صنعت چای سریلانکا در سال 2022
چای مهم‌ترین محصول کشاورزی سریلانکا و بعد از پوشاک و منسوجات، مهم‌ترین کالای صادراتی این کشور محسوب می‌شود. چای سریلانکا که با نام «چای سیلان» شناخته می‌شود، سالانه درآمدی بین 1.2 تا 1.5 میلیارد دلاری را برای این کشور به ارمغان می‌آورد. از سوی دیگر این صنعت چه در بخش کشت و چه در بخش فرآوری، سهم مهمی از اشتغال سریلانکا را نیز بر عهده دارد.
سال 2022؛ بحران کود
تصمیم گوتابایا راجاپاکسا، رئیس‌جمهوری سابق این کشور مبنی بر ممنوعیت واردات کودهای شیمیایی و جایگزینی آن با کودهای آلی، بخش کشاورزی سریلانکا را در بحرانی عمیق فرو برد. این بحران صنعت چای این کشور را با مشکلات بی‌سابقه‌ای مواجه کرد.
تأثیر اولیه و مستقیم این مسئله منجر به کاهش چشم‌گیر تولید چای در سال 2022 شد. بر همین اساس در سال 2022 سریلانکا رکورد کمترین میزان تولید چای در 25 سال گذشته را ثبت کرد. این کشور با تولید 251.5 میلیون کیلوگرم، نسبت به سال پیش از آن با تولید 299.49 میلیون کیلوگرم، 16 درصد کاهش تولید را تجربه کرد.
منبع: اتحادیه صادرکنندگان چای
وضعیت صادرات صنعت چای
اولین نتیجه کاهش تولید تغییر جریان عرضه و تقاضا خواهد بود. این موضوع شاید افزایش قیمت را در پی داشته باشد اما می‌تواند کاهش صادرات را نیز موجب شود. قیمت چای سیلان در نتیجه کاهش تولید و همچنین افزایش هزینه‌های تولید در سال 2022 با رشد قابل توجهی همراه بود و در برهه‌هایی از سال 2022 این محصول در بازار حراج کلمبو به ارزش 7 تا 8 دلار به ازای هر کیلوگرم به فروش می‌رسید. این موضوع هر چند ممکن است بخشی از کاهش صادرات را جبران نماید اما در بلندمدت به کاهش صادرات و درآمدهای صادراتی ختم خواهد شد، مسئله‌ای که سریلانکا در سال 2022 شاهد آن بود.
منبع: سازمان توسعه صادرات سریلانکا
همان‌گونه که مشخص است با وجود افزایش قابل توجه قیمت، درآمدهای صادراتی سریلانکا از بخش چای با کاهش همراه بوده است و در مقام مقایسه هفت سال گذشته تنها توانست از سال 2020 شرایط بهتری را تجربه کند. سالی که به دلیل بیماری کرونا، سریلانکا در قرنطینه کامل قرار داشت و بسیاری از صنایع با مشکلات متعددی مواجه بودند. البته باید در نظر گرفت که به دلیل افت شدید ارزش روپیه در برابر دلار و سایر ارزهای معتبر در سال 2022، درآمد روپیه‌ای این صنعت با رشد بسیار خوبی همراه بود.
از سوی دیگر برای درک بهتر شرایط صنعت چای سریلانکا باید جایگاه آن در درآمدهای صادراتی این کشور در مقایسه با سایر منابع را ملاحظه کرد که این مقایسه نشان می‌دهد سهم بخش چای از درآمدهای صادراتی نسبت به 10 سال گذشته افت محسوسی را تجربه کرده است.
منبع: سازمان توسعه صادرات سریلانکا
مهم‌ترین بازارهای صادراتی
بازارهای صادراتی چای سریلانکا در چند سال گذشته تقریباً روند ثابتی داشته است. در این روند کشورهای عراق، امارات، ترکیه و روسیه معمولاً در بین کشورهای اول این فهرست قرار دارند و سهم بازار ایران که زمانی اولین واردکننده چای از سریلانکا محسوب می‌شد با کاهش همراه بوده و مانند سال گذشته در جایگاه پنجم قرار گرفت.
