معرفی استان جدید آبای قزاقستان

استان جدید آبای قزاقستان در مارس 2022 با دستور رئیس جمهور کشور قزاقستان از استان قزاقستان شرقی جدا و به عنوان استان جدید معرفی شد.

 مرکزاستان: شهر سمی

موقعیت جغرافیایی: این منطقه در شرق قزاقستان واقع شده است، از شرق با منطقه قزاقستان شرقی، در جنوب - با منطقه ژتیسو، در غرب - با منطقه کاراگاندا، در شمال غربی - با منطقه پاولودار قزاقستان همسایه است. در شمال - در روسیه (سرزمین آلتای)، در جنوب شرقی - با چین (منطقه خودمختار سین کیانگ اویغور.[1]

جمعیت: 610 هزار نفر

ترکیب جمعیتی: 61 درصد در مناطق شهری و 39 درصد در مناطق روستایی.

تعداد جمعیت بیکار  سه ماهه اول 2023: 14 هزار نفر

نرخ بیکاری: 4.8 درصد

متوسط درآمد: 290000 تنگه

تولید ناخالص منطقه ای برای سه ماهه اول سال 2023:   568022.1 میلیون تنگه

حجم تجارت خرده فروشی از ماه ژانویه تا ژوئن 2023: 214 میلیارد تنگه که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 103 درصد افزایش داشته است.

حجم تجارت عمده فروشی از ماه ژانویه تا ژوئن 2023: 119 میلیارد تنگه که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 106 درصد افزایش داشته است.

حجم تولید ناخالص کشاورزی در ژانویه تا ژوئن 2023:  143980.8 میلیون تنگه رسید

حجم سرمایه گذاری در دارایی‌های ثابت در ژانویه تا ژوئن 2023 : بالغ بر 240479.9 میلیون تنگه.[2]

 

مقدمه:

آبای تا سال 1961 - روستای Churubai-Nura یا Sherubay-Nura - شهری در منطقه کاراگاندا قزاقستان بود. این شهر در سال 1949 در ارتباط با توسعه بخش های غربی حوضه زغال سنگ کاراگاندا به عنوان یک شهرک کاری پدید آمد. این استان شامل 8 ناحیه و 2 شهراست : شهرهای  Semey، Kurchatov، Abai، Ayagoz، Aksuat، Beskaragai، Borodulikha، Zharma، Kokpektinsky،   Urdzhar.

شاخص جغرافیایی استان آبای:

استان آبای، یک واحد اداری-سرزمینی جمهوری قزاقستان است که از شمال با روسیه و از جنوب شرقی با چین همسایه است. این استان در شرق قزاقستان است که در ۸ ژوئن ۲۰۲۲ تشکیل شده است،

این منطقه در قسمت شمال شرقی کشور واقع شده است و از نظر جغرافیایی بیشتر ارتفاعات قزاقستان را اشغال می‌کند، بخش کوچکتر (بخش شمالی) - دشت سیبری غربی.  بزرگترین رودخانه قزاقستان، ایرتیش، از قلمرو این منطقه می‌گذرد.

قسمت اعظم این منطقه در قسمت شرقی ارتفاعات قزاقستان اشغال شده و دشتی موج دار با ارتفاعات 500تا700 متر است.

-در جنوب شرقی رشته تاربگاتای تا ارتفاع 3000 متر امتداد دارد و گودال های زایسان و بلخاش-الاکول را از هم جدا می‌کند.

-قسمت شمالی منطقه پوشیده از استپ بر روی خاک های چرنوزم است، اما استپ بیابانی در بیشتر منطقه غالب است

-بیش از 40 درصد از کل ذخایر آبی قزاقستان در شرق این کشور متمرکز شده است.

-شریان اصلی آب منطقه رودخانه ایرتیش است که نیروگاه آبی شولبیسکایا روی آن قرار دارد.

دریاچه‌های زیادی در منطقه آبای وجود دارد که بزرگترین آنها آلاکول و ساسیکول و همچنین مخزن شولبا است.

