جایگاه و موقعیت عالی دریایی سریلانکا
سریلانکا، جزیره‌ای که هزاران سال به عنوان یک تقاطع استراتژیک دریایی شناخته شده است، با موقعیت جغرافیایی بی‌نظیر خود در قلب خطوط دریایی بین‌المللی، توانایی منحصربه‌فردی برای تبدیل شدن به یک مرکز دریایی جهانی بزرگ دارد.
در جهانی که جریان‌های تجاری آسیایی به طور فزاینده‌ای بر آن تسلط یافته‌اند، زمان آن فرا رسیده است که سریلانکا به عنوان یک قدرت دریایی جهانی ظهور کند. پتانسیل موجود عظیم است. با این حال، برای تحقق این پتانسیل، سریلانکا باید میراث تاریخی خود را به‌کار گیرد و هم‌زمان از پیشرفت‌های فناوری در زمینه لجستیک و زیرساخت‌های بندری بهره ببرد. این مقاله به این موضوع می‌پردازد که چگونه سریلانکا می‌تواند با بهره گیری از درس‌هایی از گذشته، اقدامات جسورانه اتخاذ کند و مسیر خود به سوی آینده‌ای اقتصادی را تعیین کند و در نتیجه به قطب دریایی قرن بیست‌ویکم تبدیل شود.
میراث دریانوردی باستانی - تاریخ دریانوردی سریلانکا
دریانوردی سریلانکا بیش از پنج هزار سال و حتی تا دوران رامایانا، که گواهی پایدار بر نقش آن به عنوان پلی اقتصادی و فرهنگی بین شرق و غرب است، قدمت دارد. از تاجران دارچین باستان تا بندر پررونق مانتای، سریلانکا همیشه یک نقطه تقاطع دریایی بوده و همچنان نیز هست.
بنادر آن به‌عنوان دروازه‌هایی برای تجارت ادویه و ابریشم عمل کرده و موقعیت استراتژیک آن تمدن‌های باستانی را به هم پیوند داده است. برای مثال، در قرن پنجم پیش از میلاد، بنادر جزیره سریلانکا امپراتوری روم را به آسیا متصل می‌کردند؛ مقصدی که تقاضای زیادی برای کالاهایی مانند ادویه و جواهرات وجود داشت.
در دوران استعمار، پرتغالی‌ها، هلندی‌ها و بریتانیایی‌ها اهمیت استراتژیک سریلانکا را به‌عنوان یک نقطه کلیدی در مسیرهای حمل‌ونقل جهانی درک کردند و این مسئله باعث شد که اهمیت تاریخی این موقعیت بیشتر شود. اما با وجود این تاریخ دریایی غنی، بنادر سریلانکا در دهه‌های اخیر نتوانسته‌اند همگام با تحولات و پیشرفت‌های روز حرکت کنند.
موقعیت استراتژیک - دارایی نادیده گرفته شده
از نظر جغرافیایی، سریلانکا دروازه جنوب آسیا و فراتر از آن است. این کشور تنها 10 مایل دریایی با شلوغ‌ترین مسیر دریایی بین آسیای شرقی، اروپا و خاورمیانه، فاصله دارد ؛ ویژگی ای که این کشور را یک تقاطع طبیعی برای تجارت جهانی تبدیل کرده است؛ به‌طوری‌که 70 درصد از محموله‌های نفتی و 50 درصد از ترافیک کانتینری جهان از سواحل جنوبی سریلانکا عبور می‌کند.
با این وجود، بنادر سریلانکا به‌ویژه بندر کلمبو در مقایسه با مدعیان منطقه‌ای در این زمینه مانند سنگاپور و دبی، از نظر حجم تجارت جهانی بسیار عقب‌تر هستند.
بندر هامبانتوتا، که در امتداد این مسیر حمل‌ونقل حیاتی قرار دارد، نمونه‌ای کلاسیک از پتانسیل‌های تحقق‌نیافته است. با اینکه در یکی از مهم‌ترین مکان‌های استراتژیک جهان قرار دارد، تا حد زیادی دست‌نخورده باقی مانده است. این مسئله یک تناقض آشکار برای کشوری جزیره‌ای است که این‌چنین ظرفیت‌های عظیمی‌برای بازار لجستیک جهانی دارد.
