تأثیر تعرفه‌های جدید آمریکا بر صادرات ازبکستان

در تاریخ 3 آوریل 2025، دولت آمریکا تحت رهبری دونالد ترامپ تصمیم به اعمال تعرفه‌های جدیدی گرفت که برای تمامی‌کشورها، از جمله ازبکستان، مؤثر خواهد بود. این تعرفه‌ها برای کالاهای صادراتی ازبکستان 10 درصد تعیین شده است.

وضعیت مبادلات تجاری ازبکستان و آمریکا

برای درک بهتر اثر تعرفه‌ها بر ازبکستان، ابتدا باید به وضعیت کنونی مبادلات تجاری میان ازبکستان و آمریکا نگاهی دقیق‌تر داشته باشیم. طبق گزارشات اقتصادی سال 2024، حجم مبادلات تجاری میان ازبکستان و آمریکا به 882 میلیون دلار رسید که نسبت به سال 2023 رشد 15.2 درصدی را نشان می‌دهد. این رشد قابل توجه، نشان‌دهنده گسترش روابط تجاری میان دو کشور است، اگرچه این رقم هنوز در مقایسه با مبادلات تجاری ازبکستان با سایر کشورها نسبتاً کم است.

از این مجموع، صادرات ازبکستان به آمریکا 314.7 میلیون دلار و واردات از آمریکا 564.3 میلیون دلار بوده است. صادرات به آمریکا تنها 1.2 درصد از صادرات کلی ازبکستان را تشکیل می‌دهد. این نشان می‌دهد که آمریکا هنوز یک شریک تجاری مهم برای ازبکستان به شمار نمی‌آید، هرچند در سال‌های اخیر شاهد افزایش تعاملات تجاری بوده‌ایم. این آمار نشان می‌دهد که تأثیر تعرفه‌های جدید در سطح کلی اقتصاد ازبکستان ممکن است محدودتر باشد، اما اثرات آن بر برخی بخش‌ها می‌تواند چشمگیر باشد.

مبادلات تجاری بین ازبکستان و آمریکا شامل انواع مختلف کالاها و خدمات است. در سال‌های اخیر، ازبکستان و آمریکا در زمینه‌های مختلف تجاری همکاری کرده‌اند.جزئیات مبادلات دو کشور به شرح زیر می‌باشد:

صادرات ازبکستان به آمریکا

- پرده‌ها و فرش‌ها: یکی از کالاهایی که از ازبکستان به آمریکا صادر می‌شود، محصولات نساجی مانند پرده‌ها، فرش‌ها و انواع پارچه‌ها هستند. ازبکستان به دلیل داشتن صنعت نساجی قوی، بخش قابل توجهی از صادرات خود را به این کالاها اختصاص می‌دهد.

- میوه‌ها و سبزیجات: محصولات کشاورزی از جمله انگور، کشمش و دیگر میوه‌ها و سبزیجات از جمله کالاهایی هستند که به آمریکا صادر می‌شوند.

- پوشاک: پوشاک و لباس‌های مختلف نیز بخش دیگری از صادرات ازبکستان به آمریکا را تشکیل می‌دهند. این کالاها معمولاً از پارچه‌های تولیدی داخل کشور یا وارداتی تولید می‌شوند.

- فلزات گران‌بها: فلزات گران‌بها مانند طلا و نقره به آمریکا صادر می‌شوند. این فلزات یکی از منابع مهم درآمدی ازبکستان هستند.

- آلومینیوم: ازبکستان به عنوان یکی از تولیدکنندگان آلومینیوم در آسیای مرکزی، این ماده را به کشورهای مختلف از جمله آمریکا صادر می‌کند.

صادرات آمریکا به ازبکستان

- ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی: یکی از اقلام اصلی وارداتی از آمریکا به ازبکستان، ماشین‌آلات صنعتی است. این تجهیزات برای صنایع مختلف از جمله صنایع خودروسازی، نساجی و ساخت‌وساز به کار می‌روند.

- محصولات الکترونیکی: ازبکستان محصولات الکترونیکی از جمله کامپیوترها، گوشی‌های همراه و دستگاه‌های مخابراتی را از آمریکا وارد می‌کند.

- دارو و محصولات بهداشتی: داروها و محصولات بهداشتی یکی دیگر از کالاهایی هستند که از آمریکا به ازبکستان وارد می‌شوند. این کالاها شامل داروهای خاص، واکسن‌ها و تجهیزات پزشکی می‌شود.

- محصولات کشاورزی: ازبکستان برخی محصولات کشاورزی مانند ذرت، سویا و دانه‌های روغنی را از آمریکا وارد می‌کند.

- مواد شیمیایی: مواد شیمیایی مانند کودهای شیمیایی و سایر محصولات شیمیایی از دیگر اقلام وارداتی از آمریکا به ازبکستان هستند.

خدمات

در کنار کالاهای فیزیکی، خدمات نیز بخش مهمی از مبادلات تجاری میان این دو کشور را تشکیل می‌دهند. این خدمات شامل موارد زیر هستند:

خدمات مالی: بانک‌ها و موسسات مالی آمریکایی برخی خدمات مالی و بانکی را به شرکت‌های ازبکستانی ارائه می‌دهند.

