر می‌تواند فضای رقابتی در بازار ایالات متحده برای تولیدکنندگان شیلی باز کند.
• تغییرات بازار در کالاهای منابع اولیه: با توجه به این که تعرفه‌ها ممکن است بر کشورهای دیگر تأثیر بگذارد، شیلی می‌تواند به عنوان تأمین‌کننده مس، لیتیوم و سایر منابع حیاتی مورد توجه بیشتری قرار گیرد. به ویژه، در صورتی که تعرفه‌ها منجر به اختلال در زنجیره‌های تأمین از سایر مناطق شود، مس شیلی ممکن است در بازار جهانی با تقاضای بیشتری روبرو شود.

3- جذب سرمایه‌گذاری خارجی

• هند به عنوان یک شریک بالقوه: اقتصاد در حال رشد هند و تقاضای آن برای منابع اولیه فرصت‌های بزرگی را برای شیلی ایجاد می‌کند. توافق تجاری 2023 میان شیلی و هند که در سال 2007 اجرایی شد و ده سال بعد تقویت شد، می‌تواند برای جذب سرمایه‌گذاری و تجارت در حوزه‌هایی مانند معدن، فناوری و صنعت مفید باشد. توافق بوریچ و مودی برای آغاز مذاکرات دو کشور برای امضاء موافقتنامه مشارکت اقتصادی جامع (CEPA) را نیز باید در این راستا تحلیل نمود.
• بخش فناوری و انرژی‌های تجدیدپذیر: شیلی پتانسیل تبدیل به یک رهبر منطقه‌ای در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، به ویژه انرژی خورشیدی، را دارد. همانطور که برخی از کشورها مانند ایالات متحده از برخی نقش‌های اقتصادی جهانی خود کنار می‌رود، کشورهایی مانند شیلی که منابع طبیعی فراوانی دارند، می‌توانند سرمایه‌گذاری در فناوری‌های سبز و انرژی‌های تجدیدپذیر را جذب کرده و جایگزین آنها شوند.

4- تقویت همکاری‌های منطقه‌ای

• توافق‌های تجاری در آمریکای لاتین: شیلی می‌تواند روابط تجاری خود را در آمریکای لاتین تقویت کرده و اتحادیه‌های جدیدی بسازد تا وابستگی خود به بازار ایالات متحده را کاهش دهد. این موضوع می‌تواند شامل ادغام اقتصادی بیشتر با قدرت‌های منطقه‌ای مانند برزیل و آرژانتین باشد، که به شیلی کمک می‌کند تا در برابر تعرفه‌های ایالات متحده مقاوم‌تر شود. در همین راستا بوریچ در نظر دارد در آینده نزدیک به برزیل سفر کند.

جمع بندی

اعمال تعرفه‌های ایالات متحده تهدیدها و فرصت‌هایی را برای شیلی به همراه دارد. در حالی که اثرات کوتاه‌مدت بر بخش‌های کلیدی مانند مس، میوه و شراب ممکن است چالش‌هایی را برای این کشور ایجاد کند، اما رویکرد فعال شیلی برای تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی، به ویژه به سوی آسیا و هند می‌تواند این تهدیدها را کاهش دهد. بر اساس تحلیل های موجود، تمرکز راهبردی بر همکاری‌های منطقه‌ای و سرمایه‌گذاری در انرژی‌های سبز به منظور کاهش تأثیرات منفی این تعرفه‌ها و جایگزینی شیلی به عنوان یک بازیگر مقاوم در سطح جهانی در بلندمدت نیز پیش بینی می‌شود.

[1] در سال 2024، مجموع تجارت بین شیلی و ایالات متحده به 6/34 میلیارد دلار رسید که صادرات آمریکا به شیلی  2/18میلیارد دلار و واردات از شیلی 5/16 میلیارد دلار بود، که منجر به مازاد تجاری 7/1 میلیارد دلاری برای آمریکا شد. این داده‌ها اهمیت ایالات متحده را به عنوان یک شریک تجاری برای شیلی نشان می‌دهد. در سال 2024، آمریکا پس از چین، شریک دوم اقتصادی شیلی بود.

[2] بر اساس تحلیل روزنامه ال پائیس تقریباً 17 درصد از تولید مس شیلی به ایالات متحده صادر می‌شود که باعث می‌شود شیلی موقعیت خوبی در بازار آمریکا داشته باشد تا در صورت تغییر در پویایی‌های تجاری، همچنان در بازار باقی بماند. طبق گزارش‌ اداره زمین شناسی ایالات متحده، در سال 2024، شیلی 64 درصد از واردات مس تصفیه‌شده ایالات متحده را تأمین کرده است.

 

[3] ماریو مارسل، وزیر دارایی شیلی، اثرات اعمال تعرفه‌های آمریکا بر کالاهای شیلی را کم‌اهمیت دانسته و گفت که تأثیرات آن بر اقتصاد شیلی « محدود » خواهد بود و حتی ممکن است فرصت‌های تجاری جدیدی ایجاد کند، اگر رقبا با تعرفه‌های بالاتر مواجه شوند.

 

[4] در سال 2024، هند به هفتمین شریک تجاری بزرگ شیلی تبدیل شد که در مقایسه با سال 2023، چهار پله صعود کرد. در مجموع، هند 1/2 درصد از تجارت شیلی با جهان را به خود اختصاص داد. تجارت در مجموع به 843/3 میلیارد دلار رسید که نشان از افزایش 4/35 درصدی نسبت به سال قبل دارد. صادرات شیلی به هند به 575/2 میلیارد دلار رسید که نشان از رشد قابل توجه 7/71 درصدی دارد.