اخبار اقتصادی کنیا

گزیده اخبار و تحولات اقتصادی کشورهای کنیا در هفته دوم آبان ماه 1403، مندرج در رسانه‌های این کشورها به شرح زیر ارائه می‌گردد:

سیستم پرداخت آفریقا، پتانسیل‌های تجاری این قاره را بالفعل می‌کند

بیست و سومین اجلاس سران کومسا (COMESA) [1] روز پنجشنبه 31 اکتبر 2023 در کشور بوروندی برگزار شد. رئیس جمهور کنیا ویلیام روتو از کشورهای عضو بازار مشترک آفریقای شرقی و جنوبی-خواسته است تا سیستم پرداخت و تسویه حساب پان-آفریقایی را برای فعال کردن و تسهیل تجارت بین کشورها تصویب کنند.

رئیس جمهور گفت که راه اندازی سیستم پرداخت آفریقا سالانه بیش از 5 میلیارد دلار در هزینه‌های نقل و انتقال مالی و مبادلات ارزی در آفریقا صرفه‌جویی می‌کند. رئیس جمهور روتو گفت: «به جای اینکه تجار و بازرگانان ما به دنبال مبادلات ارزی باشند، آنها می‌توانند به راحتی به دنبال ابتکارات تجاری از قبیل سیستم پرداخت و تسویه حساب پان-آفریقایی باشند». او گفت که نیاز به کاهش هزینه‌های مبادله کالاها و خدمات و در نتیجه تقویت تجارت بین اعضای کومسا  احساس می‌شود.

موضع صندوق بین‌المللی پول در قبال اقدام کنیا برای اخذ وام 1.5 میلیارد دلاری از امارات

صندوق بین‌المللی پول (IMF) از برنامه‌‎های کنیا برای اخذ وام 193.6 میلیارد شیلینگ (1.5 میلیارد دلار) از امارات متحده عربی (امارات متحده عربی) ناراحت است. این صندوق بر این باور است که بدهی امارات متحده عربی پرهزینه است و به اقتصاد کنیا فشار می آورد تا از وام ها و اعتبارات اعطایی بیشتر توسط صندوق بین المللی پول اجتناب کند. استدلال این سازمان حاکی از آن است که اخذ وام تجاری از خاورمیانه، طرح مدیریت بدهی کنیا را که به دنبال بدهی طولانی‌مدت با شرایط امتیازی است، از مسیر اصلی خود خارج می‌کند.

تنش‌های خاورمیانه طرح یارانه کود دولت روتو را تهدید می‌کند

پیش بینی‌های جدید بانک جهانی نشان از این دارد که تشدید درگیری‌های جاری در خاورمیانه می‌تواند هزینه‌های جهانی تولید کود در سال 2025 را افزایش دهد و بر برنامه‌های کنیا برای توزیع بیش از 93000 تن از نهاده‌های کشاورزی تحت یک برنامه یارانه سایه افکنده است.

بانک جهانی در جدیدترین چشم انداز خود از بازار کامادیتی‌ها اعلام کرد که این درگیری می‌تواند هزینه‌های نفت و همچنین گاز طبیعی را که از اجزای اصلی تولید کود هستند، افزایش دهد و در نتیجه به قیمت‌های کارخانه بالاتر از حد انتظار منجر شود.

نفت و گاز طبیعی - یک نهاده ضروری برای تولید کود - در صورت تشدید طولانی‌مدت درگیری در خاورمیانه، ممکن است قیمت بالاتری داشته باشند. بانک جهانی در این گزارش خاطرنشان می‌کند که قیمت گاز طبیعی نیز می‌تواند با کاهش بیش از حد انتظار در عرضه گاز طبیعی روسیه به اروپا به سمت بالا هدایت شود. چنین تحولاتی به نوبه خود می‌تواند منجر به قیمت‌های بالاتر از حد انتظار کود و در نتیجه افزایش قیمت‌های کشاورزی به طور کلی شود.»

پتانسیل‌های تجاری آفریقای شرقی

در قاره آفریقا، صادرات از اتحادیه شرق آفریقا EAC به طور پیوسته افزایش یافته است که منعکس کننده یک مسیر مثبت در تجارت بین آفریقایی است. این روند پتانسیل منطقه برای سرمایه‌گذاری بیشتر بر روابط تجاری خود در آفریقا، به ویژه در چارچوب منطقه تجارت آزاد قاره آفریقا (AfCFTA)[7] را برجسته می‌کند.

چندین بخش کلیدی در اتحادیه شرق آفریقا برای توسعه آماده هستند، از جمله کشاورزی، نساجی، داروسازی و معدن. گزارشی که اخیراً منتشر شده بر پتانسیل رشد در این بخش‌ها، به‌ویژه در کشاورزی که منطقه می‌تواند صادرات خود را با تمرکز بر محصولات پرتقاضا مانند قهوه، چای و محصولات باغی افزایش دهد، تأکید می‌کند. تولید منسوجات و غذاهای فرآوری شده، مسیر رشد قابل توجهی را ارائه می‌دهد که میتواند بازارهای منطقه‌ای و جهانی را تامین کند.

