برنامه‌های توسعه‌ای جمهوری آذربایجان در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر
در مطالعات فنی، ظرفیت منابع انرژی تجدیدپذیر در جمهوری آذربایجان 26940 مگاوات شامل 3000 مگاوات انرژی بادی، 23040 مگاوات انرژی خورشیدی، 380 مگاوات انرژی زیست‌محیطی (Bio) و 520 مگاوات انرژی برق‌آبی رودخانه‌های کوهستانی برآورد شده است.
جمهوری آذربایجان، با این‌که از کشورهای غنی در زمینه منابع انرژی فسیلی و صادرکننده انرژی در جهان شناخته می‌شود، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر را در دستور کار خود قرار داده و به آن توجه ویژه دارد. یکی از اهداف اصلی سیاست امنیت انرژی در جمهوری آذربایجان که با نظارت مستقیم رئیس‌جمهور این کشور در حال اجراست، استفاده حداکثری از منابع انرژی تجدیدپذیر در کشور است.
یکی از اقدامات اساسی این کشور در این زمینه تصویب «برنامه دولتی استفاده از منابع انرژی جایگزین و تجدیدپذیر در جمهوری آذربایجان» در سال 2004 بود که فرصت‌های جدیدی را در این زمینه ایجاد کرده است. برای مثال، با فرمان شماره 1159 رئیس‌جمهور آذربایجان، سازمانی به‌نام «آژانس انرژی‌های تجدیدپذیر آذربایجان» زیر نظر وزارت انرژی این کشور تأسیس شد و منشور آن در تاریخ 22 سپتامبر 2020 به تصویب رسید.
بند 5 از سند «آذربایجان 2030» (محیط زیست پاک و تقویت رشد سبز در کشور) به مسائل تغییر اقلیم و مبارزه با آن مربوط است. این سند از اولویت‌های ملی جمهوری آذربایجان در توسعه اقتصادی-اجتماعی است که در 2 فوریه 2021 به تائید رئیس‌جمهور این کشور رسیده است.
در حال حاضر، مجموع ظرفیت تولید برق آذربایجان 7516 مگاوات و ظرفیت نیروگاه‌های انرژی تجدیدپذیر (با احتساب نیروگاه‌های بزرگ) 1278 مگاوات است، درواقع ظرفیت نیروگاه‌های انرژی تجدیدپذیر 17 درصد از کل ظرفیت تولید برق را تشکیل می‌دهد.
ظرفیت انرژی برق‌آبی 1135 مگاوات (22 ایستگاه شامل 12 ایستگاه کوچک)، ظرفیت نیروگاه بادی 66 مگاوات (5 ایستگاه، 1 ایستگاه هیبریدی)، ظرفیت انرژی زیستی 38 مگاوات (2 ایستگاه، 1 ایستگاه هیبریدی) و ظرفیت انرژی خورشیدی در جمهوری آذربایجان 40 مگاوات (9 ایستگاه، 1 ایستگاه هیبریدی) است. نیروگاه هیبریدی منطقه گوبوستان در سه قالب بادی (2.7 مگاوات) و خورشیدی (3 مگاوات) و بیوانرژی (1 مگاوات) عمل می‌کند. در نخجوان نیز نیروگاه بادی با مجموع ظرفیت 27 مگاوات راه‌اندازی شده است.
در سال 2020 ظرفیت نصب‌شده در منابع انرژی تجدیدپذیر، به استثنای نیروگاه‌های آبی بزرگ، 168.3 مگاوات بود که 2.2 درصد از کل ظرفیت تولید برق کشور را تشکیل می‌داد. در آن سال، تولید برق در جمهوری آذربایجان به 25.8 میلیارد کیلووات ساعت رسید. در این مدت تولید برق در نیروگاه‌های حرارتی 24.3 میلیارد کیلووات ساعت، در نیروگاه‌های آبی 1069.5 میلیون کیلووات ساعت و در سایر منابع (بادی، خورشیدی و کارخانه زباله‌های جامد خانگی) 343.55 میلیون کیلووات ساعت بود. 96.1 میلیون کیلووات ساعت برق از انرژی باد، 46.9 میلیون کیلووات ساعت از انرژی خورشید و 200.6 میلیون کیلووات ساعت از سوزاندن زباله‌های جامد خانگی تولید شد. برق تولیدشده از منابع انرژی تجدیدپذیر 6 درصد کل تولید را تشکیل می‌داد.
