قزاقستان در مسیر توسعه کریدورهای منطقه ای

قزاقستان برای قرار گرفتن در مسیر کوریدورهای ترانزیتی بین آسیا و اروپا در 15 سال گذشته 35 میلیارد دلار در بخش حمل و نقل و لجستیک سرمایه گذاری کرده است.

در فوریه 2023، دولت مرکزی طرح توسعه حمل و نقل و پتانسیل لجستیک تا سال 2030 را تصویب کرد. این سند چشم اندازی را برای توسعه روش های مختلف حمل و نقل (راه آهن، جاده، دریا و هوا) ارائه می دهد. رییس جمهور توکایف در سخنرانی اول سپتامبر خود در سال گذشته، دولت را موظف کرد که سهم بخش حمل و نقل و لجستیک را در تولید ناخالص داخلی ملی طی سه سال آینده از 6.2 به 9 درصد برساند.

افزایش قابل توجه حمل و نقل بار و ترانزیت، از جمله محموله‌های کانتینری، تقاضای رو به رشد برای مسیرهای ترانزیتی قزاقستان را برجسته می‌کند. بر اساس آخرین داده‌های دولت، در 10 ماهه اول سال 2023، حجم کل حمل و نقل بار در قزاقستان به 725.6 میلیون تن رسیده است.

جدول حمل و نقل ریلی-ترانزیتی قزاقستان(میلیون تن)

	سال2023	سال2022
کل حمل و نقل	725.6 میلیون تن	720میلیون تن
حمل و نقل ریلی	246میلیون تن	238میلیون تن
ترانزیتی	22.5میلیون تن	17میلیون تن

هدف استراتژیک قزاقستان افزایش ظرفیت کریدور میانی تا 10 میلیون تن تا سال 2030 است. این کشور برای دستیابی به این هدف همزمان از سه طریق سعی می‌کند دورنمای ترسیمی‌ برای خود را محقق سازد: 1- نگاهی به همسایگان نزدیک 2- سرمایه گذاری شرکت های حمل و نقل و لجستیک اروپایی 3- بهره بردن از توانمندی‌های داخلی.

 در جهت پیش بردن نگاه استراتژیک اول، شرکت ملی راه آهن سه کشور قزاقستان، گرجستان و آذربایجان برای ایجاد یک سرمایه گذاری مشترک جهت توسعه خدمات چندوجهی در TITR در 26 اکتبر 2023 در تفلیس به توافق رسیدند. یک شرکت جدید به نام Middle Corridor Multimodal در ماه نوامبر در مرکز مالی بین المللی آستانه به ثبت رسید که از اهداف این شرکت، یک مرحله ای نمودن خدمات، تضمین زمان تحویل و یک سیاست هماهنگ برای توسعه خدمات چندوجهی در مسیر چین – اروپا/ترکیه – چین می‌باشد.

 برای تحقق استراتژی دوم در جریان سفر فرانک والتر اشتاین مایر رئیس جمهور آلمان به آستانه در ماه ژوئن 2023، شرکت آلمانی رنوس و KTZ یادداشت تفاهمی‌ برای همکاری مشترک برای افزایش جریان محموله در TITR به امضا رساند. این سند همکاری توسعه مراکز لجستیک و افزایش ظرفیت ترمینال بنادر آکتائو و کوریک را پیش بینی می‌کند.

 در همان ماه، شرکت لیتوانیایی LTG Cargo به انجمن بین المللی TITR پیوست و فرصت های جدیدی را برای تنوع بخشیدن به جریان محموله از قزاقستان به لیتوانی و بالعکس باز کرد. مذاکرات بین وزارت حمل و نقل قزاقستان و گروه حمل و نقل ریلی اتریش برای پیوستن این شرکت به انجمن TITR و افتتاح دفتر نمایندگی در قزاقستان در حال برگزاری می‌باشد.

بانک اروپایی بازسازی و توسعه (EBRD) با تایید شبکه مرکزی ترانس خزر(CTCN) - که از جنوب قزاقستان عبور می‌کند- به عنوان پایدارترین گزینه برای ایجاد پیوند بین آسیای مرکزی و اروپا، علاقمندی خود به سرمایه گذاری در این مسیر را نشان داده است. بر اساس برآورد بانک مذکور تقریباً 18.5 میلیارد یورو (20.4 میلیارد دلار) سرمایه گذاری برای این پروژه‌ها در آسیای مرکزی مورد می‌باشد.

 گام سوم دولت مرکزی برای کمک به گسترش دالان‌های ارتباطی استفاده از ظرفیت داخلی خود است. در این زمینه توجه به فرمان اجرایی رییس جمهور مبنی بر احداث 1300 کیلومتر خط ریلی فرصت بی نظیری برای توسعه کریدورهای موجود فراهم آورده که در جدول زیر گوشه ای از این فعالیت ها نشان داده شده است.