آب و هوا به شدت قاره ای است و دامنه دمای هوا روزانه و سالانه زیاد است. زمستان سخت است، تابستان گرم است.  میانگین دمای ژانویه -17 درجه سانتیگراد، جولای +21 درجه سانتیگراد، بارندگی 300 میلی متر در سال است. میانگین سرعت باد سالانه 2.3 متر بر ثانیه، میانگین رطوبت سالانه هوا 66٪ است.

-در این استان برای اولین بار در کشور موزه تاریخ محلی، کتابخانه عمومی، آرشیو و تلگراف افتتاح شد.

- جزیره بیبیتشیلیک که بین بخش های سمت راست و چپ سمی واقع شده است، بزرگترین جزیره رودخانه ای در آسیای مرکزی است.

- ایرتیش نه تنها بزرگترین رودخانه قزاقستان، بلکه طولانی ترین رودخانه شاخه ای در جهان است. 

ازسال 1939 تا -1997، این قلمرو منطقه Semipalatinsk با مرکز اداری  Semipalatinsk  و از سال 2007 - Semey بود.

 

شاخص های اقتصادی استان آبای:

تولید ناخالص منطقه ای برای سه ماهه اول سال 2023   568022.1 میلیون تنگه که در مقایسه با دوره مشابه در سال 2022  10.6 درصد افزایش مشاهده می‌شود. در ساختار تولید ناخالص استانی، سهم تولید کالا به 41.7٪، تولید خدمات - 49.7٪ رسید. سهم اصلی در تولید GRP  به   صنعت - 40٪، تجارت عمده فروشی و خرده فروشی ، تعمیر خودرو و موتور سیکلت - 9.3٪، آموزش - 4.9٪، معاملات املاک - 7.7٪.

حجم تولیدات صنعتی بر اساس داده‌های اولیه  از ژانویه تا ژوئن 2023. به 673655.9 میلیون تنگه رسید که 10.6 درصد بیشتر از مدت مشابه سال 2022 است.

در صنعت معدن و معدن، حجم تولید 6.8٪، در صنعت فراوری - 19.0٪، در تامین برق، گاز، بخار، آب گرم و هوای مطبوع - 10.9٪، در تامین آب، جمع آوری زباله، تصفیه و دفع، و فعالیت های کنترل آلودگی - 15.7٪ افزایش یافته است.

حجم تولید ناخالص کشاورزی در ژانویه تا ژوئن 2023 به 143980.8 میلیون تنگه رسید. شاخص حجم فیزیکی در مقایسه با ژانویه تا ژوئن 2022 به 103.2 درصد رسید.

تولید ناخالص محصولات (خدمات) کشاورزی، جنگلداری، شکار و شیلات در ژانویه تا ژوئن 2023 در مقایسه با ژانویه تا ژوئن 2022 به 143980.8 میلیون تنگه یا 103.2 درصد رسیده است که از این میزان کشاورزی 143727.9 میلیون تنگه (103.2 درصد) بوده است. تولید ناخالص محصولات دامی 143693.9 میلیون تنگه (103.2 درصد) است.

حجم کارهای ساختمانی (خدمات) ژانویه - ژوئن 2023 به 63080.5 میلیون تنگه یا 166.1 درصد نسبت به ژانویه تا ژوئن 2022 رسید.

حجم گردش بار در ژانویه تا ژوئن 2023 به 7546.5 میلیون تن کیلومتر (با در نظر گرفتن حجم تخمینی گردش کالای کارآفرینان فردی که در حمل و نقل تجاری مشغول هستند) است که 13.4 درصد کمتر از سطح ژانویه تا ژوئن 2022 است. گردش مالی مسافر به 573.3 میلیون مسافر کیلومتر رسید که 12.9 درصد کمتر از ژانویه تا ژوئن 2022 است.

حجم سرمایه گذاری در دارایی‌های ثابت در ژانویه تا ژوئن 2023 بالغ بر 240479.9 میلیون تنگه یا 154.2 درصد نسبت به دوره مشابه سال 2022 بوده است.

 

شاخص های سیاسی و اداری استان آبای:

  منطقه Semipalatinsk با فرمان هیئت رئیسه شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی در 14 اکتبر 1939 تشکیل شد و در جمهوری قزاقستان به حیات خود ادامه داد. در 3 می 1997، با فرمان رئیس جمهور نورسلطان نظربایف، منطقه سمی‌پالاتینسک لغو شد و قلمرو آن بخشی از منطقه قزاقستان شرقی شد.

