سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در یونان
سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در یونان از اهمیت بسیاری برای توسعه اقتصادی این کشور برخوردار است. پس از بحران بدهی در سال 2009، یونان با کاهش شدید سرمایه‌گذاری خارجی مواجه شد اما از اواخر دهه 2010 و پس از اجرای اصلاحات اقتصادی و مالی، یونان توانست بخشی از اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی را بازگرداند.
پیشینه تاریخی
قبل از بحران بدهی در سال 2009، یونان دارای یک جریان ثابت از سرمایه‌گذاری خارجی (FDI) بود که بیشتر در بخش‌های گردشگری، املاک و مستغلات و زیرساخت‌ها متمرکز بود. بحران اقتصادی یونان و آغاز بحران بدهی یونان (2018-2009) به شدت تأثیر منفی بر جذب سرمایه‌گذاری خارجی داشت. طبعا کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران به ثبات اقتصادی و سیاسی کشور، منجر به کاهش شدید ورود سرمایه‌های خارجی شد. این روند پس از سال 2019 دچار تغییر و تحول گردید. پس از آغاز اصلاحات اقتصادی و مالی و بازگشت نسبی ثبات به اقتصاد یونان در این سال، سرمایه‌گذاری خارجی به تدریج افزایش یافته و دولت با ارائه مشوق‌های مالیاتی و تسهیل فرآیندهای سرمایه‌گذاری، تلاش کرد تا جذب سرمایه‌های خارجی را افزایش دهد. طبق گزارش اخیر سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) با عنوان "FDI in Figures"، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در یونان در سه سال اخیر به طور چشمگیری افزایش یافته است. این گزارش نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی از میانگین سالیانه 4.15 میلیارد دلار در دوره سه‌ساله 2017-2019 به 6.7 میلیارد دلار در دوره سه‌ساله 2023-2021 رسیده است که نشان‌دهنده افزایش 62 درصدی است. این رشد قابل توجه، به رشد اقتصادی یونان در این مدت مربوط می‌شود. بر این اساس در سال 2020، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به دلیل پاندمی‌کرونا به 3.2 میلیارد دلار کاهش یافت، که ناشی از توقف فعالیت‌های اقتصادی و کاهش 58 درصدی جهانی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در آن سال بود.در سال 2021، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در یونان به 6.3 میلیارد دلار جهش یافت و به اوج تاریخی 8.4 میلیارد دلار در سال 2022 رسید. در سال 2023، این میزان به 5.4 میلیارد دلار کاهش یافت، اما همچنان بالاتر از سطح‌های سال‌های 2019-2017 باقی ماند.
اصلاحات ساختاری یونان با هدف جذب سرمایه گذاری خارجی
یکی از مهمترین اقدامات به عمل آمده از سوی یونان جهت بسترسازی جذب سرمایه گذاری خارجی، اصلاحات ساختاری بوده است. بر این اساس یونان پس از بحران بدهی، با انجام اصلاحات ساختاری و بهبود محیط کسب و کار، تلاش کرده است تا بستر مناسبی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی فراهم کند. در این چارچوب، کاهش بوروکراسی، تسهیل روند ثبت شرکت‌ها و شفاف‌سازی قوانین از جمله این اصلاحات بوده‌اند. دولت یونان همچنین با ارائه مشوق‌های مالیاتی به سرمایه‌گذاران خارجی، سعی در افزایش جذابیت سرمایه‌گذاری در این کشور دارد. تخفیف‌های مالیاتی و معافیت‌های مالیاتی برای پروژه‌های بزرگ و زیرساختی از جمله این مشوق‌ها هستند.
فرصت‌های یونان در جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی
موقعیت جغرافیایی مناسب یونان به عنوان دروازه‌ای به بازارهای اروپایی، آسیایی و آفریقایی، فرصت‌های بسیاری برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند. در این راستا، یونان به عنوان یکی از اعضای اتحادیه اروپا، از مزایای تجاری بسیاری برخوردار است و سرمایه گذاران به سهولت می‌توانند به بازارهای اروپایی و بین‌المللی دسترسی داشته باشد. همچنین بخش‌های در حال رشد، مانند فناوری اطلاعات، انرژی‌های تجدیدپذیر و گردشگری از فرصت‌های جذابی برای سرمایه‌گذاری در این کشور ارائه می‌دهند. طبق گزارش «نظرسنجی جذابیت یونان 2024» شرکت ارنست و یانگ، یونان همچنان در سالیان آتی مقصدی جذاب برای سرمایه‌گذاری باقی خواهد ماند. طبق این نظرسنجی، 51 درصد از 250 مدیر عامل و مدیرانی که به این نظرسنجی پاسخ دادند، اعلام کردند که برنامه‌ریزی برای سرمایه‌گذاری یا گسترش فعالیت‌های خود در یونان در سال 2025 دارند، در مقایسه با 40 درصد در سال 2022 و 30 درصد در سال 2019 ، که یونان از بحران شدید بدهی بیرون می‌آمد. علاوه بر این، 69 درصد از پاسخ‌دهندگان اعلام کردند که انتظار دارند جذابیت یونان در سه سال آینده به دلیل موقعیت ژئوپولیتیکی کشور، بهبود زیرساخت‌ها و سیاست‌های دولت برای تسهیل سرمایه‌گذاری‌ها، همچنان افزایش یابد.