بر اساس دستور شماره 1209 مورخ 29 ماه مه 2019 رئیس‌جمهور آذربایجان درباره «تسریع اصلاحات بخش انرژی»، وزارت انرژی این کشور موظف شد پیشنهادهایی را در مورد ترویج استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر تهیه و ارائه کند. از این رو، در آذربایجان در این زمینه فضای سرمایه‌گذاری مطلوب و حمایت از کارآفرینی خصوصی به‌وجود آمده و قانون «استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر در تولید برق» که شامل اهداف اصلی خط‌مشی دولتی، سازوکارهای تشویقی و سایر موضوعات کلیدی است، با هماهنگی سازمان‌های دولتی و با مشارکت یک شرکت بین‌المللی مشاوره نروژی به‌نام DNV GL Energy Advisory GmbH تهیه شده است.
علاوه بر این، اقداماتی نیز برای ارزیابی پتانسیل تولید انرژی‌های تجدیدپذیر انجام گرفته و فعالیت‌هایی نیز برای استفاده از این پتانسیل صورت پذیرفته است. در زمینه شناسایی و اولویت‌بندی مناطق دارای پتانسیل منابع انرژی تجدیدپذیر، هشت منطقه با ظرفیت کل نزدیک به 1000 مگاوات انتخاب شده‌اند. در حال حاضر اقدامات مرتبط با اجرای طرح‌های آزمایشی در 3 حوزه منتخب در حال اجراست. همچنین قرار است در سال‌های آینده پروژه‌هایی در مناطق مشخصی از کشور برای استفاده از انرژی خورشیدی (در مقایسه با انرژی بادی) بر روی اراضی نامساعد برای کشاورزی جهت تولید و توزیع برق از منابع انرژی تجدیدپذیر به اجرا درآید. هم‌اکنون پروژه «حمایت از مناقصه انرژی‌های تجدیدپذیر در جمهوری آذربایجان» با مشارکت بانک اروپایی بازسازی و توسعه (EBRD) اجرا می‌شود و مجموعه مقررات و قوانین مربوط به این پروژه در حال تدوین است.
همچنین وزارت انرژی آذربایجان با یک شرکت مالی بین‌المللی که جزو گروه بانک جهانی است، برای تهیه نقشه راه توسعه انرژی بادی فراساحلی جهت بهره‌برداری از پتانسیل انرژی بادی در مناطق سرزمینی آذربایجان در دریای خزر و نواحی ساحلی آن همکاری می‌کند. این همکاری‌ها موضوعاتی مانند نقشه‌برداری و پهنه‌بندی جغرافیایی، تحلیل اقتصادی، تحلیل مالی، تحلیل زیست‌محیطی و اجتماعی، ارزیابی اثرات، صدور مجوز و دیگر موارد را دربرمی‌گیرد. در این خصوص قرار است تفاهم‌نامه همکاری در زمینه استفاده از انرژی باد فراساحلی بین وزارت انرژی جمهوری آذربایجان و گروه بانک جهانی امضا شود.
همکاری با شرکت‌های بین‌المللی در زمینه استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر و ارتقای سرمایه‌گذاری در این بخش در آینده در حال گسترش است. تفاهم‌نامه همکاری با بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی و اسناد دیگری از این دست به امضا رسیده است. انتخاب شرکت‌ها برای سرمایه‌گذاری در این زمینه بر اساس مذاکرات صورت‌گرفته، پیشنهادهای رقابتی و اصول شفاف به انجام می‌رسد.
بر اساس اهداف پیش‌بینی‌شده برای سال 2030، سهم منابع انرژی تجدیدپذیر از ظرفیت نصب‌شده تولید برق به 30 درصد خواهد رسید. در چارچوب پروژه‌های آزمایشی در مورد منابع انرژی تجدیدپذیر (باد و خورشید)، پروژه «تقویت شبکه حمایت از انرژی‌های تجدیدپذیر» با همکاری یک شرکت مشاور بین‌المللی در زمینه اتصال نیروگاه‌ها به شبکه برق و ادغام منابع انرژی تجدیدپذیر در شبکه برق اجرا شد. بر اساس گزارش شرکت «وی پی سی»، برای دستیابی به هدف 30 درصدی باید ایستگاه‌های جدید انرژی تجدیدپذیر با ظرفیت کل 1500 مگاوات نصب و به ترتیب در 3 دوره زمانی 2022-2020 به میزان 400 مگاوات، 2025-2023 به میزان 460 مگاوات و 2023-2026 به میزان 600 مگاوات در سال برق تولید و وارد شبکه سراسری شود.
همچنین در چارچوب پروژه آزمایشی «تبادل دانش و کمک‌های فنی برای توسعه پنل‌های خورشیدی شناور» که با حمایت بانک توسعه آسیایی به اجرا درآمده است، برنامه‌های آموزشی برای نصب سیستم فتوولتائیک با حداکثر ظرفیت 100 کیلووات در دریاچه بویوک‌شور و همچنین توسعه مدل‌های کسب‌وکار برای تشویق مشارکت بخش خصوصی در نصب این پنل‌ها و تقویت ظرفیت ملی پیش‌بینی شده است. اجرای این پروژه قرار است تا مارس 2023 به پایان برسد.