نقش استان کازامانس در اقتصاد سنگال

منطقه و استان کازامانس با دارا بودن منابع و ذخایر طبیعی از جمله جنگلهای انبوه، زمین‌های مستعد کشاورزی و مراتع وسیع برای دامداری سهم بسزایی در اقتصاد منطقه جنوب سنگال ایفا می نماید.

منطقه کازامانس (Casamance ) یک منطقه تاریخی و طبیعی در جنوب سنگال در مجاورت رودخانه کازامانس قرار دارد. کازامانس از شمال با گامبیا، از جنوب با گینه بیسائو و گینه کوناکری و نیز با منطقه تامباکوندا که از شرق به رودخانه کولوونتو متصل است محدود می‌باشد و از غرب با اقیانوس اطلس هم مرز است.

این منطقه یک هفتم کل مساحت سنگال را تشکیل می دهد. کازامانس که از نام پادشاهی جولا (دیولا) که بر این منطقه تسلط داشت گرفته شده است منطقه فلاپ نیز نامیده می‌شود که دارای جنگل ها، رودخانه‌ها و نهرها است. همچنین مزارع برنج در جزیره اورونگ در فصل خشک و نوار ساحلی در کپ اسکیرینگ قرار دارد. اولین استعمارگران از استعداد معماران قوم جولا (دیولا)  که سازندگان کلبه‌های بی‌نظیر و چند طبقه مانند Mlomp بودند شگفت‌زده می‌شدند.

کل این منطقه، آب و هوای گرم و کمابیش خشک استوایی ساوانا را تجربه می‌کند. دما همیشه در طول روز بسیار بالا است و به ندرت در شب به زیر 20 درجه سانتیگراد می رسد. دسامبر و ژانویه خنک‌ترین ماه‌ها هستند. در ماه ژوئن حداکثر درجه حرارت 38 درجه سانتیگراد می‌باشد. احساس گرما با تأثیر جریانات دریایی در سواحل کاهش می یابد. بنابراین آب و هوا بین کپ اسکرینگ Cap Skirring (در ساحل) و زیگن شور Ziguinchor در 70 کیلومتری خشکی که در آن گرما خفه‌کننده‌تر است تفاوت چشمگیری دارد.

فصل بارانی در این منطقه بین ماه‌های ژوئن و اکتبر بوده و حدود چهار تا پنج ماه طول می‌کشد. میانگین بارندگی در این منطقه بیشتر از بقیه مناطق سنگال است به طوری که بیشتر مناطق شاهد بارش باران به میزان بیش از 1270 میلی متر در سال هستند که در برخی نقاط به 1780 میلی متر می رسد. پوشش گیاهی منطقه نیز با پوشش گیاهی شمال و مرکز سنگال متفاوت است. این منطقه دارای 7352 کیلومتر مربع مساحت می‌باشد و بر اساس سرشماری سال 2018 جمعیت آن بالغ بر 641153 نفر بوده است.  

در سال 1984 کازامانس به دو منطقه اداری جدید بنام‌های زیگنشور Ziguinchor و کولدا Kolda تقسیم شد. در سال 2008 منطقه کولدا به نوبه خود به دو منطقه جدید تقسیم شد: کولدا و سدیو. لذا کازامانس دارای سه منطقه اداری است که عبارتند از :

-از غرب به شرق: منطقه زیگن شور Ziguinchor (که قبلا کازامانس سفلی Basse Casamance نامیده می‌شد) در غرب بزرگترین شهرهای آن عبارتند از: بینیونا اوسوی Bignona  Oussouye ، زیگن شور

Ziguinchor  ، تفرجگاه توریستی کپ اسکرینگ Cap Skirring و کافونتین Kafountine  .

- منطقه سدیو Sédhiou

- منطقه کولدا (کازامانس میانی سابق) در شرق. شهرهای اصلی شرق عبارتند از: کولدا ، ولینگارا .

منطقه تامباکوندا قبلا بخشی از کازامانس بود که با فرمان ریاست جمهوری از سال 1962 به نام سنگال شرقی از کازامانس جدا شد.