خدمات فناوری اطلاعات: شرکت‌های آمریکایی خدمات نرم‌افزاری و فناوری اطلاعات به بازار ازبکستان ارائه می‌دهند.

خدمات آموزشی و مشاوره‌ای: دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی آمریکا برنامه‌های آموزشی و مشاوره‌ای را برای شرکت‌ها و مقامات دولتی ازبکستان ارائه می‌دهند.

تأثیر تعرفه‌ها بر صادرات کالا و خدمات

یکی از نکات برجسته در این تحلیل، سهم بالای صادرات خدمات ازبکستان به آمریکا است. در حالی که صادرات کالاها به آمریکا 314.7 میلیون دلار بوده، 86 درصد از صادرات ازبکستان به آمریکا به‌صورت خدمات انجام می‌شود. این موضوع به وضوح نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از صادرات ازبکستان شامل خدمات است، که تحت تأثیر تعرفه‌ها قرار نمی‌گیرد. بنابراین، بخش زیادی از اقتصاد ازبکستان که به خدمات مربوط می‌شود، از این سیاست‌های تجاری مصون است.

اما در مقابل، تنها 14 درصد از صادرات به آمریکا که شامل کالاهای فیزیکی است، تحت تأثیر تعرفه‌های جدید قرار می‌گیرد. این کالاها عمدتاً شامل فلزات گرانبها ، آلومینیوم و کالاهای دیگر هستند که تحت کدهای گمرکی خاص قرار دارند. برای ازبکستان، این تعرفه‌ها می‌تواند بر رقابت‌پذیری کالاهای صادراتی این کشور در بازار آمریکا تأثیر منفی بگذارد.

اثرات غیرمستقیم و جهانی تعرفه‌ها

یکی از جنبه‌های مهم تأثیر تعرفه‌ها، بررسی اثرات غیرمستقیم آن‌ها است. در حالی که ازبکستان ممکن است تأثیرات مستقیم تعرفه‌ها را در کوتاه‌مدت احساس نکند، این تعرفه‌ها می‌تواند بر اقتصاد جهانی و به تبع آن بر اقتصاد ازبکستان تأثیرگذار باشد.

تعرفه‌های جدید آمریکا می‌تواند باعث کاهش رشد اقتصادی جهانی شود. این موضوع به ویژه در مورد کشورهای همکار ازبکستان مانند چین، ترکیه، قرقیزستان و تاجیکستان که روابط تجاری گسترده‌ای با آمریکا دارند، اهمیت دارد. کاهش رشد اقتصادی در این کشورها می‌تواند به کاهش تقاضا برای کالاها و خدمات ازبکستان منجر شود، که تأثیر منفی بر صادرات ازبکستان خواهد داشت. همچنین، با توجه به اینکه این کشورها معمولاً شرکای اصلی تجاری ازبکستان هستند، کاهش تقاضای جهانی می‌تواند به کاهش حجم تجارت بین ازبکستان و این کشورها منجر شود.

تأثیر بر شرکای تجاری ازبکستان

ازبکستان به عنوان یک اقتصاد نوظهور، به شدت به روابط تجاری با کشورهای همسایه و بزرگ‌تر وابسته است. چین، ترکیه، قرقیزستان و تاجیکستان به عنوان شرکای تجاری کلیدی ازبکستان، نقش مهمی در تأمین تقاضای جهانی برای کالاهای این کشور دارند. تعرفه‌های جدید آمریکا ممکن است باعث کاهش تقاضا در این بازارها شود که به نوبه خود می‌تواند رشد اقتصادی ازبکستان را تحت تأثیر قرار دهد.

در صورت کاهش تقاضا برای صادرات ازبکستان، این کشور ممکن است مجبور شود به دنبال بازارهای جدید بگردد یا استراتژی‌های صادراتی خود را اصلاح کند. در این راستا، تأثیرات منفی جهانی ناشی از تعرفه‌ها می‌تواند به کند شدن روند توسعه اقتصادی در ازبکستان منجر شود.

تحولات احتمالی در سیاست‌های تجاری ازبکستان

با توجه به شرایط موجود، ازبکستان نیاز به تطبیق و بازنگری در سیاست‌های تجاری خود دارد. اعمال تعرفه‌های جدید توسط آمریکا ممکن است انگیزه‌ای برای ازبکستان باشد تا روابط تجاری خود را با کشورهای دیگر گسترش دهد. ازبکستان ممکن است به سمت تقویت روابط با اتحادیه اروپا، کشورهای آسیای میانه و سایر بازارهای نوظهور حرکت کند تا ریسک‌های ناشی از تعرفه‌ها را کاهش دهد.

همچنین، ازبکستان ممکن است بر توسعه بخش خدمات خود تمرکز بیشتری کند، زیرا صادرات خدمات به آمریکا به‌طور مستقیم تحت تأثیر تعرفه‌ها قرار نمی‌گیرد. این امر می‌تواند فرصتی برای ازبکستان باشد تا در زمینه‌هایی مانند فناوری اطلاعات، مشاوره، گردشگری و خدمات مالی بیشتر فعالیت کند.

منابع:

"آمریکا و تعرفه‌های جدید تجاری بر ازبکستان"، روزنامه "uz"، 3 آوریل 2025.

 گزارش‌های اقتصادی ازبکستان، وزارت امور اقتصادی ازبکستان، 2025.