لزوم بازنگری در سیاست‎های صندوق بین‌المللی پول در قبال کشورهای آفریقایی

اعتراضات اخیر در کنیا به رهبری نسل Z علیه لایحه مالی سال 2024 که با حمایت صندوق بین المللی پول تدوین شده بود باید مورد ارزیابی مجدد توسط این نهاد برتون وودز قرار گیرد. پیش از اعتراضات کنیا، وزرای دارایی، برنامه‌ریزی و توسعه اقتصادی آفریقا در نشست سالانه گروه بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول در مراکش، خواستار اصلاحات کلیدی در مؤسسات مالی برتون وودز شده بودند.

اما بیش از هر رویداد دیگری، اعتراض‌هایی که عمدتاً ناشی از نارضایتی جوانان کنیایی در مورد نابرابری‌های ادراکی صندوق بین‌المللی پول است، باید باعث شود این نهاد وام‌دهنده در خصوص راه‌حل‌ها برای کشورهایی که دارای کمبود نقدینگی هستند، تأمل کند و درس‌هایی برای بازنگری در شرایط و عملیات تدوین نماید. اصلاحات مورد انتظار کشورهای آفریقایی به منظور تقویت مدل عملیاتی صندوق بین‌المللی پول می‌باشد و معتقد هستند این اصلاحات ضروری بوده و ابزارهای وام دهی و ساختار حاکمیتی برای مقابله مؤثرتر با چالش‌های متنوعی که برخی از ذینفعان را تحت تأثیر قرار می‌دهد را در نظر می‌گیرد.

صندوق بین‌المللی پول، کنیا را به‌خاطر از دست دادن هدف درآمد «بخشید»

پس از اعتراضات گسترده در ژوئن 2023 که دولت را مجبور به کنار گذاشتن لایحه مالیاتی جدید کرد، هیئت مدیره صندوق بین‌المللی پول (IMF) معافیت‌هایی را مبنی بر عدم رعایت شرایط الزامی اعطای وام برای افزایش منابع درآمدی برای کنیا، تصویب کرد.

این وام دهنده چندجانبه  606 میلیون دلار (78.3 میلیارد شیلینگ) را برای حمایت از بودجه دولت برای سال مالی جاری، علیرغم شکست دولت کنیا در دستیابی به اهداف تعیین شده تا پایان سال 2023 و همچنین تا ژوئن 2024، آزاد کرد.

این معافیت به این معنی است که کنیا می‌تواند همچنان به منابع مالی وام‌دهنده جهانی دسترسی داشته باشد و تأییدی است که عواملی که منجر به رعایت نکردن شرایط شده است کاملاً در کنترل دولت نبوده است. صندوق بین‌المللی پول انتظار داشت که دولت حداقل 1.27 تریلیون شیلینگ درآمد مالیاتی تا پایان دسامبر 2023 و حداقل 2.4 تریلیون شیلینگ تا ژوئن 2024 افزایش دهد که هر دو برآورده نشدند و وام‌دهنده را بر آن داشت تا اقدامات اصلاحی را برای افزایش درآمد پیشنهاد دهد.  در شش ماه منتهی به دسامبر سال 2023، اداره درآمد کنیا (مالیات) 1.09 تریلیون شیلینگ جمع آوری کرد که 186 میلیارد شیلینگ از هدف تعیین شده کمتر است. این اداره تا پایان سال مالی در ژوئن 2024، 2.3 تریلیون شیلینگ جمع آوری کرد و 172 میلیارد شیلینگ از معیار کلی عقب‌تر است.

قانون رشد و فرصت آفریقا منتظر رئیس جمهور آتی ایالات متحده

قانون رشد و فرصت آفریقا (AGOA) برنامه‌ای است که برای کشورهای واجد شرایط در منطقه دسترسی بدون تعرفه به بازارهای ایالات متحده را فراهم می‌کند. در حالی که مردم ایالات متحده سه شنبه آینده به پای صندوق های رای می رود، تمدید این قانون در حالت معلق است. کنیا به عنوان یکی از ذینفعان اصلی آگوا، نگران این وضعیت می‌باشد. این قانون، در پایان سال 2025 منقضی می‌شود و رقابت های ریاست جمهوری آمریکا احتمالاً برنامه‌های پیش رو را پیچیده نماید.

بحران بدهی در دولت روتو

جزئیاتی از بحران مالی شدید در دولت رئیس جمهور ویلیام روتو در بحبوحه بدهی هنگفتی که همچنان بر فعالیت‌ها تأثیر می‌گذارد، آشکار شده است. دولت در تلاش است تا مخارج جاری خود را تأمین نماید زیرا بخشی از منابع مالی موجود صرف پرداخت بدهی‌ها می‌شود. خزانه داری ملی مجبور شده است وام های گران قیمت، از جمله از کنیایی‌ها، برای تأمین مالی برخی از عملیات‌های حیاتی خود از جمله تأمین مالی دولت‌های استانی و بازپرداخت وام های سررسید شده، استقراض کند.

