مناطق ویژه اقتصادی در مالزی

مناطق ویژه اقتصادی (SEZs) نقش مهمی در رشد اقتصادی مالزی در سه دهه اخیر داشته است و اقتصاد کشاورزی محور این کشور با تکیه بر تولید پلاستیک طبیعی و یا الوار از جنگل های انبوه را به سمت یک اقتصادی صنعتی پیشرو متحول کرده است. بر این اساس دولت برای تامین نیازهای فزاینده جوامع تجاری در رابطه با امکانات تولیدی و تجاری و جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی بیشتر، قانون مناطق آزاد را در سال 1990 و 1991 میلادی جهت تاسیس مناطق آزاد را تصویب کرد.

آخرین تحول در خصوص مناطق ویژه اقتصادی در مالزی نیز مربوط به سال گذشته میلادی (2023) میباشد که این کشور با امضای یادداشت تفاهم همکاری با سنگاپور، ساخت و تاسیس منطقه ویژه اقتصادی جوهور-سنگاپور (JS-SEZ) را آغاز کرد. هدف از این اقدام جذب سرمایه گذاری خارجی بیشتر فراهم آوردن شرایط آزاد جابجایی کالا و نیروی کار در این منطقه جهت رونق بخشیدن به تجارت دو کشور عنوان شده است. به گفته کارشناسان در صورت انجام صحیح این سند همکاری ایالت جوهور میتواند شکوفایی اقتصادی همانند شهر شنژن در کشور چین را بدنبال داشته باشد.

با اینحال جهت بررسی روند تاریخی توسعه مناطق ویژه اقتصادی در مالزی ابتدا میبایست به توسعه مناطق آزاد تجاری free trade zone در کشور مالزی به عنوان یک دسته از مناطق ویژه اقتصادی اشاره کرد، به طور کلی این مناطق به دو نوع مناطق آزاد صنعتی[1] (FIZ) و مناطق آزاد تجاری[2] (FCZ) تقسیم بندی میشوند. بدین ترتیب که  فعالیت های تولیدی در مناطق آزاد صنعتی و فعالیت های تجاری در مناطق آزاد تجاری/ بازرگانی انجام می‌شود.

تعریف مناطق آزاد TRADE ZONE

بر اساس بند 3 (1) قانون مناطق آزاد 1990، وزیر دارایی می‌تواند یک منطقه را به عنوان یک منطقه آزاد اعلام کند. منطقه آزاد به یک منطقه امن و تعیین شده اشاره دارد که در ان فعالیت های تجاری و صنعتی با حداقل کنترل گمرکی انجام می‌شود و به عنوان یک مکان در خارج از مالزی تلقی می‌شود که مشمول قانون گمرکی 1967، قانون مالیات بر ارزش افزوده 1976، قانون مالیات بر فروش 2018 و قانون مالیات خدمات 2018 نیست، به جز در مواردی که واردات و صادرات تحت بخش 31 قانون گمرکی 1967 ممنوع باشد.

وزیر دارایی می‌تواند هر نهاد قانونی تشکیل شده تحت قانون دولت فدرال یا دولت ایالتی و یا هر شرکتی را به عنوان مقام شناخته شده به عنوان اداره کننده منطقه آزاد، جهت مدیریت، نگهداری و بهره برداری از آن مناطق منصوب کند. همچنین هر شرکتی داخلی و یا خارجی بدون محدودیت در مالکیت آن، امکان فعالیت در مناطق را پس از اخذ تائیدیه از سازمان مناطق آزاد مالزی خواهد داشت

در حال حاضر، فعالیت های اصلی در منطقه آزاد عبارتند از صنایع برق و الکترونیک، پتروشیمی، محصولات غذایی، پلاستیک، تجهیزات پزشکی، خدمات، انبار داری، تجارت الکترونیک، حمل و نقل و خدمات کشتیرانی و غیره

