توسعه اقتصادی و اجتماعی جمهوری ازبکستان
بدنبال تدوین سند راهبردی توسعه اجتماعی و اقتصادی ملل متحد 2030 و در راستای تحقق اهداف سند مذکور، دولت ازبکستان اقدام به طراحی، تهیه و تدوین اسناد بالادستی با هدف دستیابی به رشد و توسعه پایدار اجتماعی و سیاسی کشور نموده که رئوس مهمترین اسناد مربوطه در ذیل می آید:
راهبرد "ازبکستان – 2030 میلادی"
در تاریخ 11 سپتامبر سال 2023 میلادی فرمان شوکت میرضیائف، رئیس جمهور ازبکستان "در مورد راهبرد "ازبکستان – 2030" به تصویب مجلس قانونگذاری ازبکستان رسید. دولت ازبکستان سند مذکور را حاصل تبادل افکار بین جامعه نخبه، اساتید دانشگاهی، فعالان اقتصادی و عموم شهروندان ازبکستان اعلام نموده است. در این سند بالادستی دولت ازبکستان 5 بخش اولویت دار را به عنوان تمرکز اصلی و حدود 100 هدف را برای تحقق هدف کلی توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور تعیین نموده است. بخش‌های اولویتدار راهبرد "ازبکستان – 2030" به ترتیب زیر میباشد:
- ایجاد شرایط مساعد برای هر فرد جهت تحقق توانایی خود؛
- فراهم آوردن رفاه مردم از طریق رشد اقتصادی پایدار؛
- صرفه‌جویی در منابع آب و حفاظت از محیط زیست؛
- تأمین حاکمیت قانونی و ایجاد مدیریت دولتی در خدمت مردم؛
- اتخاذ سیاست پایدار بر مبنای اصل "کشور امن و صل حدوست".
البته به غیر از اولویت های پنجگانه فوق، اهداف اساسی تر دیگری مثل قرار گرفتن در ردیف کشورهای نوظهور از طریق رشد اقتصادی، ایجاد سیستم آموزشی ، حفاظت اجتماعی، رفاه، پزشکی و... مطابق تقاضای مردم و استانداردهای بین‌المللی، ایجاد شرایط زیست محیطی مساعد برای مردم، حکومت داری بهینه و نوین با تاکید بر خدمت به مردم و تضمین حق حاکمیت و امنیت کشور نیز جزء اهداف اساسی دولت در این سند اعلام شده است. طبق سند مذکور مقرر است تا سال 2030 میلادی میزان ظرفیت اقتصادی کشور به دو برابر ارتقاء یافته و میزان تولید ناخالص داخلی کشور تا 160 میلیون دلار برسد. در راستای دستیابی به توسعه اقتصادی پایدار، اهدافی چون دستیابی به منابع تجدیدپذیر تأمین انرژی، منابع آب و اجرای پروژه‌های زیربنایی، تقویت فضای تجارت و بازرگانی و جذب سرمایه گذاری خارجی نیز مد نظر خواهد بود.
راهبرد توسعه ازبکستان جدید در دوره زمانی بین سال‌های 2022 الی 2026 میلادی
راهبرد توسعه ازبکستان جدید در آخر سال 2022 میلادی که در قالب فرمان رئیس جمهور ازبکستان مورد تایید و تصویب مجلس کشور قرار گرفت، شامل 7 بخش اولویت دار و 100 هدف معین میباشد: اهداف هفت گانه سند مذکور عبارتند از:
- ایجاد کشور مردمی از طریق ارتقای ارزش های انسانی و توسعه بیشتر جامعه مدنی آزاد؛
- حاکمیت قانون بر مبنای اصل انصاف به عنوان اصلی‌ترین و ضروری ترین شرایط توسعه؛
- فراهم نمودن شرایط توسعه و رشد سریع اقتصاد ملی؛
- توسعه سرمایه انسانی بر مبنای انصاف و برابری؛
- توسعه معنوی مردم؛
- رویکرد به مشکلات عمومی با توجه به منافع ملی؛
- تحکیم ظرفیت امنیتی و دفاعی کشور و اجرای سیاست خارجی باز، عملی و فعال.