پروژه‌های در دست اقدام دولت قزاقستان جهت بهبود وضعیت راه‌های مواصلاتی کشور

	مسیر پروژه	سال افتتاح	هزینه ساخت	اهمیت استراتژیک
1	ساخت خط دوم راه آهن در بخش Dostyk-Moiynty به طول 836 کیلومتر در منطقه کاراگاندی	اواخر 2025	543 میلیارد تنگه (1.18 میلیارد دلار)	افزایش حجم ترافیک ترانزیتی بین چین و اروپا که شامل افزایش ظرفیت قطار تا پنج برابر (از 12 به 60 جفت قطار در روز) و افزایش سرعت حمل و نقل از 800 به 1500 کیلومتر در روز
2	ساخت خط آهن جدید بختی - ایاغوز به طول 272 کیلومتر در منطقه آبایی	2027	320 میلیارد تنگه (696.3 میلیارد دلار)	دو ایستگاه راه آهن مرزی موجود در دوستیک-آلاشانکو و خورگوس-آلتینکل را تخلیه کرده و ظرفیت عبور گذرگاه‌های مرزی قزاقستان و چین را از 28 به حدود 48 میلیون تن افزایش می دهد.
3	خط راه آهن کنارگذر ایستگاه آلماتی (یک پست بازرسی جدید در امتداد مرز دولتی قزاقستان و ازبکستان ایجاد خواهد شد.)	2024	93.6 میلیارد تنگه (203.7 میلیون دلار)	ساخت یک خط راه آهن جدید بین ژتیگن در 50 کیلومتری شمال آلماتی و کازیبک بکا در 90 کیلومتری شمال غربی مرکز شهر را پوشش می دهد. پیش بینی‌ها حاکی از آن است که خط جدید، بار در هاب آلماتی را تا 40 درصد کاهش داده و زمان تحویل محموله را به 24 ساعت می رساند.
4	خط راه آهن جدید به نام دربازا-مکتارال به طول 152 کیلومتر در منطقه ترکستان	2025	250 میلیارد تنگه (543.9 میلیون دلار)	هدف از خط راه آهن جدید که قزاقستان و ازبکستان را به هم متصل می‌کند، کاهش ازدحام در ایستگاه ساریاگش، ادغام منطقه مکتارال در شبکه اصلی ریلی و بهبود ارتباطات ترانزیتی به ایران، افغانستان، پاکستان و هند است.

 

 جایگاه بندر آکتائو در توسعه و گسترش حمل و نقل در مسیر کریدور میانی بسیار مهم و قابل تامل می‌باشد. بنادر دریایی امکان حمل و نقل نفت، غلات و محموله‌های عمومی را داشته و حمل و نقل کالا با کشتی را در واگن‌ها و وسایل نقلیه موتوری فراهم می‌کنند.

 ارزیابی فنی و اقتصادی ساخت هاب کانتینری با سرمایه گذاری بالغ بر 13.7 میلیارد تنگه (29.8 میلیون دلار) در بندر آکتائو از آوریل 2023 آغاز شده که جزئیات مالی تقریباً به پایان رسیده و انتظار می رود کل سند از جمله تأییدیه مالی دولتی تا اواخر مارس 2024 آماده شود. ساخت هاب کانتینر قرار است در سال 2025 به پایان برسد.

ظرفیت کل بنادر آکتائو و کوریک 21 میلیون تن در سال است. ظرفیت جابجایی کانتینر در بندر آکتائو 70000 TEU است. پس از ارتقاء محوطه و تجهیزات حمل و نقل، پیش بینی می‌شود به 120000 TEU برسد که پس از پایان ساخت هاب کانتینر، ظرفیت به بیش از 300000 TEU افزایش پیدا می‌کند.

  با توجه به اینکه صادرات فلزات غیرآهنی از طریق بندر آکتائو انجام می‌شود، ساخت هاب کانتینر امکان حمل و نقل انواع محموله‌ها توسط کانتینر را فراهم می‌کند. کانتینرسازی به طور قابل توجهی زمان جابجایی محموله را به یک روز کاهش می دهد. این در حالی ست که در حال حاضر  با توجه به شرایط آب و هوایی این کار می‌تواند تا یک هفته به درازا بکشد.

کریدور ترانس خزر(میانی) همراه با کریدور شمالی، کریدور جنوبی، کریدور آسیای مرکزی و کریدور شمال-جنوب نمونه ای از تعهد قزاقستان به تقویت اتصال منطقه ای است. هر کریدور به عنوان یک پیوند مهم برای تجارت و حمل و نقل عمل می‌کند و رشد اقتصادی را نه تنها در قزاقستان بلکه در مناطق مرتبط نیز ارتقا می دهد. در مجموع سیزده کریدور بین المللی از قزاقستان می‌گذرد که شامل پنج راه ریلی و هشت کریدور جاده ای می‌باشد.

 شتاب این کشور در ایجاد راه‌های مواصلاتی که در پهنه وسیع فلات آسیای مرکزی شکل گرفته موجب می‌شود در سایه موافقت نامه‌های جدیدی که اوراسیا را به آب های بین المللی پیوند می دهد، افق های جدیدی از ارتباطات بین المللی و دادوستدهای خارجی را برای خود و کشورهای همسایه بوجود آورد.

 منابع

https://astanatimes.com/?p=78560

https://astanatimes.com/?p=78552

https://en.inform.kz/news/construction-of-container-hub-to-start-in-aktau-port-next-year-57eed5/

https://azertag.az/en/xeber/kazakhstan_pursues_talks_to_increase_export_via_titr-2848243