مناطق آزاد صنعتی FIZ

مزایای فعالیت در منطقه آزاد صنعتی شامل معافیت از مالیات بر واردات مواد خام، ماشین آلات و تجهیزاتی که به طور مستقیم برای تولید محصولات تایید شده همانطور که در مجوز تولید آنها ذکر شده است میباشد. همچنین از پرداخت مالیات بر فروش، مالیات بر ارزش افزوده و GST معاف خواهند بود. با این حال، مواد خام یا اجزایی که به طور مستقیم در فرایند تولید استفاده نمیشوند، واجد شرایط معافیت مالیاتی نیستند

جهت اخذ مجوز فعالیت در مناطق آزاد صنعتی شرکت متقاضی میبایست حداقل 80 درصد از تولیدات خود را صادر کند. با اینحال این میزان پس از ثبت و درخواست از وزارت تجارت و صنعت مالزی و موافقت این وزارتخانه به صادرات میتواند به حداقل 60 درصد کاهش یابد.

از آنجا مناطق آزاد صنعتی خارج از مالزی محسوب می‌شود، هر کالایی که از این مناطق به منطقه گمرکی مالزی منتقل می‌شود، به کشور وارد می‌شود و مشمول پرداخت مالیات گمرکی ، مالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر فروش می‌شود.  شرکت های فعال در FIZ مجاز به ارسال کالاهای نیمه تمام و مواد خام به کارخانه دیگری واقع در یکی دیگر از FIZ و یا انبار تولید مجاز (LMW) برای انجام فرایند های خاص و پس از ان بازگشت به شرکت در FIZ میباشند.منطقه صنعتی Bayan Lepas و منطقه صنعتی Pasir Gudang مهمترین مناطق آزاد صنعتی مالزی هستند که اشاره کوتاهی به آن میشود.

منطقه آزاد صنعتی Bayan Lepas

منطقه آزاد صنعتی بایان لپاس واقع در ایالت پنانگ، مرکز اصلی صنعتی این ایالت و اولین منطقه آزاد صنعتی در مالزی محسوب میشود. بایان لپاس همچنین  یک مکان تجاری محبوب برای شرکت های فن آور (دانش بنیان ) و شرکت های تولیدی با تکنولوژی بالا میباشد.

این منطقه معمولا به عنوان "دره سیلیکون شرق" شناخته می‌شود و در حال حاضر بسیاری از شرکت های معتبر مانند اینتل، AMD، Osram، توشیبا، بوش، هیتاچی و Clarion مشفول فعالیت در این منطقه میباشد.

این منطقه همچنین بازار کار اصلی در پنانگ است. بر اساس آمار منتشره تا بیش از 40 درصد تولید ناخالص داخلی ایالت پینانگ در منطقه تولید میشود.

منطقه آزاد صنعتی Pasir Gudang

 منطقه آزاد صنعتی "پسیر گودانگ" واقع در ایالت جوهور، در بردارنده مهمترین صنایع کلیدی مالزی شامل صنعت حمل و نقل و تدارکات، صنعت کشتی سازی، پتروشیمی و سایر صنایع سنگین میباشند. این منطقه که همچنین به عنوان بندر جوهور نیز شناخته می‌شود، یک بندر چند منظوره یکپارچه است و مجموعه خدمات کشتیرانی در حوزه کانتینری و غیر کانتینری در این بندر ارائه میشود. حمل تا 1.2 میلیون TeUs ظرفیت  این بندر بوده و در حال حاضر بزرگترین مرکز ذخیره سازی روغن پالم در جهان میباشد.

کسب و کار که در این منطقه راه اندازی شود از معافیت مالیاتی برای ارائه خدمات انبارداری برخوردار باشد. انها همچنین تنها در صورتی ملزم به پرداخت عوارض گمرکی خواهند بود که محموله صادر شده از بندر برای مصرف داخلی باشد.

