راهبرد کلمبیا در حوزه انرژی

گزیده گزارش منتشره از سوی "موسسه منابع طبیعی" که به راهبرد کلمبیا در حوزه انرژی و موانع اجرای آن پرداخته است، به شرح ذیل ارائه می‌گردد:

امروزه سیاست جایگزینی انرژی به ضرورتی انکارناپذیر در عرصه جهانی تبدیل شده است. در کلمبیا کاهش بهره‌برداری از سوخت های فسیلی و استفاده هدفمند از انرژی‌های نوین برای مقامات این کشور همواره در سالهای اخیر اهمیت داشته است. در گزارشی،" موسسه منابع طبیعی[1]" به رویکرد این کشور در زمینه انرژی می‌پردازد.

1- دستور کار دولت گوستاوو پترو در حوزه انرژی

موضوع ضرورت بهره‌برداری موثر از انرژی نوین همواره در دستورکار مقامات این کشور قرار داشته است. ایوان دوکه، رئیس جمهور سابق کلمبیا با ترویج سرمایه گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر، برخی از پروژه‌های آزمایشی هیدروژن سبز و مواد معدنی در حال گذار، گام های مهمی را به سمت انتقال انرژی برداشت. با این حال، دولت دوکه گسترش استخراج سوخت های فسیلی را در اولویت نیز قرار داد. دوکه که از صنعت زغال‌سنگ برای افزایش رقابت‌پذیری آن در بازار آسیا حمایت کرد، پروژه‌های اکتشاف هیدروکربن فراساحلی را ترویج و پروژه‌های آزمایشی را برای افزایش عرضه گاز تشویق کرد.

موضوع انرژی‌های نو و کاهش بهره‌برداری از سوخت های فسیلی یکی از دغه‌دغه‌های مهم پترو می‌باشد. پترو قبل از پیروزی در انتخابات و در طول مبارزات انتخاباتی خود، از رهبران منطقه آمریکای لاتین دعوت کرد بلوکی ضدبهره‌برداری فزاینده از نفت تشکیل دهند تا ضمن کاهش میزان وابستگی اقتصادی خود از سوخت‌های فسیلی، جبهه آمریکای لاتین برای مبارزه با تغییرات آب و هوایی ایجاد کنند که این پیشنهاد پترو را به عنوان فعال و تغییردهنده انتقال انرژی در عرصه جهانی معرفی کرده است. همچنین پترو بعد از پیروزی در انتخابات در ماه میلادی گذشته، نامه ای به امضای بیش از 80 نماینده پارلمان از 30 کشور عضو جنبش موسوم به "دعوت نمایندگان پارلمان برای آینده‌ای بدون سوخت های فسیلی" دریافت کرد که در آن حمایت خود را از پیشنهاد وی اعلام کردند.

پیگیری اجرای تعهدات مندرج در توافقنامه پاریس(کاهش 51 درصدی انتشار گازهای گلخانه ای تا سال 2030 و صفر شدن انتشار خالص تا سال 2050 )، توقف مجوز اکتشاف هیدروکربنی جدید و معادن رو باز در مقیاس بزرگ و ممنوعیت اکتشاف و بهره‌برداری از ذخایر هیدروکربنی دریایی و غیر متعارف، ترویج منابع انرژی تجدیدپذیر غیرمتعارف و همچنین اختصاص بهره‌برداری از ذخایر سوخت فسیلی برای مصرف داخلی با توجه به سطوح پایین آنها (7.6 سال نفت و 8 سال گاز) از جمله مهم ترین سیاست های پیشنهادی پترو در حوزه انرژی می‌باشد. علاوه بر این، وی خاطرنشان کرد که اکوپترول بایستی با هدایت بخشی از بودجه اکتشاف خود به سمت صندوق انتقال انرژی جدید، نقش اساسی در این انتقال ایفا کند.

2- چالش های سیاست انرژی گوستاوو پترو

بهره‌برداری از انرژی‌های نو برای کلمبیا اهمیت دارد و برطبق اظهار نظر کارشناسان، درصورتیکه دولت فعلی اقدامات موثری در این زمینه انجام ندهد، طی چند سال آینده این کشور با چالش های اقتصادی و اجتماعی گسترده روبرو خواهد شد. با این حال، انجام این برنامه مستلزم اهتمام به پیش نیازهای اقتصادی و اجتماعی می‌باشد که عدم توجه به این موضوعات، این کشور را با چالش های اقتصادی جدی مواجه خواهد کرد. اهم موانع اجرای سیاست انرژی پترو به شرح ذیل می‌باشد:

الف) موانع  مالی

حدود 30 درصد درآمد دولت کلمبیا از هیدروکربن‌ها تامین می‌شود. کاهش تدریجی تولید هیدروکربن به معنای جایگزینی مالیات بر نفت و گاز با منابع جدید درآمد است. دولت جدید اصلاحات مالیاتی قریب الوقوع را با هدف افزایش 25 تریلیون پزویی (تقریباً 5.5 میلیارد دلار) پیشنهاد کرده است. موفقیت این پیشنهاد شاخصی کلیدی برای ارزیابی می‌باشد و نشان خواهد داد که دولت چگونه و چه زمانی می‌تواند شکافی را که با کاهش نهایی مالیات‌های نفت و گاز و حق امتیاز باقی می‌ماند، پوشش دهد.

