کالاهای عمده صادراتی و وارداتی کشور کوبا

آخرین آمار منتشره رسمی دولت کوبا از عملکرد تجارت خارجی این کشور مربوط به سال 2021 میلادی می‌باشد که از سوی وزارت تجارت خارجی و سرمایه گذاری خارجی کوبا ( MINCEX ) انتشار یافته است . این گزارش تلاش دارد تا با بررسی آمار منتشره به تبیین مهمترین گروه کالاهای صادراتی و وارداتی کوبا و سهم هر یک از آنها در سبد تجارت خارجی این کشور بپردازد . در بخش واردات که می‌تواند مورد توجه صادرکنندگان کشورمان قرار گیرد توضیحات بیشتری در قالب گروه‌های عمده کالاهای وارداتی ازجمله: ماشین آلات ، وسایل و قطعات الکترونیکی ، غلات و گوشت آورده شده است .

ده گروه کالاهای صادراتی برتر کوبا

گروه‌های محصولات زیر بالاترین ارزش دلاری محموله‌های صادراتی کوبا به خارج را در سال ۲۰۲۱ بر اساس کد سیستم تعرفه هماهنگ (HTS) دو رقمی نشان می‌دهند. همچنین درصد سهم هر گروه کالاهای صادراتی از صادرات کل کوبا نشان داده شده است.

1- تنباکو و محصولات ساخته شده از آن : 333.3 میلیون دلار (19.4٪ از کل صادرات)

2- نیکل: 227.5 میلیون دلار ( 13.2 % )

3- شکر و شیرینی: 173.1 میلیون دلار ( 10.1 % )

4- سنگ معدن، سرباره، خاک های معدنی : 146.7 میلیون دلار ( 8.5 % )

5- نوشیدنی‌های الکلی و سرکه: 119 میلیون دلار ( 6.9 % )

6- ماهی: 103.3 میلیون دلار ( 6 % )

7- سوخت های معدنی از جمله نفت: 100.9 میلیون دلار ( 5.9 % )

8- چوب: 47.2 میلیون دلار ( 2.7 % )

9- دارو : 28.9 میلیون دلار ( 1.7 % )

10- لبنیات، تخم مرغ، عسل: 25.1 میلیون دلار ( 1.5 % )

ده گروه محصول صادراتی برتر کوبا حدود سه چهارم (75.9 درصد) ارزش کل محموله‌های صادراتی این کشور کارائیب را تشکیل می دهند.

ماهی سریع‌ترین رشد را در بین 10 دسته صادراتی برتر داشت که از سال 2020 تا 2021 رشد 67.5 درصدی را شاهد بوده است .

در رتبه دوم بهبود فروش صادراتی، گروه لبنیات، تخم مرغ و عسل با افزایش 57.2 درصدی قرار گرفته است که شواهد امر حکایت از آن دارد که این افزایش تنها به صادرات عسل محدود می‌گردد.

محموله‌های نیکل کوبا با 36.5 درصد افزایش، سومین افزایش سهم صادراتی را از نظر ارزش به خود اختصاص داده است .

در مقایسه آمار سال به سال ( 2021 نسبت به 2020 ) ، بیشترین کاهش در بین 10 گروه صادراتی برتر کوبا، مربوط به سوخت‌های معدنی از جمله نفت بوده که کاهش 52.3 درصدی داشته است.  کاهش صادرات این دسته از محصولات به دلیل درآمدهای کمتر برای صادرات نفت خام و روغن‌های نفتی تصفیه شده کوبا بوده است .

با توجه به کدهای 4 رقمی HTS دقیق تر، با ارزش ترین کالاهای صادراتی کوبا شامل : سیگار برگ و سیگار (19. 19.4٪ از کل صادرات) بوده است .

در جایگاه دوم سنگ معدن نیکل و اکسید نیکل (10.7 درصد) ، شکر (10.5 درصد)، مشروبات الکلی (7.1 درصد)، سنگ معدن و کنسانتره روی (5.7 درصد)، خرچنگ و سایر سخت پوستان دریائی (5.5 درصد)، نفت خام (5.5 درصد) قرار گرفتند.  سنگ های معدن و کنسانتره فلزات گرانبها  ( 3.3٪ )، زغال چوب (3.1٪) و زغال چوب  فرآوری شده (2.9٪ ) قرار دارند .

محصولاتی که بیشترین مازاد تجاری را برای کوبا ایجاد می‌کنند

بر اساس تعریف Investopedia  صادرات خالص به عنوان ارزش کل صادرات یک کشور منهای ارزش کل واردات آن کشور تعریف می‌گردد . به طور خلاصه، صادرات خالص نشان دهنده مقادیری است که هزینه‌های خارجی برای تولید کالا یا خدمات در یک کشور از مخارج مشابه در کشور خود صادر کننده بیشتر است.