مناطق آزاد بازرگانی FCZ

مناطق آزاد بازرگانی نیز به مانند مناطق آزاد صنعتی به ترتیب بر اساس قانون مناطق آزاد 1990 و مقررات مناطق آزاد 1991 اداره و تنظیم می‌شود. در مناطق آزاد بازرگانی بر خلاف مناطق صنعتی که بر تولید و سایر فعالیتی‌های صنعتی تمرکز دارد مناطق آزاد بازرگانی بر تجارت و حمل و نقل کالا و ارائه خدمات دیگر متمرکز میباشد.

دولت مالزی این مناطق را برای ترویج فعالیت های تجاری و بازرگانی در مالزی، از جمله تجارت entrepot و در ارتباط با ارتقاء بخش خدمات توسعه داده است. همچنین با توجه به ماهیت این فعالیت ها، که می‌تواند شامل شکستن فله، بسته بندی مجدد محصولات و صادرات آن باشد این مناطق معمولا در نزدیکی بنادر این کشور قرار گرفته است.

شرکت های فعال در مناطق آزاد بازرگانی نیز از پرداخت عوارض واردات، مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر فروش و مالیات بر خدمات، مشابه مناطق آزاد صنعتی معاف هستند.

در حال حاضر 24 منطقه بازرگانی در مالزی وجود دارد که عمدتا در ایالت های جوهور، ملاکا، پینانگ، سلانگور، پراک و ساراواک میباشند. انجام هر گونه تجارت خرده فروشی بین این مناطق ممنوع هستند. که البته تعداد محدودی از این مناطق از ممنوعیت فوق الذکر معاف میباشند

از جمله مهمترین این مناطق میتوان به منطقه آزاد بندر Tanjung Pelepas، منطقه آزاد بندر کلنگ و منطفه آزاد تجاری دیجیتال اشاره کرد.

منطقه آزاد تجاری بندر تانجونگ پلپاس

منطقه آزاد بندر تانجونگ پلپاس به واسطه  نزدیکی به شلوغ ترین خطوط حمل و نقل بین المللی و همچنین برخورداری از ویژگی‌های طبیعی که اجازه لنگر انداختن و پهلو گیری راحت تری برای کشتی‌های بین المللی ارائه دهد نقش مهمی در تسهیل حمل و نقل و توزیع کالاهای باری با کشورهای همسایه و در مقایسه با دیگر مناطق را داراست.

دسترسی جاده ای به سه فرودگاه بین المللی از دیگر نکات قابل توجه این منطقه است همچنین این منطقه به خوبی به کشورهای اطراف و ایالت های مالزی متصل است. به طور خاص، از طریق بزرگراه‌های اصلی به سنگاپور متصل می‌شود و توسط یک ترمینال راه اهن به جنوب تایلند میرسد.

سازمان توسعه سرمایه گذاری مالزی (MIDA) مزایای مالیاتی و مشوق های سرمایه گذاری را برای شرکت های خارجی که در مناطق آزاد فعالیت می‌کنند، معرفی کرده است. همچنین انبارها و امکاناتی را برای توزیع مجدد و بسته بندی مجدد کالاها ارائه می دهد. به همین واسطه شرایط جذابی را برای راه اندازی مراکز توزیع منطقه ای و شرکت های تولیدی در مالزی مهیا کرده است.

منطقه آزاد تجاری بندر کلانگ

منطقه آزاد بندر کلانگ هم به عنوان منطقه آزاد تجاری و هم به عنوان یک منطقه آزاد صنعتی در مالزی نقش مهمی در اقتصادی مالزی ایفا می‌کند. این منطقه با بهره بری از امکانات پیشرفته ای و به روزی که را برای توزیع کالاها و محصولات دارا میباشد، در سال 2019 به عنوان دوازدهمین بندر بزرگ جهان رتبه بندی شده است،

این منطقه نیز به عنوان یک مرکز مهم حمل و نقل دریایی و زمینی در منطقه جنوب شرق آسیا نقش مهمی در اقتصاد مالزی دارا میباشد.