تعریف مجدد نقش اکوپترول از اهمیت زیادی برخوردار خواهد بود؛ زیرا  از یک طرف سود آن سهم مهمی در بودجه دولتی دارد و از طرف دیگر اکو پترول شرکتی کارآمد می‌باشد که در سال‌های اخیر با وجود همه‌گیری کرونا به نتایج مالی خوبی دست یافته است که بدون شک، سود آن به پوشش کسری مالی کمک خواهد کرد.

همچنین مقامات دولتی باید تصمیم بگیرند که آیا تعهد به ترویج بهره برداری از مواد معدنی را که کمتر از نفت و گاز به خزانه دولت کمک کرده است، حفظ می‌کنند یا آن را تغییر خواهند داد. دولت پترو در ابتدا تعلیق موقت فعالیت های معدنی  به منظور ارزیابی اعمال مقررات جدید را مطرح کرد. با این حال در اظهارات بعدی خود مسیر را برای بهره برداری بیشتر از مواد معدنی در حال گذار مانند نیکل و مس باز کرده است. این موضوع حاکی از آن است که اولویت های مالی همچنان مورد توجه دولت می‌باشد. از آن گذشته، سرعت انتقال انرژی جهانی عامل کلیدی برای درآمدهای کلمبیا در کوتاه مدت محسوب می‌شود؛ چرا که این احتمال وجود دارد که در بلندمدت قیمت نفت و زغال سنگ کاهش یابد. همچنین بحران انرژی ناشی از جنگ در اوکراین احتمالاً افزایش اخیر قیمت هیدروکربن را برای مدتی ادامه خواهد داد. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت می‌باشد که پترو تمایل خود را برای استفاده از رونق اقتصادی در کوتاه مدت نشان داده است و ممکن است مانعی برای اهداف بلندمدت وی درنظر گرفته شود.

ب) کسری تجاری

مانع دیگر در حوزه محدودیت بر کاهش بهره برداری از سوخت های فسیلی مربوط به کسری حساب تجاری است. در سال 2021، صنعت نفت 33 درصد از ارزش کل صادرات کلمبیا را تشکیل می داد. در کنار زغال سنگ و سایر مواد معدنی، نفت و مشتقات آن حدود 56 درصد از ارزش کل فروش خارجی کلمبیا را تشکیل می دهند  که درآمد ارزی سالانه حدود 20 میلیارد دلار را به همراه دارد. همچنین مناقصه مجوز نفت و سرمایه گذاری در معدن منبع اصلی سرمایه گذاری مستقیم خارجی (7.6 میلیارد دلار در سال 2020) است. در این زمینه، وزیر دارایی لزوم تداوم صادرات نفت را برای جلوگیری از بروز مشکل در تراز پرداخت ها پیشنهاد کرده است که با شعارهای انتخاباتی و اولیه پترو ناسازگار می‌باشد.

ج) اهمیت انرژی تجدیدناپذیر در کلمبیا

سوخت های فسیلی همواره برای مردم کلمبیا اهمیت داشته است؛ به گونه ای که 70 درصد انرژی کلمبیا از سوخت های فسیلی (40 درصد نفت و مشتقات، 21 درصد گاز طبیعی و 9 درصد از زغال سنگ) تامین می‌شود. همچنین گاز برای بخش صنعت و نیز خانوارها اهمیت کلیدی دارد.  لذا در این زمینه، دولت باید همزمان با تضمین دسترسی به انرژی برای اقشار آسیب پذیر، مسیری را برای کاهش تدریجی آن تعریف کند که در این ارتباط  انرژی‌های تجدیدپذیر نقش کلیدی ایفا خواهند کرد.

د) آموزش و الزامات اجتماعی طرح

به منظور افزایش سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر، دولت بایستی چارچوب‌های حاکمیتی شفاف‌تری ایجاد کند. توسعه پروژه‌های انرژی پاک به دلیل عدم وجود مشاوره رایگان، قبلی و آگاهانه، اثرات زیست محیطی و اجتماعی و عدم درک آن توسط تمامی‌شهروندان انتقاد و مخالفت شدید جوامع محلی را به دنبال داشته است. بطور مثال در منطقه لاگواخیرا، بخش چندفرهنگی و چند زبانه کلمبیا با 42 درصد جمعیت بومی، سطح بالای فقر و دسترسی محدود به برق، پتانسیل بسیار زیادی برای انرژی باد و خورشید دارد. سرعت باد بیش از 9.8 متر در ثانیه، دو برابر میانگین جهانی می‌باشد و تابش خورشیدی بین 6 تا 7 کیلووات ساعت بر مترمربع در روز است که 60 درصد بیشتر از میانگین جهانی است. با این حال جوامع محلی که از حامیان پترو می‌باشند، براحتی از تغییرات حمایت نمی‌کنند. لذا ضروریست دولتی که با حمایت اقلیت های قومی انتخاب شده است، این تنش ها را حل کند و اطمینان حاصل کند که مردم محلی از مزایای انتقال بهره مند می‌شوند.

 پاورقی:

[1] Colombia: Inclusion and Upgraded Governance Are the Keys to Petro’ Energy Transition Ambition, Natural Resource Governance Institute