ساکنان کازامانس « کازامانسی » نامیده می‌شوند. اکثریت قومی این منطقه را جولاها یا دیولاها تشکیل می دهند و با لهجه‌هایی مانند ولوف و کازا صحبت می‌کنند. جولا یا دیولا تقریباً 60 درصد جمعیت منطقه را تشکیل می دهند ( ولوف‌ها که بزرگ‌ترین گروه قومی در سنگال هستند تنها 5 درصد از کازامانس را شامل می‌شوند). در کازامانس ساکنان متعلق به سایر اقوام مانند بالانت ها Balantes، مانیاکManjaques ، باینوکBaïnouks ، پل Peuls و ماندینگ Mandingues نیز وجود دارند. این منطقه همچنین از نظر زبانی با بقیه سنگال متفاوت است. کریولو، برگرفته از زبان کریول آفریقایی با تبار پرتغالی که به دوران حاکمان استعماری پرتغال برمی‌گردد، در کازامانس رایج است. 

زیرساخت‌های مهم این منطقه اساساً مبتنی بر صنعت توریسم است که در امتداد اقیانوس اطلس واقع شده‌اند: در شمال غربی رودخانه  کازامانس Casamance، در کافونتین Kafountine و آبنه Abéné و در جنوب غربی کپ اسیرینگ Cap Skirring قرار دارند. این منطقه به خاطر سواحل خیره کننده که به‌عنوان زیباترین سواحل در تمام غرب آفریقا در نظر گرفته می‌شود مشهور است. از آغاز دهه 2000 بسیاری از زیر ساختهای اقامتی اعم از کمپ های ساده که توسط مردم محلی مدیریت می‌شود، تا هتل های پنج ستاره لوکس در این استان احداث شده اند. در حال حاضر کپ اسکرینگ Cap Skirring تبدیل به دومین استراحتگاه ساحلی بزرگ و از نظر زیبایی طبیعی اولین جایگاه را در سنگال دارد. صنعت گردشگری به طور مستقیم یا غیرمستقیم با 6.4 درصد از جمعیت فعال کازامانس در ارتباط است. در سال 2018 در کازامانس حدود چهل هتل، 87 کمپ و استراحتگاه در حال فعالیت بوده اند.

در دره‌های رودخانه کازامانس و سر شاخه‌های آن، کشت برنج فعالیت اصلی ساکنین منطقه است. در فلات ها، غلات، سبزیجات، کاهو، بادام هندی ، انبه، مرکبات و نخل کشت می‌شود. در امتداد رودخانه مذکور ماهیگیری و پرورش صدف نیز انجام می‌شود. کازامانس از نظر منابع شیلاتی غنی است. در سال 2020 تولید محصولات شیلات در منطقه زینگشور به مقدار 64810 تن با ارزش تخمینی بالغ بر  23.39 میلیارد فرانک سیفا (35 میلیون یورو) برآورد شده است. کازامانس دارای مهاجرت کاری فصلی یا طولانی مدت است که متشکل از مهاجرانی از گینه بیسائو یا گینه کوناکری است. همچنین دارای پناهندگانی می‌باشد که در اثر فقر و بی ثباتی در آنجا حضور دارند به نحوی که سال هاست کشورهای همسایه را تحت تاثیر قرار داده است.

از سوی دیگر، از زمان شروع درگیری شورشیان با دولت سنگال در منطقه کازامانس در سال 1982، بهره وری منطقه به طور قابل توجهی کاهش یافته است. ادامه بحران، اوضاع سیاسی و وسعت زیاد زمین پوشیده از مین (که تاکنون بیش از 1000 قربانی داشته است) مانع از بهره برداری از مزارع می‌شود. در این راستا دولت سنگال متعهد به مین زدایی قبل از سال 2021 بود اما حضور شورشیان جدایی طلب و کمبود بودجه مانع از اجرای روان این عملیات گردید. پوشش جنگلی در منطقه به شدت در معرض تهدید جدی قطع غیرقانونی درختان است.