دولت مالزی همچنین برای این منطقه نیز مشوق های مالیاتی و مزایای مالی را برای صاحبان کسب و کار و همچنین حمایت از زیرساخت هایی مانند بلوک های اداری اجاره ای، واحدهای صنعتی سبک و زمین‌های صنعتی اماده برای ساخت انبارها و کارخانه‌ها فراهم کرده است.

منطقه آزاد تجاری دیجیتال (DFTZ)

ایجاد منطقه آزاد دیجیتال به همت سازمان اقتصاد دیجیتال مالزی (MDEC) با هدف ایجاد منطقه آزاد تجاری دیجیتال، جهت تسهیل تجارت بین المللی از طریق دیجیتالی کردن و ارائه فرصت های تجارت الکترونیک به SME های داخلی این کشور در بازارهای جهانی در سال 2017 شکل گرفت.

SME های محلی در DFTZ می‌توانند در برنامه‌هایی برای ارتقاء مهارت های کارگران خود در زمینه تجارت الکترونیک شرکت کنند و از امکانات مختلف پشتیبانی ارائه شده توسط مقامات بهره مند شوند. هدف اصلی منطقه آزاد تجاری دیجیتال کمک به SME ها برای صادرات کالاهای خود به بازارهای جهانی و ایجاد نام تجاری مالزی در بازارهای بین المللی است.

منطقه آزاد تجاری که با همکاری آقای Jack Ma، رئیس اجرایی سابق گروه علی بابا تاسیس شده است، SME های مالزی را به سیستم عامل های تجارت الکترونیک الهام گرفته از علی بابا با هدف حمایت از تبادل بیشتر بین مالزی و سایر کشورهای ابتکار کمربند و جاده (BRI) متصل می‌کند. منطقه آزاد سرمایه گذاری‌های متعددی را از شرکت های خصوصی چینی جذب کرده است.

کریدور های سرمایه گذاری

نوع دیگری از مناطق ویژه اقتصادی در مالزی وجود دارد که به کریدور های سرمایه گذاری در این کشور اشاره دارد. مفهوم کریدورهای سرمایه گذاری اولین بار در برنامه نهم توسعه مالزی و در سال 2006 در جهت پاسخ به نگرانی‌های فزاینده در خصوص نابرابری درامد در مناطق شهری و روستایی که از دهه 1990 میلادی گسترش روز افزون داشته است، راه اندازی شد. تمرکز این راهروها سرمایه گذاری‌ها در مناطق روستایی و کمتر توسعه یافته است هم اکنون پنج کریدور سرمایه گذاری در این کشور تعریف شده است که این مناطق نزدیک به 70 درصد از مساحت مالزی را پوشش می دهد.

ایجاد زیرساخت های مناسب در کنار ایجاد چارچوب قانونی و نظارتی، کریدورهای سرمایه گذاری در مالزی را وسیله ای برای ترویج تجارت آزاد و بهبود اتصال مرزی کرده است. حمایت از این اکوسیستم کسب و کار، و همچنین ارائه مشوق های متمایز توسط هر کریدور سرمایه گذاری اعم از معافیت های مالیاتی و یا بکار گیری و استخدام استعدادهای محلی موجب رونق اقتصادی و توسعه بخش های مختلف مانند نفت و گاز، تولید، کشاورزی، تدارکات، گردشگری و بیوتکنولوژی شده است.

