اخبار اقتصادی قزاقستان - آلماتی

گزیده اخبار و تحولات اقتصادی کشور قزاقستان در هفته اول اردیبهشت ماه 1404مندرج در رسانه‌های این کشور به شرح ذیل ارائه می‌گردد:

ورود سرمایه گذاری خارجی به قزاقستان 28.5 درصد کاهش یافت

پورتال تحلیلی Ranking.kz با اشاره به بانک ملی جمهوری قزاقستان  گزارش می دهد: ورود سرمایه گذاری خارجی به این کشور در سال 2024  ، 28.5 درصد کاهش یافته است . به گفته این نشریه، سهم سرمایه‌گذاران خارجی در اقتصاد قزاقستان تنها 17.2 میلیارد دلار بوده است که در مقایسه با 24 میلیارد دلار در سال 2023، این دومین بار در چند سال گذشته است که چنین کاهش جدی در آمار FDI سرمایه گذاری مستقیم خارجی مشاهده می‌شود. چنین وضعیتی ابتدا در سال 2020 ثبت شد، زمانی که ورودی ناخالص  29.8 درصد کاهش یافت.  اما این اتفاق در شرایط همه گیری کرونا  و عدم اطمینان اقتصادی رخ داد. اما در سال 2024، نه قزاقستان و نه هیچ کجا در جهان چنین شرایطی را تجربه نمی‌کنند . طبق برنامه‌های وزارت اقتصاد ملی جمهوری قزاقستان، تا پایان سال 2024، ورودی ناخالص سرمایه گذاری مستقیم خارجی باید به 24.8 میلیارد دلار می رسید. که با این شرایط  30.8٪ کمتر از حد انتظار بود .  در کل منطقه آسیای مرکزی، سرمایه گذاری سرمایه گذاران 39 درصد کاهش یافته است . در حالی که جریان خالص سرمایه گذاری مستقیم در سراسر جهان 11 درصد رشد داشته است.

 

 پروژه مزرعه 85 میلیون دلاری برای تقویت صنعت طیور قزاقستان

گروه الحسینی اردن اعلام کرده  قصد دارد 85 میلیون دلار برای ساخت یک مزرعه مدرن پرورش مرغ  در قزاقستان سرمایه گذاری کند. این مرکز با ظرفیت تولید تا 100 میلیون تخم مرغ جوجه کشی در سال، بخش مرغداری کشور را به میزان قابل توجهی تقویت خواهد کرد. شروع  ساخت  درسال 2025 برنامه ریزی شده است و تا سال 2029 به صورت مرحله ای تکمیل می‌شود. بر اساس بیانیه دولت، این پروژه در دیدار آیدربیک ساپاروف، وزیر کشاورزی قزاقستان و نمایندگان گروه الحسینی در16 آوریل مورد برررسی قرار گرفت. انتظار می رود که تسهیلات جدید نقش کلیدی درتقویت امنیت غذایی و پتانسیل صادرات قزاقستان ایفا کند. حدود 70 درصد تولیدات این مزرعه به بازار داخلی و 30 درصد مابقی صادر خواهد شد. وزیر ساپاروف با اشاره براهمیت استراتژیک این پروژه برای توسعه مجتمع کشت و صنعت قزاقستان برتعهد دولت برای حمایت ازاجرای موفق آن تاکید کرد. گروه الحسینی که به داشتن شرکت کشاورزی الجزیره والسیدرا، بازیگران اصلی بازار طیور معروف است، برای اجرای این پروژه با هلدینگ Aitas KZ قزاقستان شریک خواهد شد.

 

قصد  ازبکستان و قزاقستان برای افزایش گرش مالی تجاری خود به 10 میلیارد دلار تا سال 2030