بخش‌های جذاب برای سرمایه‌گذاری
الف. گردشگری:
صنعت گردشگری یکی از مهمترین بخش‌های اقتصادی یونان است که سهم قابل توجهی از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده است. سرمایه‌گذاری در هتل‌ها، تفریحات و زیرساخت‌های گردشگری به عنوان یکی از جذاب‌ترین زمینه‌ها برای سرمایه‌گذاران خارجی شناخته می‌شود.
ب. املاک و مستغلات:
بازار املاک و مستغلات در یونان به ویژه در مناطق توریستی و شهرهای بزرگ، جذابیت زیادی برای سرمایه‌گذاران دارد. برنامه‌های اقامت با خرید ملک نیز از عوامل جذب سرمایه‌گذاران خارجی به شمار می‌رود.
ج. انرژی‌های تجدیدپذیر:
یونان با داشتن منابع طبیعی مناسب برای انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی، توانسته است توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی را جلب کند. همچنین دولت یونان نیز با ارائه مشوق‌ها و سیاست‌های حمایتی، سرمایه‌گذاری در این بخش را تسهیل کرده است.
د. فناوری اطلاعات و استارتاپ‌ها:
بخش فناوری اطلاعات و استارتاپ‌ها در یونان از جمله بخشهائی است که در سالیان اخیر از رشد و توسعه خوبی برخوردار بوده است و بسیاری از شرکت‌های نوآور در این بخش نیز توانسته‌اند سرمایه‌گذارخارجی مناسبی را جذب نمایند. دولت یونان نیز با حمایت از استارتاپ‌ها و ایجاد فضاهای کاری مشترک، سعی در تقویت این بخش دارد.
کشورهای اصلی سرمایه‌گذار
فعالیت سرمایه‌گذاری در کشور یونان در دهه گذشته عمدتاً از کشورهایی مانند قبرس، لوکزامبورگ و سوئیس، و پس از آن آلمان و هلند بوده است. لیست ده کشور برتر سرمایه‌گذار در یونان، همچنین شامل چین (به همراه هنگ‌کنگ)، آمریکا، کانادا، ایتالیا و فرانسه می‌شود که در سال‌های اخیر موقعیت خود را به طور قابل توجهی تقویت کرده‌اند. این کشورها در بخش‌های مختلف اقتصادی از جمله گردشگری، انرژی و املاک و مستغلات سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
تحلیل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) بر اساس بخش‌های مختلف در یونان
بر اساس اطلاعات ارائه‌شده توزیع سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) در یونان بر اساس بخش‌های مختلف به شرح ذیل است:
- فعالیت‌های املاک و مستغلات: ۲۹٪
- فعالیت‌های مالی و بیمه‌ای: ۲۷٪
- حمل و نقل و انبارداری: ۱۳٪
- تجارت: ۸٪
- اقامت و خدمات غذایی: ۷٪
- اطلاعات و ارتباطات: ۷٪
- سرگرمی: ۵٪
- سایر: ۴٪
بر این اساس فعالیت‌های املاک و مستغلات و فعالیت‌های مالی و بیمه‌ای در مجموع ۵۶٪ از کل FDI یونان را تشکیل می‌دهند. این موضوع نشان‌دهنده تمرکز قابل توجه سرمایه‌گذاری در این دو بخش است. این روند با الگوهای جهانی نیز سازگار است که در آن اقتصادهای توسعه‌یافته، سرمایه‌گذاری زیادی را به دلیل بازده بالا، هزینه‌های کمتر نسبت به تولید، در بخش خدمات انجام می دهند. همچنین بخش حمل و نقل و انبارداری با جذب ۱۳٪ از کل FDI، سومین بخش جذاب برای سرمایه‌گذاران خارجی است که نشان‌دهنده موقعیت استراتژیک یونان و اهمیت آن به عنوان یک مرکز لجستیک است. سایر بخش‌ها مانند تجارت، خدمات غذایی، اطلاعات و ارتباطات، و سرگرمی مجموعاً ۲۷٪ از کل FDI را تشکیل می‌دهند که نشان‌دهنده پرتفوی سرمایه‌گذاری متنوع در یونان است. به طور کلی، در حالی که یونان توانسته است میزان قابل توجهی از FDI را در بخش املاک و خدمات مالی جذب کند، فرصت‌های زیادی برای تنوع‌بخشی و افزایش سرمایه‌گذاری در سایر بخش‌ها وجود دارد که می‌تواند به رشد اقتصادی متعادل و پایدار این کشور کمک کند.