کاهش سقف واردات بدون عوارض در ازبکستان؛ گامی در جهت حمایت از تولید داخلی

بر اساس مصوبه جدید هیئت وزیران ازبکستان، از ابتدای ماه مه 2025 قوانین سخت‌گیرانه‌تری برای واردات کالا توسط افراد اعمال خواهد شد.

زمینه‌های اقتصادی و سیاسی تصمیم

دولت ازبکستان این تصمیم را در واکنش به بی‌ثباتی‌های سیاسی و اقتصادی جهانی، کاهش رشد اقتصاد بین‌الملل و افزایش تورم اتخاذ کرده است. طبق اعلام کمیته دولتی گمرک، کاهش حجم تجارت جهانی به ۳.۵ تریلیون دلار و افزایش نرخ تورم به حدود ۸ درصد از دلایلی است که کشورها را به استفاده بیشتر از منابع داخلی و تکیه بر ظرفیت‌های بومی واداشته است. ازبکستان نیز در این مسیر، با هدف تقویت تولیدکنندگان داخلی، بهبود فضای کسب‌وکار و جلوگیری از رقابت ناعادلانه، به اصلاح سیاست‌های گمرکی روی آورده است.

 

جزئیات مصوبه جدید گمرکی

بر اساس مصوبه شماره ۲۴۴ هیئت وزیران با عنوان «اقدامات برای بهبود روند عبور برخی کالاها از مرز گمرکی»، سقف واردات بدون پرداخت عوارض به صورت زیر کاهش یافته است:

 

-        ورود از طریق هوایی: از ۲۰۰۰ دلار به ۱۰۰۰ دلار

-        ورود از طریق ریلی یا آبی: از ۱۰۰۰ دلار به ۵۰۰ دلار

-        ورود از طریق مرزهای زمینی یا پیاده: به ۳۰۰ دلار

-        ارسال‌های پستی بین‌المللی (شرکت‌های پیک): از ۱۰۰۰ دلار در فصل به ۲۰۰ دلار در ماه

-        ارسال‌های پستی معمولی: بدون تغییر، ۱۰۰ دلار در ماه

 

مقایسه با استانداردهای بین‌المللی

مقامات گمرکی ازبکستان در دفاع از این تصمیم به سطح پایین‌تر معافیت‌ها در سایر کشورها اشاره کرده‌اند. برای نمونه، سقف واردات بدون عوارض در اتحادیه اروپا برای سفر هوایی ۴۸۰ دلار و برای سفر زمینی ۳۳۰ دلار است. ترکیه نیز سقف یکسان ۴۸۰ دلاری برای همه گذرگاه‌ها دارد. این در حالی است که سقف پیشین ازبکستان در بسیاری موارد بالاتر از این استانداردها بوده است.

 

مقابله با سوءاستفاده از معافیت‌ها

تحقیقات گمرک نشان می‌دهد که بسیاری از افراد از معافیت‌های گمرکی برای واردات کالاهای تجاری به نام استفاده شخصی سوءاستفاده کرده‌اند. مواردی شناسایی شده که افراد تا ۱۰۰ بار در ماه از مرز عبور کرده‌اند یا در سال بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ پرواز داشته‌اند. برخی از این افراد سالانه ۲ تا ۳ تن کالا را به کشور وارد کرده‌اند. این حجم بالای ورود کالا با انگیزه تجاری، در حالی صورت می‌گیرد که به صورت ظاهری در چارچوب واردات شخصی انجام می‌شود و عملاً از پرداخت عوارض معاف می‌ماند.

در همین راستا، شرط جدیدی نیز برای بهره‌مندی از معافیت اعمال شده است: افرادی که کمتر از سه روز در کشور خارجی اقامت داشته باشند (در سفرهای هوایی) یا کمتر از دو روز (در سفرهای زمینی یا آبی)، دیگر مشمول معافیت گمرکی نخواهند شد.

 

افزایش شدید واردات از طریق پست و پیک

یکی دیگر از محورهای اصلی این تصمیم، کنترل واردات از طریق شرکت‌های پیک بین‌المللی است. بر اساس داده‌های رسمی، در سال ۲۰۲۴ حدود ۶۸۷ هزار نفر ازبکستانی به طور میانگین هرکدام ۸ مرسوله دریافت کرده‌اند. در مجموع، بیش از ۵.۷ میلیون بسته وارد کشور شده که این رقم نسبت به سال قبل، سه برابر افزایش داشته است. ارزش کلی این کالاها ۱۶۷ میلیون دلار و وزن آن‌ها ۲۲٬۳۰۰ تن بوده است.

مواردی از دریافت صدها بسته توسط یک فرد یا ارسال مرسوله‌ها به نام افراد فوت‌شده یا کسانی که اطلاعی از دریافت نداشته‌اند، نشان‌دهنده استفاده تجاری گسترده از این مسیر است. در نتیجه، سقف جدید ۲۰۰ دلار در ماه برای ارسال‌های پیکی تعیین شده است — رقمی‌که مطابق با میانگین جهانی و حتی بالاتر از برخی کشورها نظیر کره جنوبی (۱۵۰ دلار)، گرجستان (۱۲۵ دلار) و ترکیه (۷۹ دلار) است.

 

پیشگیری از فرار مالیاتی و تخلفات مرزی

در سال ۲۰۲۴، ۱۱۹۰ نفر از مسیر «کریدور سبز» وارد کشور شدند که بعدها مشخص شد کالاهایی به ارزش حدود ۱۰۰٬۰۰۰ دلار را به صورت غیرقانونی وارد کرده‌اند. این افراد مجموعاً ۲۱ میلیارد سوم به دولت پرداخت کرده‌اند. همچنین حدود ۶۰۰ نفر نیز به عنوان ناقضان مکرر مقررات مرزی شناسایی شده‌اند.