به گزارش Daryo.uz، حجم تجارت بین ازبکستان و قزاقستان در سال 2024 به 4.3 میلیارد دلار رسید. صادرات محصولات غذایی و نساجی، فلزات رنگین، محصولات شیمیایی و محصولات پلاستیکی رشد داشته است. 1042 شرکت با سرمایه قزاقستان در ازبکستان فعالیت می‌کنند که عمدتاً در زمینه‌های تجارت، فناوری اطلاعات، ساخت و ساز، مالی و املاک و مستغلات فعالیت می‌کنند.  بیش از 4500 شرکت با سرمایه ازبکستان در قزاقستان ثبت شده است. توافقی برای گسترش حمایت از کارآفرینان حاصل شد. در 15 مارس، وزیر سرمایه گذاری، صنعت و تجارت جمهوری ازبکستان، لازیز کودراتوف، با آرمان شاکلیف، وزیر تجارت و ادغام جمهوری قزاقستان دیدار کرد.  طرفین اقداماتی را برای اجرای توافقات دوجانبه و تقویت بیشتر همکاری‌های تجاری و اقتصادی مورد بحث و بررسی قرار دادند. در ادامه این نشست، برنامه افزایش حجم مبادلات تجاری به 10 میلیارد دلار تا سال 2030 به امضا و برنامه سفر سران مناطق دو کشور در سال 2025 به تصویب رسید. لزیز کودراتوف همچنین به افتتاح غرفه محصولات قزاقستان در مرکز تجارت بین المللی ترمز اشاره کرد و نسبت به تقاضای آن در میان تجار افغان ابراز اطمینان کرد. 

 

 افتتاح  یک منطقه ویژه اقتصادی دیگر در قزاقستان

آژانس کازینفورم گزارش می دهد: قرار است یک منطقه ویژه اقتصادی جدید  در منطقه Kyzylorda افتتاح شود . وزارت صنعت و ساخت و ساز جمهوری قزاقستان پیش نویس قطعنامه دولت را در مورد ایجاد آن آماده کرده است. این منطقه ویژه اقتصادی تا 31 دسامبر 2049 ایجاد می‌شود و مساحت آن 106 هکتار خواهد بود . اهداف ایجاداین منطقه  عبارتند از:

جذب سرمایه گذاران داخلی و خارجی برای ایجاد مجتمع های صنعتی و تولیدی مدرن و مطابق با استانداردهای بین المللی. ایجاد شرایط اقتصادی و سازمانی برای توسعه کارآفرینی خصوصی. تحریک رشد حمل و نقل ترانزیت و پتانسیل لجستیک و تجارت و پیوندهای لجستیکی؛ افزایش پتانسیل گردشگری و توسعه زیرساخت های گردشگری بسیار کارآمد و رقابتی. ایده ایجاد این منطقه پس از سفر اولژاس بکتنوف نخست وزیر جمهوری قزاقستان به منطقه کیزیلوردا ظاهر شد.  بر اساس نتایج آن، دستور کار فعالتر برای جذب سرمایه گذاری و رشد اقتصادی در منطقه داده شد . در حال حاضر 15 منطقه ویژه اقتصادی در قزاقستان فعال هستند.

 قزاقستان و کویت به دنبال تقویت همکاری‌های سرمایه گذاری و تجاری

خبرگزاری آناتولی  ترکیه به نقل از وزارت خارجه قزاقستان گزارش داد: قزاقستان همچنان مقصد اصلی سرمایه گذاری مستقیم خارجی در آسیای مرکزی است.  معاون نخست وزیرو وزیر امور خارجه قزاقستان که برای شرکت در سومین نشست وزیران کشورهای آسیای مرکزی - شورای همکاری خلیج فارس وارد کشور کویت شده بود با ولید البحار مدیرکل صندوق توسعه اقتصادی کشورهای عربی کویت (KFAED) و عماد الزید معاون مدیرکل اتاق بازرگانی و صنایع کویت (CCI) دیدار کرد . چشم انداز گسترش همکاری‌ها در زمینه توسعه پایدار، تامین مالی زیرساخت ها و پروژه‌های مهم اجتماعی در قزاقستان با رئیس KFAED  در این دیدار مورد بحث و بررسی قرار گرفت. هم چنین  توجه ویژه ای به امکان جذب منابع صندوق به پروژه‌ها در زمینه‌های انرژی، تامین آب و کشاورزی شد .  وی  در دیدار با رئیس اتاق بازرگانی و صنعت کویت در مورد موضوعات فعال سازی تجارت دوجانبه، تحریک فعالیت های تجاری و ایجاد شرایط مساعد برای تماس بین محافل تجاری دو کشور تبادل نظر کرد  . همچنین امکان تقویت همکاری‌ها در بخش هایی مانند مجتمع کشت و صنعت، فرآوری مواد خام و حمل و نقل و لجستیک مورد توجه قرار گرفت.  مورات نورتلئو گفت: ما آماده ارائه حمایت همه جانبه از سرمایه گذاران کویتی علاقه مند به اجرای پروژه‌های مشترک هستیم. طرف کویتی نیز به نوبه خود علاقه خود را برای تبادل هیئت های تجاری برای مطالعه پروژه‌های سرمایه گذاری بالقوه ابراز کرد.