بر اساس داده ‌های سال 2020، انواع کالاهای زیر از محموله‌های صادراتی کوبا دارای خالص مثبت یا مازاد تراز تجاری هستند :

1- تنباکو، محصولات ساخته شده از آن : 260.6 میلیون دلار آمریکا (کاهش 0.8٪ از سال 2020)

2- نیکل: 174.8 میلیون دلار (افزایش 15.5%)

3- شکر، شیرینی پزی: 133.9 میلیون دلار (کاهش 40.2%)

4- سنگ معدن، سرباره، خاک های معدنی : 114.4 میلیون دلار (کاهش 9.5٪)

5- ماهی و شیلات : 78.9 میلیون دلار (افزایش 39.3%)

6- نوشیدنی، الکل، سرکه: 38.5 میلیون دلار (کاهش 17.3%)

7- چوب: 18.7 میلیون دلار (افزایش 46.8٪)

8- مس: 7.4 میلیون دلار (افزایش 58.4٪)

9- اقلام کلکسیونی، هنری، عتیقه: 5.6 میلیون دلار (کاهش 12.2%)

10- جواهرات، فلزات گرانبها: 5.5 میلیون دلار ( کاهش 4.2 % میلیون دلار)

بر اساس آمار فوق ، کوبا دارای صادرات خالص بسیار مثبت در تجارت بین المللی تنباکو و همچنین قند و نیشکر به شکل جامد است. به نوبه خود، این جریان‌های نقدی نشان‌دهنده مزیت‌های رقابتی قوی کوبا در زیر دسته‌های تنباکو و شکر است.

برخی از شرکت های اصلی صادرات کوبا عبارتند از:

1- ایرلاین Cubana de Aviación

2- کوبا توباکو (تنباکو)

3- اتحادیه نفت کوبا ( کوپت )

4- هاوانا کلاب ( تولید کننده نوشیدنی الکلی سنتی کوبائی به نام رام)

5- آبجوسازی مدلو (آبجو)

شرکای اصلی صادرات کوبا در سال 2021 عبارت بودند از: ونزوئلا، چین، کانادا، هلند، سنگاپور، اسپانیا، فرانسه، ساحل عاج، برزیل، روسیه و ایتالیا.

ده گروه کالاهای  وارداتی برتر کوبا

هزینه کالاهای وارداتی جمهوری کوبا در سال 2021 در مجموع 4.38 میلیارد دلار برآورد شده است. این مقدار دلار نشان دهنده کاهش -56.9٪ از سال 2017 است که واردات کوبا به 10.2 میلیارد دلار رسیده بود .

در مقایسه سال به سال، هزینه کلی محصولات وارداتی کوبا 9.7 درصد در مقایسه با 3.99 میلیارد دلار در سال 2020 افزایش یافته است.

بر اساس آخرین داده‌های موجود در سال 2018، بیش از سه چهارم (78.2٪) واردات کوبا از تامین کنندگان در ونزوئلا (23٪)، چین (13.4٪)، اسپانیا (10.5٪)، مکزیک (4.5٪) خریداری شده است. برزیل (3.9%)، ایتالیا (3.4%)، ویتنام (3.3%)، الجزایر (3.2%)، آلمان (3.07%)، فرانسه (3.06%) و  و کانادا با ( 2.9 % ) در رتبه‌های بعدی قرار دارند .

از منظر قاره‌محور، سهم عمده واردات کوبا از تامین‌کنندگان در آمریکای لاتین (34.4 درصد) به استثنای مکزیک سرچشمه می‌گیرد. صادر کنندگان اروپایی(30.8 درصد) ، سپس آسیا (21٪)، آمریکای شمالی (9.7٪)، آفریقا (3.7٪) و اقیانوسیه و و نیوزلند (0.2٪) در رتبه‌های بعدی قرار دارند .

با توجه به جمعیت 11.3 میلیون نفری کوبا، واردات 4.38 میلیارد دلاری این کشور در سال 2021 میلادی معادل 390 دلار سرانه یا تقاضای سالانه محصول برای هر فرد در کوبا است. این سرانه بر اساس واحد متریک دلار از میانگین سرانه 300 دلار برای یک سال قبل در سال 2020 بیشتر است.

