کاهش ارزش تجارت کنیا با کشورهای آفریقایی

ارزش تجارت بین کنیا و کشورهای آفریقایی، برای اولین بار در چهار سال گذشته کاهش یافته است.

تجزیه و تحلیل داده‌های رسمی نشان می دهد که ارزش صادرات و واردات بین کنیا و کشورهای این قاره در 9 ماه منتهی به سپتامبر از رقم 513.65 میلیارد شیلینگ در سال قبل به 512.00 میلیارد شیلینگ در سال جاری رسیده است. برای اولین بار در سال 2020 بود که ارزش تجارت آفریقایی کنیا 9.66 درصد نسبت به سال قبل کاهش یافت و به 307.90 میلیارد شیلینگ رسید که به دلیل محدودیت های سفر برای جلوگیری از گسترش همه گیری ویروس کرونا در آن زمان بود. داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط بانک مرکزی کنیا و اداره درآمد کنیا، نشان می‌دهد که رشد صادرات کنیا به آفریقا در سال جاری کاهش یافته است، در حالی که ارزش واردات نیز کاهشی بوده است.

بر اساس داده‌های بانک مرکزی کنیا، ارزش کالاهای صادراتی کنیا به کشورهای آفریقایی با 1.25 درصد افزایش به 322.66 میلیارد شیلینگ رسید. این اولین رشد تک رقمی در دوره ژانویه-سپتامبر از ابتدای سال 2020 محسوب می‌شود که در بحبوحه محدودیت های سفر، 8.85 درصد افزایش داشته و  به رقم 179.10 میلیارد شیلینگ رسیده است. از سوی دیگر، واردات برای دومین سال متوالی کاهش یافت و با 2.90 درصد کاهش به 189.34 میلیارد شیلینگ رسید. نمودار 1 وضعیت تجاری کنیا با قاره آفریقا را در سال های 2020 تا 2024 نمایش می‌دهد.

نمودار1: وضعیت تجاری کنیا با قاره آفریقا در سال های 2020 تا 2024

منبع: داده‌های بانک مرکزی کنیا

کنیا به میزان زیادی فروش کلینکر سیمان، انواع روان‌کننده‌ها، چای، مواد غذایی و آرد گندم و صادرات مجدد سوخت جت، نفت سفید را به شرکای تجاری کلیدی خود در قاره دارد، در حالی که کالاهایی مانند آهن و فولاد، کودهای شیمیایی و انواع دانه‌ها را وارد می‌کند. کاهش اندک واردات در دوره مورد بررسی برای دومین سال متوالی در زمانی که صادرات رشد اندکی داشته، مازاد تجاری کنیا را در تجارت کالا را از 123.68 میلیارد شیلینگ در دوره مشابه به 133.32 میلیارد شیلینگ افزایش داده است.

ارزش تجارت بین کنیا و بزرگترین شریک تجاری آن، اوگاندا، در 9 ماه گذشته با 1 درصد رشد به 125.16 میلیارد شیلینگ رسید. این اولین بار است که شاهد رشد تک رقمی در کل تجارت بین دو کشور هستیم که حاکی از ضعف تجارت فرامرزی بین دوکشور عمدتاً در زمینه تخم مرغ، شکر، پودر شیر، انواع غلات و شیرینی‌ها است. داده‌ها نشان می دهد که واردات از این کشور محصور در خشکی 9.19 درصد کاهش یافته و به 25.34 میلیارد شیلینگ رسیده است، در حالی که صادرات به آن با رشد 3.96 درصدی به 99.82 میلیارد شیلینگ رسیده است.

ارزش تجارت کالا بین کنیا و تانزانیا، با این حال، 16.45 درصد افزایش یافته و به 93.87 میلیارد شیلینگ رسید. این رشد پس از آن بود که تاجران در کنیا کالاهایی به ارزش 49.04 میلیارد شیلینگ در دوره مورد بررسی فروختند در حالی که 44.84 میلیارد شیلینگ صرف واردات کردند. تجارت نسبتا متعادل بین دو کشور، که در سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند تا 10 مانع طولانی‌مدت تعرفه‌ای و غیرتعرفه‌ای را هموار کنند، تا حد زیادی با رشد قابل‌توجه 39.96 درصدی ارزش واردات از تانزانیا همراه بود، در حالی که صادرات نیز افزایش یافت.

