توسعه بنادر و اقتصاد دریامحور گرجستان

گرجستان تنها کشور قفقاز جنوبی است که به دریای آزاد متصل است و بدنبال استفاده حداکثری از ظرفیت های ترانزیتی و حمل و نقل دریایی خود می باشد.

حمل و نقل دریایی از طریق گرجستان

گرجستان تنها کشور قفقاز جنوبی است که به دریای آزاد متصل است. این مسئله ظرفیت ترانزیتی مهمی‌به این کشور بخشیده و وجود بنادر باتومی و پوتی در کنار دریای سیاه، این کشور را به بخش مهمی از کریدور میانی تبدیل کرده است.در کنار بنادر باتومی و پوتی، پایانه نفتی کولووی یک بندر نفتی در کولووی گرجستان است که در ساحل شرقی دریای سیاه واقع شده است. پایانه و بندر دریایی کولووی توسط شرکت دولتی نفت جمهوری آذربایجان (SOCAR) اداره می‌شود. همچنین ترمینال نفتی سوپسا نیز وجود دارد، که توسط شرکت BP اداره می‌شود.

 

بر اساس گزارش بخش حمل و نقل و لجستیک در گرجستان، بخش حمل و نقل و ذخیره سازی در سال 2023 رشد متوسطی را تجربه کرد. درواقع سهم تولید ناخالص داخلی آن در سال 2023 به میزان 5 درصد افزایش یافت. این افزایش درواقع به دلیل تغییر مسیرها از کریدور شمالی به کریدور میانی(به دلیل جنگ روسیه – اوکراین) اتفاق افتاد.

بخش حمل و نقل دریایی گرجستان نیز طی چند سال اخیر، در هر دو حوزه صادرات و واردات خدمات حمل و نقلی دارای رشد بوده است. شکل های زیر به خوبی نشان دهنده انواع حمل و نقل در گرجستان و سهم و میزان افزایش آنهاست.

 در سال 2023، تعداد کانتینرهای حمل شده از طریق بنادر و پایانه‌های گرجستان به طور قابل توجهی (+45 درصد) افزایش یافت، اما تعداد کشتی‌های ورودی به بنادر و پایانه‌های گرجستان تقریباً بدون تغییر نسبت به سال 2022 باقی ماند. تعداد کانتینرهای حمل شده از طریق بنادر و پایانه‌های گرجستان در سال 2023 با 45 درصد افزایش به 693976 کانتینر رسید.

البته حجم محموله‌های حمل شده از طریق بنادر و پایانه‌های گرجستان در سال 2023 اندکی کاهش یافت (-7%)، که ادامه ی روند منفی ثبت شده در سال قبل است. این کاهش تا حد زیادی به کاهش حجم حمل و نقل فله خشک (-28٪) و حمل و نقل فله مایع (-15٪) مرتبط است. در همین حال، حجم محموله‌های عمومی‌با 20 درصد افزایش در سال به 6.014 میلیون تن رسید که بالاترین میزان در چند سال اخیر است.

تعداد کشتی‌های ورودی از روسیه در سال 2023 به میزان 67 درصد کاهش یافته است که احتمالاً ناشی از جنگ و درگیری این کشور با اوکراین است. پیش از این، 14 درصد از کشتی‌هایی که در سال 2022 وارد گرجستان شدند، از روسیه بودند. بیش از نیمی از کشتی‌های وارد شده به بنادر و پایانه‌های گرجستان در سال 2023 از چهار کشور ترکیه (18٪)، پاناما (16٪)، لیبریا (15٪) و مالت (9٪) بودند. ترکیه یکی از شرکای اصلی تجاری گرجستان است، اما تعداد بالای کشتی‌های ورودی از پاناما، لیبریا و مالت به دلیل مزایایی است که این کشورها از نظر مقررات مالیاتی و غیر به صاحبان کشتی‌ها اعطاء می‌کنند.

در کنار این آمار، لوان داویتاشویلی وزیر اقتصاد گرجستان نیز اعلام کرده بود: میانگین رشد محموله‌های بین‌المللی توسط شعب حمل‌ونقل طی سه سال گذشته 11 درصد بوده است. ترانزیت گاز طبیعی به طور متوسط 22 درصد افزایش یافته است، در حالی که ترانزیت گاز از طریق خط لوله قفقاز جنوبی به طور متوسط 25 درصد افزایش یافته است و در مجموع نسبت به سال 2020، 92 درصد افزایش داشته است.

در بنادر گرجستان مشکلاتی از قبیل کمبود ظرفیت در کشتیرانی، عدم توسعه زیرساخت های حمل و نقل کالا، عدم توسعه خدمات دریایی ، عدم وجود انبارهای کافی و مدرن، نقاط عبور مرزی ناهماهنگ در گمرکات و فناوری اطلاعات ضعیف و غیراستاندارد و غیره وجود دارد. 

 

اهم برنامه‌ها و اقدامات دولت گرجستان برای توسعه بنادر و اقتصاد دریامحور

استفاده از ظرفیتهای بانک های جهانی و منطقه ای برای توسعه زیرساختهای کریدور میانی:

دولت گرجستان برای توسعه زیرساختهای خود در مسیر کریدور میانی سعی دارد از ظرفیت و منابع مالی بانک های جهانی و منطقه ای استفاده کند.

توسعه زیرساختهای ریلی و جاده ای متصل به بنادر گرجستان:

پروژه نوسازی راه آهن در گرجستان –که گفته می‌شود بیش از 90 درصد از آن تکمیل شد-، از اهداف مهم گرجی‌هاست. ساخت بزرگراه شرق به غرب گرجستان نیز در حال انجام است و به تدریج بخش های تکمیل شده جدید راه اندازی می‌گردد.