در 16 مارس 2022، رئیس جمهور جمهوری قزاقستان، قاسم ژومارت توکایف، طی جلسه مشترک اتاق های پارلمان، پیامی را به مردم قزاقستان ارائه کرد و در آنجا پیشنهاد ایجاد منطقه Abay را داد.

این منطقه در 8 ژوئن 2022 بر اساس فرمان رئیس جمهور قزاقستان در تاریخ 4 می 2022 تشکیل شد. منطقه Abay  شامل همان سرزمین‌هایی بود که تا سال 1997 بخشی از منطقه Semipalatinsk سابق بود.

 

سایر اطلاعات مربوط به استان آبای:

-در قلمرو منطقه آبای در قرن نوزدهم، قبایل ژوز میانه: نایمان‌ها (انواع بور، تاوکه، کاراتای، کاراکری، ماتای، سادیر، تورتویل، ترستانبال، اکنایمان، بایژگیت، ژومیک، کارائولژاساک، سایبان). آرگین‌ها (انواع باسنتین، کاراکسک، توبیکتی)، تاراکتی، کری و اوکی زندگی می‌کردند .

-8 ژوئن، سالگرد ایجاد منطقه آبای است.  هشتم ژوئن دقیقاً یک سال از امضای فرمان ایجاد منطقه آبای می‌گذرد. قاسم ژومارت توکایف، رئیس جمهور  تاکید کرد که این اقدام بازسازی عدالت تاریخی است. این منطقه دلایل زیادی برای منحصر به فرد شدن دارد. در سال 1873 اولین تلگراف در قلمرو قزاقستان در شهر افتتاح شد که امکان ارتباط عملیاتی را فراهم می‌کرد. موزه فرهنگ های محلی Semey که در سال 1883 افتتاح شد، قدیمی ترین موزه کشور است.

- کتابخانه منطقه ای Semey آبای اولین کتابخانه عمومی در تاریخ قزاقستان است.

-ابای کونانبایف مترها، قافیه‌ها و قالب های شعری جدید را در شعر قزاقستانی وارد کرد: هشت بیت و شش بیت.

-آبای حدود 170 شعر و 56 ترجمه کرد. ابای آهنگساز هم بود. او حدود بیست  ملودی  خلق کرد که امروزه محبوبیت دارند.

- در 24 مه 1891، تاجر،M.Mullashev  اولین ارتباط تلفنی را بین خانه خود و فروشگاهی در طرف دیگر خیابان برقرار کرد، چیزی که قبلاً هرگز در قزاقستان اتفاق نیفتاده بود.

- در پایان سال 1896، بازرگان F. Makhotin یک واحد پروجکشن و فیلمبرداری را به Semipalatinsk آورد و در ژوئن 1897، تنها دو سال پس از نمایش فیلم توسط برادران Lumiere، او این معجزه سینمایی را در اتاق مخصوص مجهز به مردم شهر نشان داد. این اولین نمایش فیلم در قزاقستان بود.

- مدرسه تربیت معلم که در سپتامبر 1903 افتتاح شد، اولین مؤسسه آموزشی در قزاقستان شد. مختار اوئزوف، کانیش ساتپایف، آلکی مارگولان و سایر قزاق های مشهور در اینجا تحصیل کردند. بعدها، مؤسسه آموزشی به یک دانشکده تربیت معلم، که اکنون دانشکده آموزشی اوئزوف  است، سازماندهی مجدد شد.

- در سال 1910، پلشچف تاجر و صنعتگر معروف محلی، یک ایستگاه پمپاژ در سواحل ایرتیش ساخت که آب چندین عمارت از اشراف محلی را تامین می‌کرد. این اولین سیستم آبرسانی در قزاقستان بود که سه فواره اول در شهر از آن ساخته شد.  ایستگاه پمپاژ Pleshcheyevo نه تنها در تاریخ ثبت شد و یک بنای تاریخی از معماری صنعتی است، بلکه همچنان عملکردهای خود را انجام می دهد و ساکنان Semey را با آب تامین می‌کند.