کاهش ارزش تجارت بین کنیا و آفریقا در حالی رخ داد که دکتر روتو به عنوان قهرمان حذف موانع تجاری در این قاره برای تسهیل حرکت کالاها، خدمات و نیروی کار از طریق ادغام بلوک های تجاری منطقه ای ظاهر شد. هدف این ادغام ایجاد بزرگترین بازار واحد جهان با حدود 1.4 میلیارد نفر نیروی کار و تولید اقتصادی تخمینی بیش از 3 تریلیون دلار تحت توافقنامه تجارت آزاد قاره آفریقا است.

در خبری دیگر، طبق گزارش درجه باز بودن ویزای آفریقا در سال 2024[1]، کنیا 17 رتبه در سهولت سفر تنزل یافته و در رتبه 46 بین 54 کشور آفریقا قرار گرفته است. این گزارش سالانه که توسط اتحادیه آفریقا و با همکاری بانک توسعه آفریقا (AfDB) تهیه می‌شود، میزان آسانی ورود آفریقایی‌ها به هریک از کشورهای این قاره را اندازه گیری می‌کند. کاهش ارزش تجارت و رتبه ضعیف در سهولت سفرهای درون آفریقایی، تصویر خوبی از  موقعیت کنیا نمایش می دهد در حالی که این کشور به عنوان پیشگام ادغام منطقه‌ای در این قاره شناخته می‌شود که تحت بلوک تجاری منطقه آزاد تجاری قاره آفریقا (AfCFTA) [2] تحت حمایت اتحادیه آفریقا عمل نموده است.

گزارش درجه باز بودن ویزای آفریقا در سال 2024 دلیل سقوط رتبه را به دلیل راه اندازی سامانه اخذ مجوز سفر الکترونیکی (eTA) می‌داند که بر اساس آن خارجی‌های خارج از بلوک جامعه شرق آفریقا EAC [3] [به استثنای سومالی] را ملزم می‌کند 72 ساعت قبل از ورود به صورت الکترونیکی درخواست الکترونیکی صدور مجوز ورود به کنیا (با هزینه 30 دلار) را در این سامانه ثبت نمایند. کنیا از جمله اولین کشورهایی بود که در مرحله آزمایشی ابتکار تجارت هدایت شده [4] GTI از اکتبر 2022 شرکت کرد که هدف آن آزمون محیط عملیاتی، نهادی، قانونی و سیاست منطقه تجاری آزاد قاره آفریقا AfCFTA  قبل از گسترش کامل بود.

GTI  را می‌توان به عنوان موردی برای تسریع جابجایی افراد به منظور اهداف تجارت درون آفریقا مورد استفاده قرارداد. این ابتکار  جابجایی افراد به مقاصد مختلف از جمله تجارت و خدمات رادر بر می‌گرفت که امری ضروری است. ابتکار GTI یک ابتکار ستودنی و یک کاتالیزور مهم برای پیشبرد سیاست منطقه تجاری آزاد قاره آفریقا AfCFTA است. با این حال، باید به این ابتکار به عنوان یک ابزار انتقالی برای تسهیل تجارت ترجیحی بین کشورهایی که جنبه‌های کلیدی مذاکرات تجاری را به نتیجه رسانده‌اند و در مرحله نهایی‌سازی چارچوب‌های قانونی ملی برای اجرای این موافقت‌نامه‌ها هستند، نگریست.

 

منابع:

Constant Munda, Business daily, Monday, December 9th , 2024,” Kenya’s intra-Africa trade falls amidst travel barriers”, Nairobi, Kenya.

https://www.businessdailyafrica.com/bd/economy/kenya-s-intra-africa-trade-falls-amidst-travel-barriers-4850362#google_vignette.

https://www.centralbank.go.ke

[1] The Africa Visa Openness Report 2024

[2] African Continental Free Trade Area (AfCFTA)

[3] East Africa community

[4] The Guided Trade Initiative (GTI)