 

 استفاده اورانیوم قزاقستان در نیروگاه‌های هسته ای چک

روزنامه تایمز آسیای مرکزی گزارش داد  شرکت ملی هسته‌ای قزاقستان با غول انرژی چک  قراردادی برای تامین اورانیوم طبیعی نیروگاه‌های هسته ای این کشور امضا کرده است. این قرارداد که در پراگ امضا شد، گامی‌کلیدی در گسترش حضور Kazatomprom در اروپا است . بر اساس این توافقنامه هفت ساله، قزاقستان  می‌تواند حدود یک سوم اورانیوم مورد نیاز مجموعه‌های سوخت وستینگهاوس مورد استفاده در نیروگاه هسته ای تملین را تامین نماید. این نشریه می نویسد که هر دو طرف بر اهمیت این توافق برای امنیت انرژی منطقه ای و توسعه پایدار تاکید کردند . ولادیسلاو بایگوژین، مدیر ارشد بازرگانی Kazatomprom گفت: "با امضای این قرارداد، Kazatomprom به گسترش حضور خود در اروپا و تقویت استراتژی خود برای تنوع بخشیدن به سبد فروش خود ادامه می دهد.  این نقطه عطف مهم دیگری در مسیر ما برای تبدیل شدن به شریک منتخب صنعت انرژی هسته ای جهانی است . مدیر اجرایی بخش انرژی هسته ای جمهوری چک نیز  بر اهمیت استراتژیک این مشارکت تأکید کرد و گفت: "همکاری با Kazatomprom سبد تامین کنندگان ما را متنوع می‌کند و برای  جمهوری چک از اهمیت استراتژیک برخوردار است. این یک منبع سوخت پایدار و قابل اعتماد برای نیروگاه‌های هسته ای ما فراهم می‌کند."

 شرکت انرژی پیشرو در اروپای مرکزی. شش رآکتور هسته ای را در دو سایت دوکووانی و تملین راه اندازی می‌کند  که آنها با هم حدود 36 درصد از نیاز برق جمهوری چک را تامین می‌کنند. Kazatomprom بزرگترین تولید کننده اورانیوم در جهان است که 21 درصد تولید اورانیوم طبیعی  جهانی در سال 2024 را تولید  می‌کند. این شرکت اورانیوم را در سراسر جهان با بازارهای کلیدی از جمله چین، آسیای جنوب شرقی، آمریکای شمالی، اروپا و آمریکای شمالی صادر می‌کند.

 

 مسیر هوایی جدید برای اتصال آلماتی قزاقستان و یینینگ چین

خبرگزاری شینهوا گزارش می دهد: شرکت هواپیمایی FlyArystan قزاقستان از راه اندازی قریب الوقوع یک مسیر هوایی مسافربری جدید که آلماتی و یینینگ را در استان خودمختار  اویغور سین کیانگ به هم متصل می‌کند، اعلام کرده است. این شرکت هواپیمایی خبر داده است.  افتتاح مسیر فصلی جدید آلماتی-اینین-آلماتی برای 28 اردیبهشت ماه سال جاری برنامه ریزی شده است و پروازهای این مسیر در روزهای پنجشنبه و یکشنبه انجام می‌شود. مدت زمان پرواز یک طرفه تقریباً یک ساعت است. در15 آوریل 2024، نیز هواپیمایی چین جنوبی یک پرواز چارتر بین المللی از یینینگ به آلماتی راه اندازی کرد . شین هوا یادآوری می‌کند که رژیم متقابل لغو روادید بین چین و قزاقستان از10 نوامبر 2023 اعمال شده است. سال گذشته سال گردشگری قزاقستان در چین برگزار شد و امسال به عنوان سال گردشگری چین در قزاقستان اعلام شده است.

