زمان بندی روند عضویت ازبکستان در سازمان تجارت جهانی

ازبکستان در سال 1994 برای نخستین بار درخواست عضویت در سازمان تجارت جهانی (WTO) را مطرح نموده و متعاقب این درخواست در سپتامبر 1998 رژیم تجاری خود را جهت بررسی و ادامه فرایند عضویت ارائه نمود و در اواخر همان سال مراحل عضویت آن آغاز گردید.

نخستین جلسه کارگروه الحاق ازبکستان به سازمان مذکور در 17 ژوئیه سال 2002، دومین کار گروه در ژوئن 2004 و سومین کار گروه در سال 2005 برگزار گردید.با روی کارآمدن دولت شوکت میرضیایف (2016) و در پیش گرفتن سیاست اصلاحات اقتصادی، پیوستن به سازمان تجارت جهانی به یکی از اولویت‌های سیاست اقتصادی خارجی این کشور تبدیل و گفت‌وگوهای  الحاق ازبکستان به سازمان تجارت جهانی بصورت رسمی آغاز گردید. در این راستا تهیه پاسخ به پرسش‌های مطرح شده از سوی کشورهای عضو سازمان، تنظیم جداول حمایتی کشاورزی، چک لیست‌ها و پیشنهادات مربوط به دسترسی به بازار و ... در دستور کار دولت ازبکستان قرار گرفت.

در تاریخ 25 جولای سال 2019 نماینده دائم ازبکستان در سازمان ملل در دیدار با دبیرکل سازمان تجارت جهانی، یادداشت تفاهم جدیدی را در مورد رژیم تجارت خارجی ازبکستان به این سازمان تقدیم نمود و روند رسمی‌ گفت‌وگوهای پیوستن ازبکستان به سازمان تجارت جهانی آغاز گردید. در این دیدار تاکید شد که نخستین بار در 15 سال اخیر، یک سند رسمی‌ توسط ازبکستان برای ارائه به کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی تنظیم شده است. بدین ترتیب در اوایل سال 2020 میلادی روند الحاق ازبکستان به سازمان تجارت جهانی احیاء شد.

در تاریخ 20 ژوئن 2023 بنا به دستور شوکت میرضیائف، رئیس جمهور ازبکستان با عنوان" اقدامات فوق العاده دولت جهت تسریع عضویت ازبکستان در سازمان تجارت جهانی" دو وزارتخانه دادگستری و سرمایه گذاری، صنعت و تجارت به عنوان متولیان اصلی و نمایندگان ویژه رئیس جمهوری ازبکستان در امور سازمان تجارت جهانی معرفی شدند. طبق این تصمیم وظیفه هماهنگ سازی قوانین ملی با موافقت نامه‌های سازمان تجارت جهانی به وزارت دادگستری سپرده و در این راستا 5 واحد دولتی و اداری به انجام این کار در وزارتخانه مذکور اختصاص یافت. همچنین در ساختار وزارت سرمایه گذاری، صنعت و تجارت ازبکستان یک اداره ویژه تأسیس شد که در هماهنگی با 20 نهاد و سازمان مربوط، وظیفه تسریع روند عضویت ازبکستان در سازمان تجارت جهانی و تضمین اثربخشی فعالیت‌های وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مسئول را داشت.

بر اساس فرمان رئیس جمهور، از اول ماه جولای 2023، کلیه پیش نویس اسناد حقوقی بایستی با قوانین و هنجارهای سازمان تجارت جهانی مطابقت داشته و تهیه پیش نویس کلیه اسناد حقوقی چه داخلی و چه بین المللی که با قواعد سازمان تجارت جهانی سازگاری نداشته باشد، ممنوع اعلام شد. در این راستا بیش از 700 سند حقوقی بین المللی در تطبیق با مقررات سازمان تجارت جهانی بررسی گردید.

در تاریخ 24 ماه می 2024 جمشید خوجایف، معاون نخست وزیر ازبکستان در هشتمین نشست کارگروه عضویت این کشور در سازمان تجارت جهانی در شهر ژنو نسبت به تکمیل روند و پذیرش رسمی عضویت کشورش در سازمان مذکور تا سال 2026 میلادی، طی کنفرانس وزرای کشورهای عضو سازمان در کشور کامرون اظهار امیدواری نمود.

اهم اقدامات دولت ازبکستان در مسیر الحاق به سازمان تجارت جهانی

- تلاش برای افزایش رقابت پذیری بنگاه‌های داخلی با به روز کردن پتانسیل‌های فنی و فناوری آنها و همچنین تقویت حمایت دولت از پیشرفت‌های علمی و فناوری و اجرای آنها در تولیدات داخلی

- دیدارهای منظم با نمایندگان بانک توسعه آسیا، بانک جهانی، آژانس توسعه بین المللی ایالات متحده، نمایندگی اتحادیه اروپا در ازبکستان، انجمن همکاری‌های بین المللی آلمان (GIZ) و سایر سازمان‌ها توسط وزارت سرمایه گذاری و تجارت خارجی این کشور با هدف بررسی موضوعات الحاق ازبکستان به سازمان تجارت جهانی و جلب کمک‌های فنی سازمان‌های مذکور

- تدوین نقشه راه عضویت ازبکستان در سازمان تجارت جهانی توسط هیات وزیران شامل 34 بند جهت اطمینان بخشی از اقدامات سیستماتیک و کارآمد، نظارت منظم بر روند عضویت و همچنین تهیه مستندات لازم برای از سرگیری روند الحاق و تطبیق قوانین ملی

- تهیه پیش نویس تعدیل نرخ عوارض گمرکی، بهبود سیستم گمرک و تنظیم تعرفه‌ها و بهینه سازی پرداخت‌های گمرکی به منظور تقویت جایگاه ازبکستان در روند مذاکره و اطمینان از حمایت از بخش‌های حساس اقتصاد از قبیل منسوجات، مواد غذایی، اتومبیل و کشاورزی

- تأسیس کمیسیون عضویت در سازمان تجارت جهانی زیر نظر وزارت سرمایه گذاری و تجارت خارجی متشکل از نمایندگان وزارت کشاورزی، وزارت سرمایه گذاری و تجارت خارجی، گمرک و ...

- افزایش فعالیت نماینده ازبکستان در سازمان تجارت جهانی در ژنو، در هماهنگی با وزارت سرمایه گذاری و تجارت خارجی

 - انجام مجموعه اقداماتی شامل اصلاحات نهادی، تدوین چارچوب حقوقی بین المللی بر مبنای دو جانبه و چند جانبه، بهبود قوانین ملی با آزادسازی بیشتر رژیم تجارت خارجی و هماهنگی مداوم با هنجارها و قوانین بین المللی تجارت جهانی

- همکاری با کره جنوبی جهت بررسی مقررات ملی در زمینه تنظیم تعرفه و غیر تعرفه برای انطباق با الزامات موافقت نامه‌های WTO و همچنین ارائه پشتیبانی فنی، مشاوره و کارشناسی در روند پیوستن ازبکستان به این سازمان

تاکنون 8 نشست کارگروه عضویت ازبکستان در سازمان تجارت جهانی در سالهای 2002، 2004، 2005، 2020، 2022، 2023 و 2024 در شهر ژنو برگزار شده است.