مهمترین هدف اولویت دار سند "راهبرد توسعه ازبکستان جدید در سال‌های 2022 آلی 2026 میلادی، هدف سوم یعنی "فراهم نمودن زمینه توسعه و رشد سریع اقتصاد ملی " است که خود به تنهایی 16 هدف اصلی (بندهای 21 الی 37 سند) را در برمی‌گیرد. اهداف مذکور عبارتند از:
هدف 21- افزایش 1.6 برابر تولید ناخالص داخلی سرانه در پنج سال آتی و افزایش درآمد سرانه مردم ازبکستان به 4 هزار دلار آمریکا تا سال 2030 میلادی از طریق تضمین رشد بالای پایدار در زمینه‌های اقتصاد و ایجاد فرصت مساعد جهت پیوستن به کشورهای نوظهور اقتصاد جهان.
هدف 22- تضمین پایداری اقتصاد ملی و ادامه سیاست صنعتی جهت افزایش سهم صنعت در تولید ناخالص داخلی و افزایش 1.4 برابر میزان تولیدات فرآوردهای صنعتی کشور.
هدف 23- افزایش میزان اکتشافات معدنی و همکاری‌های زمین شناسی، جذب گسترده سرمایه گذاران خصوصی و شرکت‌های خارجی پیشرفته در حوزه مذکور.
هدف 24- تضمین تامین مستمر انرژی برق، فناوریهای "اقتصاد سبز" همچنین، افزایش 20 درصد بهره وری انرژی اقتصاد.
هدف 25- تبدیل اقتصاد دیجیتال به بخش اصلی اقتصاد ازبکستان.
هدف 26- بهبود بیش از پیش فضای سرمایه گذاری و جذابیت آن در کشور همچنین، انجام اقدامات لازم جهت جذب سرمایه‌های 120 میلیارد دلاری از جمله 70 میلیارد دلار سرمایه گذاریهای خارجی در پنج سال آتی.
هدف 27- افزایش گردش بازار ارز از 200 میلیون تا 7 میلیارد دلار در پنج سال آتی به منظور ارتقاء منابع مالی در اقتصاد.
هدف 28- افزایش میزان صادرات کشور بالاتر از سقف 30 میلیارد دلار تا سال 2026 میلادی از طریق افزایش توانایی صادراتی.
هدف 29- ایجاد شرایط جهت تنظیم فعالیت بازرگانی و شکل‌گیری منابع درآمد مداوم همچنین، افزایش سهم بخش خصوصی تا حد 80 درصد در تولید ناخالص داخلی و 60 درصد در صادرات کشور.
هدف 30 - افزایش حداقل 2 برابر درآمد کشاورزان و مزرعه‌داران از طریق توسعه کشاورزی دانش بنیان.
هدف 31- اصلاح کامل سیستم مدیریت منابع آب و اجرای برنامه خاص دولت در مورد صرفه جویی آب.
هدف 32- گسترش ذخایر خوراکی حوزه دامپروری و افزایش 1.5 تا 2 درصد میزان تولیدات.
هدف 33- افزایش 1.4 تا 1.6 درصد اقتصاد منطقه ای از طریق توسعه متناسب مناطق.
هدف 34- توسعه سیستم های مهندسی و ارتباطات، زیرساخت اجتماعی و زمینه‌های خدمات و سرویس.
هدف 35 - افزایش تعداد گردشگران بومی به میزان 12 میلیون نفر در حاشیه برنامه "سراسر ازبکستان را بگردید" و افزایش تعداد گردشگران خارجی تا سقف 9 میلیون نفر.
هدف 36 - توسعه سیستم حمل و نقل یکپارچه که تمام انواع اقسام حمل و نقل را بر هم می‌پیوندد، همچنین ایجاد و افزایش تعداد پروازهای روزانه بین شهرهای بزرگ ازبکستان.