مطالعه موردی - موفقیت دریایی سنگاپور
برای درک چگونگی ترسیم سیر حرکت سریلانکا برای کسب تسلط دریایی، کافی است نگاهی به سنگاپور بیندازیم. موفقیت سنگاپور به‌عنوان دومین بندر شلوغ جهان اتفاقی نبود. از طریق یک استراتژی قوی متمرکز بر توسعه زیرساخت، کارایی انتقال محموله و نوآوری فناوری، سنگاپور خود را به قطب دریایی قدرتمندی که امروز می‌بینیم، تبدیل کرد. در سال 2022، سنگاپور 37.5 میلیون واحد کانتینری (TEU) را مدیریت کرد و رتبه دوم جهانی را به خود اختصاص داد.
فرمول موفقیت واضح است: استفاده از موقعیت استراتژیک، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های پیشرفته و نوآوری مستمر. سریلانکا می‌تواندو باید با اتخاذ یک استراتژی مشابه، به پتانسیل عظیم خود دست یابد.
بازآفرینی بنادر سریلانکا - یک استراتژی عملیاتی
1.ارتقاء زیرساخت‌های بندری به استانداردهای جهانی
بندر کلمبو، که اکنون مسئولیت عمده‌ای در مدیریت ترافیک کانتینری سریلانکا دارد، نیاز به توسعه و گسترش دارد تا بتواند کشتی‌های بزرگ‌تر و جدیدتری را که در حال حاضر در مسیرهای اصلی جهانی فعالیت می‌کنند، پذیرش کند. این توسعه به منظور افزایش ظرفیت بندر و پاسخ‌گویی به نیازهای حمل و نقل بین‌المللی ضروری است. بخش جنوبی بندر کلمبو، تقریباً با ظرفیت کامل خود فعالیت می‌کند اما کارآمدی بیشتر دارد. برای ایمن‌سازی شبکه لجستیکی جزیره در آینده، باید ترمینال‌های جدیدی ساخته شوند که توانایی مدیریت کشتی‌های مگاکانتینری را داشته باشند.
در همین حال، بندر کم‌استفاده‌ی‌هامبانتوتا باید به یک مرکز چندمنظوره تبدیل شود که نه‌تنها به‌عنوان یک مرکز انتقال محموله از یک کشتی به کشتی دیگر عمل کند، بلکه به‌عنوان یک مرکز تعمیر و نگهداری کشتی نیز عمل کند. با بهره‌برداری از محموله‌های فله و انتقال خودروها، سریلانکا می‌تواند ظرفیت‌های لجستیکی خود را گسترش دهد.
اقدام عملی:
یک برنامه توسعه مرحله‌ای که هدف آن مدیریت 10 میلیون واحد کانتینری (TEU) تا سال 2030 باشد، همراه با مشارکت‌های استراتژیک از بازیگران جهانی مانند China Merchants Port و DP World، می‌تواند سریلانکا را در جمع 10 بندر برتر جهانی قرار دهد.
۲. تمرکز بر ترانس شیپمنت به‌عنوان یک فرصت رشد
ترانس شیپمنت، انتقال کانتینرها از یک کشتی به کشتی دیگر، در حال حاضر ۸۰٪ از ترافیک بندر کلمبو را تشکیل می‌دهد. هدف باید افزایش این رقم به ۹۰٪ تا سال ۲۰۳۰ باشد و سریلانکا را به قطب اصلی ترانسشیپمنت در جنوب آسیا تبدیل کند. با توجه به اینکه بنادر هند، از جمله چنای و بمبئی، در مدیریت حجم فزاینده کانتینرها با مشکل مواجه هستند، سریلانکا در موقعیت مناسبی قرار دارد تا از این شکاف بهره‌برداری کند.
اقدام عملی: ایجاد توافق‌نامه‌های ترجیحی با بنادر هند، بنگلادش و آفریقا برای ایجاد شبکه‌ای یکپارچه و کارآمد در حوزه ترانسشیپمنت که این هدف با ارائه مشوق‌هایی همچون کاهش تعرفه‌ها و تسریع در فرآیندهای بندری در ترمینال‌های سریلانکا محقق می‌شود.
۳. پذیرش بنادر هوشمند و لجستیک دیجیتال
آینده بنادر دیگر صرفاً به جرثقیل‌ها و کانتینرها محدود نمی‌شود، بلکه در ادغام فناوری‌های پیشرفته نهفته است. بنادر هوشمند که از اینترنت اشیاء (IoT)، هوش مصنوعی (AI) و بلاک‌چین بهره می‌برند، عملیات‌ها را بهینه‌سازی کرده، هزینه‌ها را کاهش داده و کارایی را افزایش می‌دهند. برای مثال، بندر روتردام، بزرگ‌ترین بندر اروپا، با استفاده از هوش مصنوعی و بلاک‌چین سرعت پردازش خود را تا ۳۰٪ افزایش داده است.