رویکرد سال 2023 صنعت چای سریلانکا
سه‌ماهه اول سال 2023 به دلیل لغو ممنوعیت استفاده از کودهای شیمیایی، بازه زمانی مورد انتظار فعالان این صنعت برای مشاهده تغییرات برای اعمال سیاست‌گذاری‌های بهتر خواهد بود. از سوی دیگر امید به بهبود وضعیت بین‌المللی به ویژه در بازارهای عمده، مسئله‌ای که می‌تواند وضعیت این صنعت را در سال 2023 بهبود بخشد.
از منظر تولید بر اساس گزارش‌های منتشر شده، چای تقریباً در همه کشورهای تولیدکننده در سال 2022 نسبت به سال 2021 کاهش تولید را تجربه نمود. هر چند سریلانکا بیشترین کاهش را در این بین ثبت کرد. از لحاظ تاریخی، یک سال با تولید کم معمولاً با بهبود محصول در سال بعد همراه خواهد بود و بنابراین، با فرض بهبود تولید در اکثر کشورهای تولیدکننده در سال 2023، همراه خواهد بود. با این حال، نگرانی تولیدکنندگان افزایش هزینه‌های تولید است که می‌تواند موجب کاهش سود کشاورزان شود.
همچنین مسئله قیمت چای در سال 2023 نیز موضوعی است که به عوامل متعددی مرتبط است. از جمله آنکه تخمین زده می‌شود که رشد مصرف در سال 2022 از تولید پیشی گرفته باشد از سوی دیگر کشورهای عمده مصرف‌کننده چای، خود بزرگ‌ترین تولیدکنندگان چای هستند و در سال‌های اخیر سهم فزاینده‌ای از تولید برای مصرف داخلی مورد استفاده قرار گرفته است. مصرف‌کنندگان آسیایی همچنان مهم‌ترین بازار چای جهان محسوب می‌شوند، به نحوی که پیش‌بینی می‌شود در سال 2023 چین و هند، بیش از 50 درصد از تقاضای جهانی چای را به خود اختصاص خواهند داد.
البته انتظار می‌رود بازار چای آمریکا هرچند کم اما رشد نسبتاً مناسبی را در سال 2023 تجربه کند. البته باید در نظر گرفت که ایالات‌متحده یکی از مهم‌ترین بازارهای برای چای فوری، سرد و شاید چای‌های تخصصی دست‌ساز محسوب می‌شود. از سوی دیگر کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و احتمال کاهش ارزش روپیه یک مزیت برای واردکنندگان «چای سیلان» خواهد بود.
همچنین در این شرایط، بعید به نظر می‌رسد که قیمت روپیه‌ای چای تا پایان سه‌ماهه اول سال 2023 تغییر چشمگیری را نسبت به سطوح فعلی خود نشان دهد و شاید در شرایط خوش‌بینانه، می‌توان انتظار داشت که این قیمت‌ها تا اواسط سال 2023 باقی بماند. البته باید در نظر گرفت که با وجود چشم‌انداز خوش‌بینانه قیمت‌ها، صنعت چای سریلانکا همچنان با افزایش دستمزدها و نرخ‌های پایین‌تر کشت صنعتی و افزایش شدید هزینه‌های مالی و میانگین بالاتر هزینه‌های تولید نسبت به سایر تولیدکنندگان بزرگ، ظرفیت رقابت‌پذیری سریلانکا در بازار جهانی چای را تضعیف خواهد کرد. اما بر اساس تحلیل فعالان این صنعت، سه‌ماهه اول سال جاری، می‌تواند چشم‌انداز سال 2023 را با دقت بیشتری نشان دهد و از این حیث از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.