 

چین برای اولین بار با پشت سر گذاشتن روسیه به تامین کننده اصلی واردات به قزاقستان تبدیل شده است

 کارشناس مرکز تحلیلی‌هالیک فاینانس آیدوس طیبکولی می‌گوید : صادرات قزاقستان در طول دو ماه 12 درصد کاهش یافته است و در عین حال تمرکز بیشتری  بر مواد خام داشته است. با واردات تقریباً بدون تغییر، مازاد تجاری 36 درصد کاهش یافت. چین برای اولین بار با پیشی گرفتن از روسیه به تامین کننده اصلی واردات تبدیل شده است. BNS* که  اطلاعات مربوط به تجارت خارجی قزاقستان را برای ژانویه تا فوریه 2025 منتشر کرده است اعلام کرده در دو ماه اول سال 2025، صادرات قزاقستان کاهش شدیدی داشت - 12.4 درصد در سال و از 12.2 میلیارد دلار به 10.7 میلیارد دلار رسیده است . در عین حال، BNS* در گزارش های خود تغییراتی را در ساختار تجارت در قالب محصولات آماده با مواد خام ارائه نمی دهد. بر اساس آمار ،  کاهش کلی ناشی از کاهش 15 درصدی صادرات مواد خام در سال یا 1.5 میلیارد دلار، به ویژه نفت خام تا 21 درصد بوده است. سایر مواد خام به میزان کمتری کاهش یافت: سنگ معدن و مواد معدنی - 14٪، فلزات اولیه و آلیاژها - 10٪. در مقابل، صادرات محصولات کشاورزی خام 30 درصد در سال افزایش یافت.

سهم اصلی در کاهش صادرات با کاهش تحویل به چین، امارات متحده عربی، روسیه، فرانسه و آلمان بوده است.  به طور کلی، صادرات به کشورهای اوراسیا 19.7 درصد، به کشورهای اروپایی 1.6 درصد سالانه کاهش یافته است، در حالی که صادرات به کشورهای آسیای مرکزی و آذربایجان 3.3 درصد سالانه افزایش یافته است. عوامل کاهش صادرات به اروپا احتمالاً هم نوسانات قیمت در بازارهای کالا و هم جهت گیری مجدد شرکای تجاری اصلی بوده است. علیرغم کاهش شدید صادرات مواد خام به فرانسه (-45 درصد سالانه) و آلمان (-50 درصد سالانه)، افزایش عرضه نفت به ایتالیا، خریدار سنتی نفت قزاقستان، 11 درصد سالانه افزایش یافت.  همچنین شایان ذکر است که صادرات محصولات کشاورزی به نروژ چند برابر شده است: از 1.4 میلیون دلار به 2.06 میلیارد دلار.

 

کشورهای خاورمیانه و آسیا پیشرو در جذب سرمایه گذاری در منطقه اقتصادی خاص

کشورهای خاورمیانه و آسیا پیشرو در جذب سرمایه گذاری در منطقه اقتصادی خاص هستند. در قزاقستان 15 منطقه ویژه اقتصادی وجود دارد. در سال های اخیر محبوبیت مناطق ویژه اقتصادی در سراسر جهان افزایش یافته است.  SEZ   یک قلمرو محدود با وضعیت قانونی خاص و مرتبط با قوانین دولت است. اغلب، وضعیت ویژه مالیاتی یا گمرکی ترجیحی برای کارآفرینان داخلی یا خارجی بیان می‌شود. طبق آخرین داده‌ها، برای کل سال 2023، جریان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی  (FDI) به این مناطق ویژه اقتصادی رکورد تاریخی را نشان می‌دهد و تقریباً به 5 درصد از کل پروژه‌های جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در سراسر جهان رسیده است.  طبق گزارش سازمان مناطق آزاد جهانی (WFZO)، تقریباً 7000 منطقه آزاد در سراسر جهان وجود دارد و در بیش از 90 کشور شناسایی شده اند .  