فهرست برخی از مناطق ویژه اقتصادی در مالزی

فهرست برخی از مناطق آزاد صنعتی
Pasir Gudang	Bayan Lepas I, II, III, IV
Tanjung Pelepas	Seberang Perai
Batu Berendam I	Sama Jaya
Batu Berendam II	Pulau Indah (PKFZ)
Tanjung Kling	Sungai Way I
Telok Panglima Garang	Sungai Way II
Ulu Kelang	Jelapang II
Kinta
فهرست برخی از مناطق آزاد بازرگانی
Port Klang Free Zone Located in Selangor, this zone is focused on logistics
Pasir Gudang Free Zone: Located in Johor, this zone is focused on manufacturing
Tanjung Pelepas Free Zone: Located in Johor, this zone is focused on logistics
Bayan Lepas Free Zone: Located in Penang, this zone is focused on manufacturing
Kulim Hi-Tech Park: Located in Kedah, this zone is focused on high-tech manufacturing
فهرست کریدورهای پنجگانه سرمایه گذاری مالزی
East Coast Economic Region (ECER)
Northern Corridor Economic Region (NCER)
Iskandar Malaysia (IM)
Sabah Development Corridor (SDC)
Sarawak Corridor of Renewable Energy (SCORE)

مزایای مناطق آزاد تجاری مالزی FTZs

تسهیل فعالیت های صادراتی

از انجا که بسیاری از FTZs در نزدیکی بنادر، فرودگاه‌ها و بزرگراه‌ها واقع شده اند، حمل و نقل کالا و مواد خام از مناطق به کشورهای دیگر و بالعکس اسان است.

حداقل کنترل گمرکی در FTZs برای تسهیل صادرات کالا توسط شرکت های چند ملیتی (MNCs) وجود دارد. معافیت از عوارض واردات برای تمام مواد خام و تجهیزات مورد استفاده مستقیم در فرایند تولید نیز به کاهش هزینه‌های فعالیت های صادراتی در منطقه کمک خواهد کرد.

دسترسی به نیروی کار ماهر

از انجا که بسیاری از MNC ها در یک منطقه آزاد در مالزی واقع شده اند، انتقال مهارت های مدیریتی یا فنی به کارکنان مالزیایی زمانی که MNC ها انها را استخدام می‌کنند، وجود خواهد داشت.

بسیاری از MNC ها نیز مایل به سرمایه گذاری در برنامه‌های اموزش شغلی برای ارتقاء مهارت های کارکنان خود هستند.

برنامه‌های اموزشی بیشتر توسط امکانات در منطقه آزاد افزایش یافته است. به عنوان مثال، مرکز توسعه مهارت های پنانگ (PSDC) واقع در Bayan Lepas FIZ با ارائه اموزش مهارت های صنعتی به کارگران محلی، به حمایت از کسب و کار در منطقه آزاد کمک می‌کند. PSDC وابسته به دانشگاه‌های مشهور در مالزی، استرالیا، المان و انگلستان است و دارای بیش از 20 سال تجربه در اموزش شرکت است.

ارائه زیرساخت های پشتیبانی

بسیاری از FTZs در مالزی رشد صنایع خاص مانند صنعت الکترونیک و برق برای FIZs و صنعت تدارکات برای FCZs را تسهیل کرده اند. هجوم سرمایه گذاری مستقیم خارجی از شرکت های بین المللی مانند اینتل، سونی و AMD توسعه زیرساخت های پشتیبانی در منطقه آزاد را تسهیل کرده است.

اکثر مناطق آزاد تجاری مالزی دارای یک شبکه حمل و نقل و ارتباطات به خوبی یکپارچه برای حمایت از فعالیت های تجاری در منطقه هستند.آنها همچنین انبارداری، توزیع و سایر امکانات ذخیره سازی را برای حمایت از فعالیت های صادرات و واردات ارائه می دهند.

معایب مناطق آزاد تجاری مالزی

هیچ مقام یا سیاست فدرالی وجود ندارد که بر توسعه و عملیات مناطق آزاد در مالزی نظارت داشته باشد. به جای آن ، اکثر مناطق آزاد در سطح ایالتی به جای سطح فدرال کنترل می‌شوند. شرکت هایی که مایل به راه اندازی در یک منطقه آزاد در مالزی هستند باید از طریق سازمان‌های داخلی اقدام کنند.

همچنین اطلاعات و آمار کمی در مورد فعالیت های تجاری انجام شده در هر منطقه آزاد وجود دارد.

 

 

[1] Free Industrial Zone

[2] Free Commercial Zone