مشکلات و چالش های فراروی بخش اشتغال در سنگال

بطور کلی معضل اشتغال یکی از مشکلات فراروی دولتمردان کشورهای افریقایی است. اغلب این کشورها با توجه به وجود جمعیت بالای جوان، دارای زیر ساختهای لازم از جمله در اختیار داشتن منابع مالی برای ایجاد شغل در جامعه نیستند. طبعاً این موضوع در مورد سنگال نیز صدق می‌کند.

بر اساس آمار دفتر بین المللی کار (ILO)، جمعیت جوانان در کشورهای در حال توسعه که حدود یک میلیارد نفر تخمین زده می‌شود در سال 2060 به نزدیک به 1.1 میلیارد نفر خواهد رسید و تا سال 2050 و حتی پس از آن در آفریقا به رشد خود ادامه خواهد داد. این رشد جمعیتی قوی قشر جوان، تقاضا برای آموزش را افزایش می‌دهد که برای ورود جوانان به بازار کار، بهره وری و اشتغال بالقوه آنها ضروری است.

در سنگال، سطح بیکاری در میان افراد 15 سال به بالا در سه ماهه چهارم سال 2020 میلادی معادل 16.7 درصد برآورد شده است. بیکاری در مناطق روستایی معادل 17.1 درصد از جمعیت فعال در مقایسه با 16.3 درصد در مناطق شهری اندکی بالاتر است. بر اساس جنسیت، بیکاری در زنان (26.3 درصد) و در مردان (9.3 درصد) می‌باشد. بطور کلی افراد غیر ماهر اکثریت بازار اشتغال جوانان در سنگال را تشکیل می‌دهند. این دسته عمدتاً در بخش های کشاورزی فعالیت دارند. برای اکثریت جوانان، دسترسی به اشتغال پایدار بسیار سخت و دشوار است و لذا این وضعیت هر از چند گاه خود را با پدیده مهاجرت به خارج از کشور و یا شورش های اجتماعی (مانند شورش ماه مارس 2021) نشان می‌دهد.

موضوع اشتغال جوانان در مرکز راهبرد سیاست‌های اقتصادی سنگال قرار دارد. بدین منظور دولت سنگال اقداماتی را در چارچوب چشم انداز سیاست اشتغال زایی در قالب برنامه سنگال در حال ظهور (PSE) انجام داده است. در این راستا مؤسسات مختلف کارآفرینی در کشور بوجود آمده که هدف از تشکیل آنها ایجاد اشتغال برای جوانان و زنان در کشور می‌باشد. با وجود این موارد، برای ارتقای بخش اشتغال، وضعیت بازار کار چندان بهبود نیافته، ایجاد شغل محدود باقی مانده و اکثر مشاغل ایجاد شده نامطمئن هستند. بنابراین با توجه به بودجه‌های متعدد اختصاص یافته، افزایش جمعیت جوان و تداوم نرخ نسبتاً بالای بیکاری، موضوع اثربخشی سیستم حمایتی دولت همچنان یک نگرانی واقعی محسوب می‌شود.

در حالی که بیکاری جوانان در سنگال پدیده‌ای شناخته شده محسوب می‌شود، میزان آن در سال‌های اخیر نگران کننده شده است. از جمله عوامل سلبی که بر بازار اشتغال سنگال تأثیر گذار هستند می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود که عبارتند از:

• عدم تطابق بین آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و نیازهای واقعی بازار کار:

با وجود انبوهی از مؤسسات آموزش عالی دولتی و خصوصی شکافی بین آنها و الزامات دنیای کار وجود دارد. در نتیجه فارغ التحصیلان جوان علیرغم داشتن مهارتهای لازم بدون یافتن کار مورد علاقه برای تأمین درآمد به هر کاری متوسل می‌شوند.

• نداشتن سابقه کار:

اکثر کارفرمایان کسانی را استخدام می‌کنند که سطح مشخصی از تجربه دارند، زیرا آنها دیگر زمان لازم برای آموزش یا کمک به کسی را ندارند. لذا اکثریت جویندگان کار جوان، فارغ التحصیلان جدیدی هستند که هرگز تجربه کار عملی ندارند.

• فقدان وجود اطلاعات موثق در مورد بازار کار جوانان:

بیکاری جوانان نیز به دلیل فقدان داده‌ها و اطلاعات موثق در مورد بازار کار و آموزش‌های فنی و حرفه‌ای با مشکل مواجه است. چندین سازمان در سنگال وجود دارند که آمار اشتغال جوانان را ارائه می‌دهند که بعضاً اطلاعات آنها با یکدیگر در تناقض است که این امر تجزیه و تحلیل قابل اعتماد در مورد اتخاذ یک راهبرد منسجم در مورد بازار کار را دشوار می‌سازد.

• ناکارآمدی نظام آموزش فنی و حرفه‌ای در زمینه آموزش:

بدلیل فقدان یک سیستم کارآمد در مؤسسات آموزشی فنی و حرفه‌ای، جوانان با دریافت آموزش‌های نامناسب و نداشتن تجربه کاری، دریافتن شغل با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند. آموزش‌های ارائه شده توسط اکثر مؤسسات خصوصی بسیار ضعیف، ناکافی و از سطح دانش پائینی برخوردار است که باعث عدم دریافت مهارتهای کافی توسط جوانان برای جذب در بازار کار می‌گردد. همچنین فقدان ارتباط و هم افزایی بین ساختارهای تأمین مالی آموزشی و شرکت‌ها، مانع از شناسایی نیازهای آموزشی جوانان می‌شود که خود از جمله موانع فراروی توسعه اشتغال زایی جوانان است. به عنوان بخشی از ابتکارات اتخاذ شده برای حمایت از استراتژی رشد ایجاد اشتغال، دولت سنگال سیاست آموزش فنی و حرفه‌ای را بر اساس مشارکت بخش های دولتی و خصوصی، ادغام کارآموزی سنتی در سیستم نوین و اجرای روش‌های آموزشی جدید بنا نهاده است. رویکرد مهارت محور در توسعه برنامه‌های درسی و آموزشی نیز از دیگر اقدامات بشمار می‌رود.

• سطح پایین مهارتهای حرفه‌ای:

سطح مهارتهای حرفه‌ای و شغلی، در بین جوانان، پایین و میزان بی سوادی هنوز در بین جوانان بالاست. جوانانی که زودتر از موعد از سیستم مدرسه خارج می‌شوند اغلب شرایط اولیه لازم برای دنبال کردن یک آموزش حرفه‌ای را ندارند.

• عدم دسترسی به منابع مالی برای کارآفرینان جوان:

مؤسسات مالی تمایلی به تأمین مالی کارآفرینان جوان و به‌ویژه استارت‌آپ‌ها ندارند، زیرا بانک‌ها و مؤسسات مالی کوچک، جوانان را دارای توان مالی کم برای تضمین و بازپرداخت وام خود می‌دانند. علاوه بر این نرخ‌های بهره بالا و همچنین تضمین‌های مورد نیاز، دریافت وام را برای اکثر جوانان غیرقابل دسترس می‌کند. لذا مشکلات در دسترسی به منابع مالی، ظرفیت ایجاد کسب‌وکار و کارآفرینی را به‌ویژه برای جوانان محدود می‌کند.