در همین حال، بر اساس برآوردهای OECD، در سال 2019 حدود 3500 مورد در سراسر جهان وجود داشت. پیشتازان جذب سرمایه گذاری در کشورهای خاورمیانه و آسیا بودند.  کشورهای خاورمیانه بیشترین رشد پویایی را در سال های اخیر از خود نشان داده اند و امارات، قطر، کویت و سایر کشورها در آن دیده می‌شوند .  امارات یک نمونه عالی از توسعه مناطق ویژه/آزاد می‌باشد .

در قزاقستان، مناطق ویژه اقتصادی نیز در حال ایجاد و توسعه هستند و در حال حاضر 15 SEZ در جمهوری قزاقستان فعال هستند. هر یک از آنها دارای ویژگی‌های صنعتی هستند که به آنها امکان می دهد بر روی حوزه‌های امیدوار کننده خاصی از اقتصاد تمرکز کنند.  طبق گزارش QazIndustry، 317 پروژه به ارزش مجموعا 2.3 تریلیون تنگه در قلمرو 13 منطقه اقتصادی خاص (به استثنای SEZ های جدید "Alatau" و "Aktobe" ایجاد شده است.

 

پیشنهاد افتتاح یک تجارتخانه قزاقستان در کابل

به گزارش primeminister.kz، سریک جومانگارین معاون نخست وزیر و وزیر اقتصاد ملی قزاقستان در کابل با عبدالغنی برادر معاون نخست وزیر افغانستان دیدار کرد و بخش دوم کمک های بشردوستانه مردم قزاقستان را به طرف افغانستانی تحویل داد.  از سال 2021، قزاقستان ده‌ها هزار تن آرد، غذا، دارو، اقلام خانگی و لباس گرم به افغانستان ارسال کرده است.  

سریک جومانگارین برای فعال کردن فعالیت های مشخص شده در نقشه راه به معاون نخست وزیر افغانستان پیشنهاد داد تا یک تجارتخانه قزاقستان در کابل افتتاح شود.  عبدالغنی برادر از این پیشنهاد حمایت کرد و خاطرنشان کرد که طرف افغان مایل است خانه تجارت خود را در قزاقستان افتتاح کند. طرف قزاقستان همچنین پیشنهاد کرد که در صورت تمایل طرف افغان، امکان تامین اتوبوس های قزاقستانی ساخت شرکت QazTehna LLP را نیز در نظر بگیرد.  خانه‌های تجاری جدید فعال شدن سرمایه گذاری‌های متقابل را در زمینه‌های مختلف همکاری ترویج می‌کنند.

 

گردش مالی 3 میلیارد دلاری افغانستان قزاقستان

قزاقستان در میان ده شریک تجاری برتر افغانستان قرار دارد.صادرات سنتی قزاقستان شامل غلات و آرد است.

در سال 2024، افزایش قابل توجهی در صادرات شکر قزاقستان به بازار افغانستان مشاهده شد . امکان افزایش عرضه محصولات شیرینی و آرد به بازار افغانستان وجود دارد. قزاقستان همچنین علاقه مند به عرضه سبزیجات اولیه افغانستان به بازارهای پایتخت است. در پایان سال گذشته، دوکشورنقشه راه را برای افزایش گردش مالی به 3 میلیارد دلار امضا کردند.  با توجه به اینکه قلمرو افغانستان پتانسیل عظیمی‌برای استخراج مواد معدنی مختلف دارد، برنامه ریزی شده است که با اکتشاف و استخراج منابع از ذخایر افغانستان، به حجم سرمایه گذاری‌های متقابل اعلام شده دست یابد.  علاقه زیادی در میان مشاغل قزاقستانی برای سرمایه گذاری در جستجوی مناطق زیرزمینی  وجود دارد. به تاریخ 14 آوریل، گروهی از متخصصان و مهندسان زمین شناسی از قزاقستان وارد افغانستان شدند و با حمایت وزارت معادن و پترولیم افغانستان از تعدادی از میادین دیدن کردند.