اقتصاد منطقه کازامانس

قطب اقتصاد این منطقه مبتنی بر بخش کشاورزی است که منبع اولیه و اصلی امرار معاش ساکنان را تامین می‌کند. کشت برنج بطور گسترده در مزارع انجام می‌گیرد. بادام زمینی امروزه به دلیل کاهش قیمت ها کمتر کشت می‌شود. امور باغبانی در حدود ده سال است که رونق گرفته اما تنها پس از پایان برداشت برنج (ژانویه تا می) انجام می‌شود. بادام هندی نیز با توجه به تحول تقاضای جهانی به یک محصول مهم تبدیل شده است. شراب نخل و شیره خرما نقش مهمی در زندگی مردم کازامانس سفلی دارد و در بین انیمیست ها در تمام مراسم مذهبی استفاده می‌شود. ماهیگیری، شکار و زراعت اصلی ترین فعالیت ها و منابع کسب درآمد مردم ساکن منطقه کازامانس است. ماهیگیری یک فعالیت اقتصادی مهم است که توسط مردان هم در دریا و هم با قایق هایی کوچک بنام بولونگ انجام می‌شود. امروزه گردشگری مهمترین فعالیت اقتصادی در کازامانس است. کمپ های توریستی زیادی وجود دارد که توسط روستاها یا توسط مردم محلی اداره می‌شود که می‌تواند امکان گردشگری اکتشافی را فراهم کند. بخش‌های کافونتین Kafountine و کاپ اسکرینگ Cap Skirring زیباترین مناطق ساحلی سنگال هستند که سالانه گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به خود جذب می‌کنند.

پروژه قطب توسعه کازامانس (PPDC)

در سال 2013 دولت سنگال با همکاری بانک جهانی و به منظور بهبود وضعیت اقتصادی این منطقه پروژه قطب توسعه کازامانس (PPDC) را تدوین و مراحل اجرایی آن را آغاز نمود. این پروژه که با بودجه ای بالغ بر 230 میلیارد فرانک سیفا اجرا خواهد شد برای حمایت از توسعه بخشهای کشاورزی و تجاری از طریق رویکرد زنجیره ارزش در کازامانس طراحی شده است. به طور خاص، هدف این پروژه افزایش بهره‌وری کشاورزی در بخش‌های کشاورزی برای جوانان و زنان و بهبود وضعیت مردم در مناطق روستایی هدف است. اهداف کلی این پروژه عبارتند از :

-حمایت از تولید، برداشت و بازاریابی محصولات کشاورزی

- تقویت دسترسی به مناطق روستایی

- اجرای برنامه ظرفیت سازی برای اشتغال زنان و جوانان

اهداف مشخص شامل :

-احیا، توسعه و تقویت مزارع برنج.

- دسترسی به منابع برای حمایت از تولید 3 زنجیره ارزش غذایی.

- ایجاد زیرساخت های اساسی کوچک در منطقه.

- بازسازی و نگهداری از راه‌های روستایی

اقدامات بعمل آمده از انجام پروژه‌ها تاکنون شامل:

-افزایش تولید برنج از 0.4 تن در هکتار به 1.6 تن در هکتار

- بازسازی، توسعه و بهبود سی هزار هکتار زمین

- بازسازی یا احداث 480  کیلومتر از راه‌ها و جاده‌ها

همچنین انتظار می رود پنجاه هزار نفر در پایان پروژه مشغول به کار شوند.

در راستای اجرای پروژه مذکور همچنین اهداف ذیل تعریف شده است:

-انجام اولیه سه مطالعه استراتژیک در مورد:

(الف) توسعه یک طرح کاداستر.

(ب) توسعه نقشه جغرافیایی جامع کازامانس.

(ج) حمایت از دولت در اجرای استراتژی توسعه منطقه با بسیج منابع مالی.

- پشتیبانی از مدیریت پروژه، نظارت و ارزیابی نتایج (M&E).

- ساخت تاسیسات اداری آژانس منطقه ای توسعه(Agence Régionale de Développement)  و تهیه تجهیزات اداری مرتبط.