ده گروه کالائی وارداتی برتر کوبا

1- ماشین آلات از جمله رایانه: 524.5 میلیون دلار آمریکا (12٪ از کل واردات)

2- ماشین آلات الکتریکی، تجهیزات: 400.6 میلیون دلار ( 9.1 % )

3- غلات: 358.3 میلیون دلار ( 8.2 % )

4- گوشت: 355.6 میلیون دلار ( 8.1 % )

5- پلاستیک، محصولات پلاستیکی: 180.7 میلیون دلار ( 4.1 % )

6- وسایل نقلیه: 168 میلیون دلار ( 3.8 % )

7- لبنیات، تخم مرغ، عسل: 138.2 میلیون دلار ( 3.2 % )

8- سایر کالاهای شیمیایی: 131.2 میلیون دلار ( 3 % )

9- داروسازی: 100.9 میلیون دلار ( 2.3 % )

10- مصنوعات آهنی یا فولادی : 100 میلیون دلار ( 2.3 % )

لازم بذکر است یکی از مهمترین اقلام وارداتی کوبا یعنی سوخت های معدنی و روان کننده‌ها در این فهرست جای نگرفته اند و اطلاعات دقیقی از واردات آنها در دسترس نمی‌باشد .

ده گروه کالاهای وارداتی برتر کوبا حدود 56.1 درصد از کل هزینه خرید محصولات این کشور از سایر کشورها را تشکیل می دهد. همچنین بیشترین افزایش کالاهای وارداتی از سال 2020 تا 2021 مربوط به دسته بندی  محصولات شیمیایی متفرقه (با 30.5 درصد افزایش)، گوشت (27.2 درصد افزایش)، سپس داروها (افزایش 23.8 درصد) بوده است. بیشترین کاهش واردات نیز در گروه‌های کالائی : لبنیات، تخم مرغ و عسل کوبا (کاهش 14.1درصدی)، ماشین آلات شامل رایانه (کاهش 9.1 درصدی) و اقلام ساخته شده از آهن یا فولاد (کاهش 8.3 درصدی )  مشاهده می‌گردد.

مهمترین منابع و کشورهای واردات کالا برای کوبا در سال 2021 شامل کشورهای : ونزوئلا، اسپانیا، چین ، ایتالیا، برزیل، ایالات متحده آمریکا، کانادا. مکزیک. آلمان، ویتنام روسیه و هلند بوده اند .

واردات ماشین آلات کوبا

در سال 2021، واردکنندگان کوبایی بیشترین هزینه را برای 10 زیرمجموعه ماشین آلات ذیل از جمله رایانه مصروف نموده اند .

1- یخچال و فریزر: 51.6 میلیون دلار آمریکا (کاهش 7.6 % نسبت به سال 2020)

2- پمپ های هوا یا خلاء: 35.7 میلیون دلار (افزایش 60.1٪)

3- قطعات ماشین آلات: 34.8 میلیون دلار (افزایش 16.6٪)

4- تهویه مطبوع: 30.9 میلیون دلار (کاهش 24.9 % )

5- سانتریفیوژها، فیلترها و تصفیه کننده‌ها: 30.5 میلیون دلار (کاهش 8.9٪)

6- پمپ های مایع و آسانسور: 30 میلیون دلار (کاهش 16.6٪)

7- شیرآلات و لوازم مشابه: 26.9 میلیون دلار (کاهش 3.4%)

8- کامپیوتر و رایانه : 26.4 میلیون دلار (51.3٪ افزایش)

9- ماشین‌های درون سوز : 19.5 میلیون دلار (افزایش 52%)

10- ماشین آلات متفرقه: 18.4 میلیون دلار (کاهش 34.7%)

در میان این زیرمجموعه کالا‌های وارداتی، خرید پمپ‌های هوا یا خلاء (60.1 درصد)، ماشین‌های درون سوز  (52 درصد) و سپس رایانه‌ها (51.3 درصد) از سال 2020 تا 2021 بیشترین رشد واردات را داشته اند.

این مقادیر و درصد افزایش در داخل پرانتز به وضوح نشان می دهد که بیشترین تقاضا برای انواع مختلف ماشین آلات وارداتی در میان مشاغل و مصرف کنندگان کوبایی در چه نوع اقلامی وجود دارد .

واردات قطعات الکترونیکی کوبا

در سال 2021، واردکنندگان کوبایی بیشترین هزینه را برای 10 زیرمجموعه کالاهای مرتبط با الکترونیک ذیل انجام داده اند.