تلاش نهاد مالیاتی کنیا برای رصد تمام فعالیت‌های اقتصادی

در 9 ژانویه 2024، خدمات امپسا[17] (سامانه انتقال پول مبتنی بر سیم کارت) در سراسر کشور برای چند ساعت از کار افتاد و میلیون‌ها مشترک قادر به تراکنش نبودند. پس از آن شرکت سافاریکام به دنبال این بود که به کاربران اطمینان دهد که عملیات از سر گرفته شده است و در این حین شایعاتی مبنی بر اینکه خرابی سیستم در نتیجه ادغام شبکه امپسا با سیستم iTax اداره درآمد کنیا (KRA)[18] بوده است شکل گرفت.  استر ماسی، مدیر ارشد خدمات مالی سافاریکام، گفت: "مشکل حل شده است و همه چیز خوب است و ما هیچ مشکلی در آینده پیش بینی نمی‌کنیم." وی گفت "اجازه دهید واضح بگویم که هیچ ادغامی وجود نداشت. خود KRA نیز علناً گفتند که هیچ ادغامی‌بین امپسا و KRA اتفاق نیفتاده است. KRA یک نهاد جداگانه از سافاریکام و امپسا است و امپسا طور خاص یک نهاد تجاری متفاوت است و ما نمی‌توانیم داده‌های مشتریان خود را به اشتراک بگذاریم.»

افتتاح شعبات اسلامی‌ توسط بانک ابسا برای جذب مشتریان مسلمان

بانک ابسا کنیا[21] شعبه جدیدی را در مرکز تجاری بی‌بی‌اس (bbs) در ایستلی (محله مسلمان نشین نایروبی)، افتتاح کرده است و آن را به عنوان مرکز شاخص  بدون ربا برای پذیرش مشتریان در این منطقه معرفی کرده است.

عبدی محمد، مدیر عامل بانک آبسا کنیا در مراسم افتتاح شعبه اسلامی این بانک در ایسلی گفت که افتتاح این شعبه به دلیل بازخورد مشتریان برای درخواست خدمات بانکی و حمایت از تعداد فزاینده مشتریانی که به دین اسلام پایبند هستند، انجام شد. شعبه جدید مجموعه‌ای از خدمات از جمله حساب‌های معاملاتی، حساب‌های پس‌انداز، حساب‌های سپرده مضاربه و سرمایه‌گذاری‌های منطبق با شرع را در کنار خدمات مشاوره مالی ارائه می‌دهد. بنابراین ما مفتخریم که به ایفای نقش در حمایت از رشد کسب و کار در ایستلی و در نتیجه نایروبی ادامه می دهیم. عبدی گفت که جامعه اینجا به دلیل مهارت تجاری خود شناخته شده است و ما از این دعوت گرم به عنوان شریک مالی مورد اعتماد آنها استقبال می‌کنیم.

تور کنیا برای حمایت از استارت آپ های تحت رهبری زنان

چشم انداز کارآفرینی رو به رشد کنیا از یک تور منطقه‌ای بهره مند می‌شود که موقعیت آن را به عنوان یک پیشرو در زمینه‌های نوآوری، فناوری، رویدادهای فناورانه و کشاورزی در آفریقا بیشتر مستحکم می‌ نماید.  تور آفریقایی زنان کار آفرین کانون توجه زنانی است که در زمینه‌های مالی و نوآوری کشاورزی پیشرفت می‌کنند و راه حل های پیشرفته خود را به نمایش می‌گذارند. این رویداد بین 4 تا 14 نوامبر 2024 با همکاری صندوق سرمایه‌گذاری متعلق به آکادمی‌کارآفرینی سناد [22] در کنیا برگزار می‌شود.

هدف این ابتکار، توانمندسازی استارت‌آپ‌های تحت رهبری زنان در جنوب صحرای آفریقا، با تمرکز ویژه بر بخش‌های فین‌تک و کشاورزی از طریق فراهم کردن منابع، پشتیبانی و اشتراک فرصت‌ها است. کار آنها در بخش‌های مختلف از جمله فناوری، مالی و کشاورزی، با تمرکز بر ایجاد تغییرات پایدار و تأثیرگذار برای زنان کارآفرین در سطح جهان، گسترده است.

[1] Common Market for Eastern and Southern Africa (COMESA)

[2] Tripartite Free Trade Area (TFTA)

[3] LAPSSET

[4] Climate-Smart Agriculture Strategy 2017–2026

[5] Evariste Ndayishimiye

[6] National Cereals and Produce Board (NCPB)

[7] African Continental Free Trade Area (AfCFTA)

[8] The Regional Trade Policy (RTP)

[9] The Extended Credit Facility (ECF)

[10]The Extended Fund Facility (EFF)

[11] the Kenya Private Sector Alliance

[12] Adani Energy Solutions Limited

[13] The Law Society of Kenya

[14] Ketraco

[15] Elgeyo Marakwet

[16] Kentegra

[17] M-Pesa

[18] Kenya Revenue Authority (KRA)

[19] The Kenya Bankers Association (KBA)

[20] The Kenya National Chamber of Commerce and Industry

[21] Absa Bank Kenya