 

کاهش  رشد تولید ناخالص داخلی قزاقستان در سال 2025 

اینترفاکس-قزاقستان می نویسد: صندوق بین المللی پول (IMF) بر اساس چشم انداز بروز شده اقتصاد جهان که توسط این صندوق منتشر شد، رشد اقتصادی قزاقستان را 4.9 درصد در سال جاری پیش بینی کرد . در حالیکه در بررسی قبلی خود در ژانویه، صندوق بین المللی پول رشد تولید ناخالص داخلی قزاقستان در سال 2025 را 5.5 درصد پیش بینی کرده بود. ولی برای سال 2026، صندوق انتظارات خود را برای رشد اقتصادی قزاقستان به 4.3٪ (از 4.1٪ در پیش بینی ژانویه) ارتقا داد . در سال 2024 نیز ، طبق برآورد صندوق بین المللی پول، رشد تولید ناخالص داخلی این کشور 4.8 درصد  بوده است . صندوق بین المللی پول تورم این جمهوری را تا پایان سال 2024  8.7 درصد و در سال 2025  9.9 درصد و در سال 2026  9.4 درصد پیش بینی کرده است. در 11 آوریل، قاسم جومارت توکایف، رئیس جمهور قزاقستان، رشد تولید ناخالص داخلی قزاقستان در ژانویه تا مارس 2025 را 5.8 درصد اعلام کرد. بانک ملی این کشور نیز رشد اقتصادی 2026-2025 را 4.2 تا 5.2٪ پیش بینی کرده است.

 

خروج دسته جمعی شرکت های روسی از  قزاقستان

خبرگزاری NewTimes.kz با استناد به داده‌های اولین دفتر اعتباری گزارش می دهد: تعداد شرکت های فعال با سرمایه روسیه در قزاقستان برای چهارمین سه ماهه متوالی در حال کاهش بوده است - و این شدید ترین کاهش در شش سال گذشته است. بر اساس آمار اداره ملی آمار، تا اول آوریل، 18.4 هزار شرکت از این نوع در کشور وجود داشته است. این رقم نسبت به ابتدای سال 495 کاهش داشته است.  درحالیکه ، جریان خروجی شتاب گرفته و  کاهش سه ماهه در کل دوره قابل توجه بوده است.  قبل از این بازار یک رونق واقعی را تجربه می‌کرد.  از آغاز درگیری در اوکراین تا سال 2023، تعداد شرکت‌های روسیه در قزاقستان به طور پیوسته - برای 9 فصل متوالی در حال رشد بوده است.  سریع ترین رشد در دوره از بهار 2022 تا اوایل سال 2023 رخ داد، زمانی که به طور متوسط بیش از 2 هزار شرکت در هر سه ماهه اضافه می‌شد. اما در سال 2023، این روند شروع به کاهش کرد و در سال 2024 کاملاً معکوس شد.

 

لباس و کفش در قزاقستان گرانتر از ژاپن و آمریکا

LS  گزارش می دهد: در قزاقستان، قیمت پوشاک و کفش  به طور قابل توجهی بالاتر از کشورهای همسایه و خارج از کشور است. بر اساس داده‌های Numbeo برای آوریل 2025، میانگین قیمت یک شلوار جین Levis 501 یا مارک های مشابه در قزاقستان 36 هزار تنگه است.

این قیمت بالاتر ازازبکستان (21.7 هزار)، قرقیزستان (21.2 هزار)، چین (23.2 هزار) و حتی ایالات متحده (26.9 هزار) است.  یک لباس تابستانی در یک فروشگاه زنجیره ای (زارا، اچ اند ام و ...) در قزاقستان به طور متوسط 22.2 هزار تنگه قیمت دارد .یک جفت کفش ورزشی نایک با قیمت متوسط 48.2 هزار تنگه برای قزاقستانی‌ها قیمت دارد. قیمت ها در چین (37.1 هزار)، ژاپن (32.3 هزار) و ایالات متحده آمریکا (46.4 هزار) کمتر است. قیمت کفش مردانه چرم در قزاقستان به طور متوسط 49.5 هزار تنگه است. برای مقایسه، در ژاپن 44.4 هزار، در بلاروس - 46.3 هزار، در ازبکستان - 54.5 هزار وجود دارد بنابراین، هزینه‌های پوشاک و کفش در قزاقستان در برخی موارد از هزینه‌های نه تنها در کشورهای همسایه، بلکه در اقتصادهای توسعه یافته تر نیز بیشتر است. این امر باعث می‌شود خریدهای روزمره تأثیر قابل توجهی بر بودجه خانواده داشته باشند.