1- دستگاه‌های تلفن از جمله گوشی‌های هوشمند: 105.2 میلیون دلار آمریکا (افزایش 24.2٪ نسبت به سال 2020)

2- گیرنده / مانیتور / پروژکتور تلویزیون: 40.3 میلیون دلار (افزایش 130.4٪)

3- آبگرمکن برقی، سشوار: 37.9 میلیون دلار (93.6 درصد افزایش)

4- سیم/کابل عایق: 31.4 میلیون دلار (کاهش 25%)

5- باتری‌های ذخیره سازی الکتریکی: 23 میلیون دلار (58.5 درصد افزایش)

6- بردهای مدار الکتریکی/نوری، پانل ها: 22.6 میلیون دلار (35.2 درصد افزایش)

7- مبدل/واحد برق: 18.7 میلیون دلار (کاهش 3.2٪)

8- کلیدهای ولتاژ پایین، فیوز: 17.7 میلیون دلار (کاهش 9.5٪)

9- قطعات مدار الکتریکی، فیوزها، سوئیچ ها: 17.2 میلیون دلار (کاهش 10.7٪)

10- موتورهای الکتریکی، ژنراتورها: 8.3 میلیون دلار (72.2 درصد افزایش)

در میان این زیرمجموعه‌های وارداتی، خرید گیرنده تلویزیون، مانیتور و پروژکتور (با 130.4 درصد افزایش)، آبگرمکن برقی و سشوار (با 93.6 درصد افزایش)، سپس موتورهای الکتریکی یا ژنراتورها (72.2 درصد افزایش)  بیشترین سرعت رشد واردات از سال 2020 تا 2021 را به خود اختصاص داده اند .

این مقادیر و درصد افزایش به وضوح نشان می دهد که بیشترین تقاضا برای انواع مختلف کالاهای وارداتی مرتبط با لوازم الکترونیکی در میان مشاغل و مصرف کنندگان کوبایی کجاست.

واردات غلات کوبا

در سال 2021، واردکنندگان کوبایی بیشترین هزینه را برای زیرمجموعه‌های غلات به شرح زیر پرداخته اند:

1- گندم: 153 میلیون دلار آمریکا (افزایش 9.1 درصدی نسبت به سال 2020)

2- ذرت: 111.5 میلیون دلار (کاهش 17.6٪)

3- برنج: 81.4 میلیون دلار (38.3 درصد افزایش)

4- جو: 301 هزار دلار (کاهش 30.5%)

5- دانه قناری، ارزن: 126 هزار دلار (افزایش 2.4%)

6- جو: 27 هزار دلار (اطلاعات 2020 در دسترس نیست)

7- دانه سورگوم: 5 هزار دلار (اطلاعات 2020 در دسترس نیست)

در میان این زیرمجموعه‌های وارداتی، برنج (38.3 درصد افزایش)، گندم (9.1 درصد افزایش) و جو (2.4 درصد افزایش) از سال 2020 تا 2021 بیشترین رشد در گروه غلات وارداتی را بخود اختصاص داده اند .

این مقادیر و درصد افزایش در داخل پرانتز به وضوح نشان می دهد که بیشترین تقاضا برای انواع مختلف غلات وارداتی در میان مشاغل و مصرف کنندگان کوبایی کجاست.

واردات گوشت کوبا

در سال 2021، واردکنندگان کوبایی بیشترین هزینه را برای زیرمجموعه‌های زیر از محصولات مرتبط با گوشت داشته اند .

1- گوشت طیور: 331.4 میلیون دلار آمریکا (افزایش 24.6 درصدی نسبت به سال 2020)

2- گوشت خوک: 11.7 میلیون دلار (178.8% افزایش)

3- گوشت گاو منجمد: 5.9 میلیون دلار (5.5 درصد افزایش)

4- گوشت شور / خشک / دودی: 3.3 میلیون دلار (263.6٪ افزایش)

5- گوشت گاو تازه یا سرد: 1.2 میلیون دلار (ا 402.5% افزایش)

6- گوشت گوسفند یا بز: 371000 دلار (27.1٪ کاهش)

7- خوک، چربی طیور: 229000 دلار (39.9% کاهش)

8- کله پاچه‌های گوشت قرمز: 223000 دلار (70.2 درصد افزایش)

در میان این زیرمجموعه‌های وارداتی و از سال 2020 تا 2021 ، چربی خوک یا مرغ (212.3 درصد افزایش)، گوشت گاو تازه یا سرد شده (27.7 درصد افزایش) و گوشت گوسفند یا بز (افزایش 3.5 درصد) بیشترین افزایش در واردات را داشته اند . این مقادیر و درصد افزایش ها در پرانتز نشان می دهد که بیشترین تقاضا برای انواع مختلف محصولات مرتبط با گوشت وارداتی در میان مشاغل و مصرف کنندگان کوبایی در کدام بخش قرار دارد .

منابع :

1- پایگاه داده سازمان ملل متحد

2- تارنمای ProCuba وابسته به وزارت تجارت خارجی و سرمایه گذاری خارجی کوبا

3- اداره ملی آمار و اطلاعات کوبا