بندر کلمبو سریلانکا باید یک ارتقاء دیجیتالی را آغاز کند و فناوری‌های هوشمند را برای ردیابی کانتینرها، مدیریت موجودی و لجستیک به‌کار گیرد.
اقدام عملی: پیاده‌سازی سیستم‌های مدیریت موجودی مبتنی بر هوش مصنوعی، بلاک‌چین برای تأیید محموله‌ها، و ردیابی کانتینرها با استفاده از اینترنت اشیاء تا سال ۲۰۲۷ به منظور بهبود کارایی و شفافیت.
۴. بهره‌برداری از ابتکار کمربند و جاده (BRI)
سریلانکا باید از ابتکارات جهانی مانند طرح کمربند و جاده چین بهره‌برداری کند. یکپارچه‌سازی بندر هامبانتوتا در کریدور دریایی چین می‌تواند جریان‌های تجاری قابل‌توجهی را بین آسیا، آفریقا و اروپا بگشاید.
با این حال، سریلانکا باید با دقت این همکاری‌ها را مدیریت کند تا از گرفتار شدن در تله بدهی اجتناب کند. دولت باید بر توافق‌نامه‌های منصفانه‌ای تمرکز کند که با منافع اقتصادی بلندمدت کشور هماهنگ باشد.
تأثیر اقتصادی و اشتغال‌زایی - یک منفعت ملی
احیای بخش دریایی سریلانکا تنها برای شرکت‌های حمل‌ونقل جهانی مفید نخواهد بود، بلکه هزاران شغل محلی ایجاد کرده و به طور قابل‌توجهی به تولید ناخالص داخلی کشور کمک خواهد کرد. پروژه‌های توسعه بندری می‌توانند بیش از ۲۰۰,۰۰۰ شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کنند و مناطق اطراف بنادر نیز شاهد رونق اقتصادی قابل‌توجهی خواهند بود. تا سال ۲۰۳۵، یک بخش لجستیک پررونق می‌تواند تا 12% به تولید ناخالص داخلی سریلانکا کمک کند؛ رقمی‌که با بخش‌های گردشگری و کشاورزی برابری خواهد کرد.
توصیه‌های سیاستی - تضمین موفقیت
برای اطمینان از تحقق این اهداف، سریلانکا باید یک استراتژی جامع و هماهنگ ملی را اجرا کند:
- تأسیس «سازمان توسعه دریایی» ملی برای نظارت بر توسعه بنادر و اطمینان از رعایت بهترین شیوه‌های بین‌المللی.
- تشکیل «مشارکت‌های عمومی-خصوصی (PPP)» با شرکت‌های جهانی برای تسریع توسعه بنادر سریلانکا.
- ارائه معافیت‌های مالیاتی به استارتاپ‌های لجستیکی که روی راه‌حل‌های دیجیتال در تجارت دریایی کار می‌کنند.
- تأسیس «آکادمی‌های آموزشی دریایی» برای تربیت نسل آینده مهندسان بندر، تحلیلگران و متخصصان لجستیک.
سوار بر امواج فرصت
احیای دریایی سریلانکا تنها یک ضرورت اقتصادی نیست؛ بلکه یک فرصت تاریخی برای بازپس‌گیری میراث خود به‌عنوان یک مرکز تجارت جهانی است. با سرمایه‌گذاری دوباره در بنادر، استفاده از فناوری و بهره‌برداری از موقعیت استراتژیک خود، سریلانکا نظیر دوران باستان می‌تواند دوباره به رهبری لجستیک جهانی تبدیل شود.
سریلانکا فرصتی بی‌نظیر در زمینه حمل‌ونقل و تجارت دریایی پیش رو دارد و اکنون زمان آن فرا رسیده است که این کشور از این فرصت استفاده کند. آیا سریلانکا تصمیم خواهد گرفت که این فرصت را مغتنم بشمارد و به سوی توسعه و پیشرفت در عرصه تجارت دریایی حرکت کند.
اگر گام‌های درست اکنون برداشته شوند، پاسخ می‌تواند یک «بله» قاطع باشد که دوران جدیدی از شکوفایی را برای این کشور رقم خواهد زد. اکنون زمان حرکت به سوی آینده‌ای روشن‌تر و پررونق‌تر در حوزه دریایی است.
منبع:
https://www.lankabusinessonline.com/opinion-sri-lankas-maritime-revolution-a-must-do-strategy-to-unlock-global-trade-power/