توسعه بنادر پوتی و باتومی:

دولت گرجستان برنامه‌ها و پروژه‌هایی برای توسعه دو بندر مهم خود- بنادر پوتی و باتومی-، به کمک سرمایه گذاری خارجی در دست اجرا دارد. اخیراً گیدار عبدی کریم او، دبیرکل انجمن کریدور حمل و نقل بین المللی ترانس خزر عنوان کرد: "در حال حاضر شرکت کنندگان در کریدور، پروژه‌های متعددی را در خاک گرجستان اجرا می‌کنند....چندین ترمینال خصوصی در بندر پوتی در حال ساخت است که هدف از آن بهینه سازی فرآیندهای کاری در این بنادر است… ساخت چندین پایانه خصوصی در بندر پوتی آغاز شده است که هدف از آن بهینه سازی فرآیندهای مورد نیاز است....همچنین بندر باتومی در راستای افزایش حجم بار در حال توسعه است و بخش زیادی از محموله‌ها از این بندر عبور می‌کند." 

ایجاد بندر عمیق در کنار دریای سیاه:

ظرفیتهای ترانزیتی و موقعیت جغرافیایی گرجستان باعث شده است تا این کشور به دنبال توسعه زیرساختهای بندری و ایجاد بندر عمیق در دریای سیاه باشد. اما واگذاری پروژه بندر عمیق آناکلیا به کنسرسیومی تحت همین نام، موفقیت آمیز نبوده و در سال 2020 دولت گرجستان قرارداد با کنسرسیوم آناکلیا را لغو نمود.

گرجیها طی ماه‌های اخیر همواره از تداوم برنامه‌های دولت این کشور برای ساخت چنین بندری سخن گفته و جست و جو برای جذب سرمایه گذار خارجی جهت ساخت چنین بندری را از اهم برنامه‌های خود دانسته اند. چندی پیش، وزارت اقتصاد و توسعه پایدار گرجستان اعلام کرد؛ بر اساس رویه‌های خرید بانک جهانی، مناقصه بین‌المللی برای طراحی و زیرساخت‌های دریایی بندر آناکلیا اعلام شده است.

اخیراً نیز وزیر اقتصاد و توسعه پایدار گرجستان اعلام کرد که که یک کنسرسیوم چینی-سنگاپوری برای ساخت پروژه بندر آب  های عمیق آناکلیا انتخاب شده است و احتمالا این کنسرسیوم به عنوان برنده مناقصه ساخت بندر آبهای عمیق آناکلیا انتخاب گردد. 

دیجیتالی سازی خدمات دولتی در تمامی‌ بنادر گرجستان:

دیجیتالی سازی خدمات دولتی در تمامی‌ بنادر گرجستان نیز از دیگر برنامه‌های اجرائی دولت گرجستان بود. بر اساس اخبار منتشره؛ مقرر شده است خدمات دولتی در تمامی ‌بنادر گرجستان با اعمال تغییرات در کد دریایی، دیجیتالی شود. بر اساس این پروژه، خدمات دولتی در تمامی‌ بنادر گرجستان تحت یک پلتفرم آنلاین واحد و در یک سیستم پنجره واحد انجام خواهد شد. با اجرای سیستم مذکور، رویه‌های مربوط به ورود و خروج کشتی ساده و دیجیتالی شده و جایگزین فرآیندهای تجاری مبتنی بر کاغذ خواهد شد.

 

منابع و مأخذ:

https://www.bpn.ge/article/124359-azerbaijanisa-da-sakartvelos-mtavrobebtan-ganvixilavt-shesazleblobas-gvkondes-ertiani-sabazho-punkti/#:~:text=

https://commersant.ge/news/world/eleqtroenergiis-msoflio-tsarmoebashi-ganakhlebadi-energiis-tsilma-pirvelad-30-s-gadaacharba

https://commersant.ge/news/tourism/georgian-wings-ma-tbilisi-praghis-mimartulebit-regularuli-frenebi-daitsyo

https://commersant.ge/news/infrastructure/irakli-qarseladzem-aziis-ganvitarebis-bankis-tsliuri-shekhvedris-farglebshi-panelur-diskusiashi-miigho-monatsileoba

https://commersant.ge/news/economic/shua-derefanshi-tvirtbrunva-gaizarda/

https://www.investor.ge/2024/03/03/gateway-to-development-assessing-georgias-middle-corridor-opportunity/

https://pmcg-i.com/app/uploads/2024/03/Transportation-and-logistics-snapshot.pdf

https://agenda.ge/en/news/2024/38536#gsc.tab=0

https://bm.ge/news/saqartvelos-yvela-navsadgurshi-samtavrobo-servisebi-gatsifruldeba-ra-itsvleba-sazghvao-kodeqsshi

https://www.bpn.ge/article/125066-istoriashi-pirvelad-chinurma-satvirto-avtomobilebma-evropashi-tvirtis-satranzito-gadazidva-sakartvelos-gavlit-daicqes/#

https://bm.ge/news/istoriuli-faqtia-rom-shua-derefnis-sashualebit-chinetidan-organizebuli-avtogadazidva-saqartveloshi-

https://www.radiotavisupleba.ge/

https://civil.ge/archives/587639

https://bm.ge/news/anakliis-portis-sazghvao-infrastruqturis-msheneblobistvis-saertashoriso-tenderi-gamotskhadda-ekonomikis-

https://commersant.ge/news/economic/fotis-portshi-ramdenime-kerdzo-terminals-vashenebt-transkaspiuri-saertashoriso-satransporto-marshrutis-asotsiatsia