در سال 2014 هیئت مدیره بانک جهانی اعطای کمک مالی به مبلغ 40 میلیون دلار (24 میلیارد فرانک سیفا ) برای حمایت از تلاش های سنگال برای افزایش تولید برنج، انبه و سایر محصولات کشاورزی، ایجاد شغل برای کشاورزان، جوانان و زنان و نیز بازسازی جاده‌های مواصلاتی در این منطقه را تصویب کرد. در این خصوص، ورا سونگو، مدیر کشوری بانک جهانی در سنگال گفت: دولت سنگال اهمیت زیادی برای حل و فصل مناقشه طولانی مدت در کازامانس قائل است. این مبلغ با تقویت اقتصاد محلی، ایجاد شغل  برای جوانان و زنان آسیب پذیر و بهبود دسترسی به بازارهای کشاورزی اختصاص یافته است. اولین مؤلفه این پروژه شامل تأمین مالی اجرای پروزه‌های زیرساختی و خرید تجهیزات کشاورزی برای توانمندسازی کشاورزان و سایر تولیدکنندگان برای اطمینان از جمع آوری، پردازش و حمل و نقل محصولات محلی خواهد بود. این برنامه از پلتفرم اقتصادی یکپارچه موسوم به بیگنونا پشتیبانی خواهد کرد. برنامه ای در حال انجام است که به بهبود ظرفیت منطقه برای تولید و صادرات محصولات کشاورزی با ارزش افزوده مانند مربا و میوه‌های خشک با استفاده از محصولات محلی کمک می‌کند. مدیر بانک جهانی مسئول توسعه پایدار برای منطقه آفریقا نیز خاطرنشان کرد: بارندگی کم و عدم دسترسی به کود و بذر، رشد بخش کشاورزی سنگال را کند کرد و در سال 2011 یک بحران غذایی جدی ایجاد نمود. این پروژه به افزایش تولید برنج و سایر غذاهایی که اساس رژیم غذایی سنگالی‌ها را تشکیل می‌دهند کمک می‌کند. همچنین صادرات محصولات کشاورزی کازامانس به سایر مناطق کشور را تسهیل و درآمد زایی برای خانواده‌های کشاورز را در بر دارد. فاز دوم این پروژه جوامع روستایی دورافتاده را به بازارها و مراکز تولیدی منطقه مرتبط می‌کند. به طور خاص، این پروژه شامل بهسازی  نزدیک به 350 کیلومتر از جاده‌ها و همچنین بازسازی و نگهداری حدود 200 کیلومتر از راه‌های روستایی می‌گردد. مولفه سوم این تامین مالی به ایجاد ظرفیت برای  سهامداران کلیدی از جمله آژانس ملی برای راه اندازی مجدد فعالیت های اقتصادی و اجتماعی (ANRAC) در کازامانس و بهبود توانایی آنها برای اجرای فرآیندها و برنامه‌های تحکیم صلح در منطقه متمرکز است.

چشم انداز پروژه ترویج توسعه زنجیره ارزش تولید محصولات کشاورزی از جمله  تولیدات باغی جهت رشد اقتصاد محلی در راستای اجرای برنامه سنگال در حال ظهور تا سال 2035 می‌باشد. همچنین ماموریت پروژه تحقق اراده دولت سنگال برای توسعه و افزایش ظرفیت‌های اقتصادی کازامانس به منظور بهبود چشم انداز صلح پایدار در منطقه و بسیج جوامع محلی از طریق مؤسسات اقتصادی و اجتماعی (تعاونی‌ها، شرکت ها، انجمن‌ها) برای هدایت تلاش‌های مردم به سمت تحقق پروژه‌هایی با بازده اقتصادی بالا است.

در مجموع، منطقه و استان کازامانس با دارا بودن منابع و ذخایر طبیعی از جمله جنگلهای انبوه، زمین‌های مستعد کشاورزی و مراتع وسیع برای دامداری سهم بسزایی در اقتصاد منطقه جنوب سنگال ایفا می نماید.