- در نیمه دوم قرن نوزدهم اولین کتابهای به زبان قزاقی در اولین چاپخانه قزاقستان که در این شهر افتتاح شد منتشر شد.

- تاریخ فوتبال قزاقستان از سمی آغاز شد. در سال 1913 اولین تیم فوتبال آسیای مرکزی در این شهر ظاهر شد.

-شهر سمی زادگاه اولین سیرک ملی است که در آن باتیر قزاق خاجیموکان مشهور برنامه اجرا کرد. در دهه اول قرن بیستم، صدها تماشاگر برای مسابقات قهرمانی سیرک به اینجا آمدند، جایی که مردان قوی عضلانی با کشیدن وزنه یا مبارزه قدرت خود را نشان دادند و در سال 1914، برای اولین بار، قهرمانی برای عنوان قهرمان مطلق استان سمیپالاتینسک برگزار شد.

- اولین اجرا در تاریخ تئاتر ملی - "انلیک کبک" که نویسنده و کارگردان آن M. Auezov بود، در جشن تابستانی آبایی در دره اویکودوک ارائه شد. امروز، این رویداد با یک تخته سنگی که در اینجا نصب شده است با این کتیبه یادآور می‌شود: "پرده صحنه قزاقستان برای اولین بار در اینجا، در اویکودوک، در 7 ژوئن 1917 با نمایش "Enlik-Kebek" باز شد.

- در سال 1917 در سمی‌پالاتینسک پرچم آزادی برافراشته شد و رهبران حزب آلش اوردا دولت خود را تأسیس کردند.

  آلاش اوردینیان بخش سمت چپ سمی را شهر آلش نامید. بنابراین قزاقستان اولین پایتخت خود را به دست آورد که دو سال در این وضعیت وجود داشت. در دهه 1930، برای پاک کردن این نام از حافظه مردم، کرانه چپ به Zhana-Semiy تغییر نام داد.

- تاریخچه اولین آرشیو در قزاقستان نیز در منطقه آبای آغاز شد. کمیته انقلاب استان در 8 اسفند 1329 تصمیم گرفت: «یک صندوق بایگانی استانی برای جمع آوری و نگهداری ارزشمندترین اسناد تاریخ منطقه ایجاد شود.

-از سال 1997، قدیمی ترین آرشیو کشور، مرکز اسناد و تاریخ معاصر نام دارد.

- پل راه‌آهن بر روی ایرتیش در سمی، بزرگ‌ترین پل در ترکیب افسانه‌ای است.   اولین پیوند مسیر از ایستگاه Semipalatinsk در 15 سپتامبر 1927 انجام شد.

- برج آتش نشانی که در سال 1927 ساخته شد، تنها سازه مشابه آتش نشانی در قزاقستان است که بدون تغییر باقی مانده است.

- موزه آبایی که در سال 1940 در شهر افتتاح شد، اولین موزه ادبی تاریخ کشور است.

- اولین سرود قزاقستان نیز از سمی و همچنین نویسنده آن می آید. در سال 1943، فرمانی در مورد سرودها در هر جمهوری شوروی صادر شد، مسابقه ای برای بهترین متن شعر اعلام شد.

- اولین انجمن عمومی‌که به طور رسمی در تاریخ قزاقستان مستقل ثبت شده است، جنبش بین المللی ضد هسته ای "نوادا-سمیپالاتینسک" است.

 - مبدأ اینترنت قزاقستان نیز با Semey مرتبط است. در سال 1999، مرکز اطلاعات شبکه قزاقستان در این شهر تأسیس شد که تا به امروز دسترسی و پشتیبانی را برای همه نام های دامنه KZ در شبکه جهانی وب فراهم می‌کند.

- پل معلق خودرو در سراسر ایرتیش، به طول کل 1086 متر - تنها در CIS و هفدهمین پل در جهان.

- مرکز جغرافیایی قاره اوراسیا در منطقه آبای واقع شده است.                  

[1] https://inbusiness.kz/ru/last/chto-vojdet-v-territoriyu-novoj-abajskoj-oblasti

 

[2]https://stat.gov.kz/ru/search/?tags=&how=r&q=%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8C