وضعیت معادن در جمهوری صربستان

تحقیقات زمین‌شناسی بیش از 30 ماده خام معدنی فلزی را در جمهوری صربستان مشخص کرده است. در حال حاضر استخراج مواد خام معدنی در بیش از 250 میدان صورت می گیرد.

اطلاعات - نقشه زمین شناسی

جمهوری صربستان نقشه اولیه زمین‌شناسی در مقیاس 1:100000 و همچنین نقشه‌های زمین‌شناسی مختلف در مقیاس‌های کوچکتر از 1:300000 تا 1:2000000 را تهیه کرده است که توسط سازمان زمین شناسی صربستان[1] و به استناد قانون عوارض بهره‌برداری از منابع طبیعی (روزنامه رسمی جمهوری صربستان شماره 18-95)[2] به فروش می‌رسد. این نقشه‌ها در پایگاه اینترنتی وزارت معدن و انرژی صربستان قابل مشاهده است.[3]

شرکت‌هایی که به استناد قانون تحقیقات معدنی و زمین شناسی جمهوری صربستان[4]  مایل به انجام تحقیقات زمین‌شناسی و بهره‌برداری از منابع معدنی در جمهوری صربستان هستند، لازم است ابتدا مجوز موقت تحقیقات کاربردی زمین شناسی را دریافت کنند. دارنده مجوز پس از اتمام تحقیقات، منابع و ذخایر مواد اولیه معدنی را تایید و وارد فرآیند اخذ مجوز برای حوزه بهره‌برداری و به عبارت دیگر بهره برداری می‌شود

 

ظرفیت و توان مواد خام معدنی جمهوری صربستان

1 -  منابع معدنی فلزی جمهوری صربستان با ارزیابی پتانسیل آن

تحقیقات زمین‌شناسی بیش از 30 ماده خام معدنی فلزی را مشخص کرده است. منابع معدنی فلزی اولیه (مس، سرب، روی، طلا، نقره) از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند که برای مدت طولانی مورد بهره‌برداری اقتصادی قرار گرفته‌اند.

مس: مهمترین منابع مس مربوط به حوزه کارپات-بالکان (مجموعه ماگماتیک منطقه تیموک) و منطقه متالوژنتیک صربستان- مقدونیه (مجموعه آتشفشانی لتسه و ملانژ افیولیت در غرب صربستان)[5] است. در جمهوری صربستان، تعداد زیادی از شرکت‌ها در حال حاضر در حال انجام تحقیقات زمین‌شناسی بر روی مس و فلزات مرتبط هستند.

مهمترین ذخایر طلا (در ارتباط با مس یا به طور مستقل در محیط‌های زمین شناسی مشابه) در میادین معدنی  Bor، Majdanpek، Veliki Krivelj، Cerova-Mali Krivelj، Tilva Njagra، Crni Vrh، Vlaole-Jasikovo، Gradište، Savinca، Rogozna ، Tulara-Kiseljak ، Đavolje Varoši  و غیره واقع شده است.

ذخایر ثانویه طلا - اولین تحقیقات زمین شناسی و بهره‌برداری از طلا در منطقه دلی یووان[6] انجام شد. در سال‌های بعد، طلا در ناحیه مجموعه ماگمایی تیموک، به عنوان یک جزء اصلی از ذخایر طلای کوارتز (منطقه بلاگویف کامن[7]) و نهشته‌های آبرفتی (پک، ترگوویشکی تیموک، راسینا و غیره[8]) کاوش شد. در سال‌های اخیر تحقیقات زمین‌شناسی کانی‌سازی گرمابی پراکنده طلا در رسوبات (Potoj Čuka - Tisnica) انجام شده است.

سرب و روی - ذخایر مهم سرب و روی با ارزش اقتصادی مربوط به مناطق  Kopaonik، Šumadija، Podrinje، Besna Kobila  و غیره است. بیشترین حجم فعالیت‌های زمین شناسی در زمینه اکتشاف ذخایر سرب و روی در حوزه‌های معدنی زیر انجام شد: ترپچا، آیوالیا-کیشنیتسا، بلو بردو، نووو بردو (استان کوزوو)[9]، روگوزنا، راشکا، دراژنیا-پروپاشتیتسا، آوالا- کاسمای، Rudnik، Lece، Ruplje، Blagodat، Karamanica، Veliki Majdan، Kučajna  و دیگر مناطق.

در مورد سایر مواد معدنی فلزی در قلمرو جمهوری صربستان، ظرفیت‌ها زیر وجود دارد:

میادین سنگ آهن: Žitni potok، Boranja و Lipovac، حوضه Mokra Gora، منطقه Goranja، در منطقه بوچجه، کوپائونیک، رودنا گلاوا، کرنایکا و دیگر مناطق.

کروم - ذخایر کروم در منطقه کوزوو، در مناطق وسیع‌تری از کانسارهای قبلاً حفاری شده در ارتفاعات Gjakova، سپس در ارتفاعات Orahovac و میدان معدنی Brezovica قرار دارد.

مولیبدن - از نوع پورفیری[10] در منطقه  Mačkatica و با غلظت کمتر در ذخایر پورفیری مس در شرق صربستان، سپس در مناطق تماس گرانیتوئیدهای Boranje، Kopaonik  و Gornjan

تنگستن - بیشترین غلظت در منطقه  Blagojev Kamen، سپس در منطقه Tanda در منطقه گرانیتوئید Gornjan و در منطقه معدنی صربستان- مقدونیه[11] (مواردی در گولیا و کوپائونیک مشاهده شده است).

قلع - رسوبات اولیه قلع در منطقه تسر[12] قرار دارند  که از نظر اقتصادی جالب توجه نیست.

آنتیموان مهمترین ذخایر هیدروترمال بساک[13] با اهمیت اقتصادی در غرب صربستان و همچنین در ناحیه کوپائونیک (راییچوا گورا)[14] واقع شده است.

بوکسیت - ذخایر بوکسیت قرمز در ناحیه پوچوتا، تارا، ماچکاتا، بابوشنیتسا و کلینا (استان کوزوو[15] واقع شده است. میزان ذخایر آن کم و کیفیت متوسطی دارند. منابع فرضی سنگ معدن بوکسیت قرمز در کلینا، زلاتیبور و بابوسنیکا قرار دارند.

منگنز - چندین ذخایر کوچک منگنز - در میادین معدنی ذیل وجود دارد: Drača، Dražnja، Drežnik، Svračkovo، Laznica ،  Novo Brdo

جیوه - جیوه رسوبی در منطقه شوپلیا استنا[16] (در نزدیکی بلگراد) و همچنین در چندین نقطه دیگر به صورت سینابار[17] مشاهده شده است: Džever Kamen، Klenje، Savinac  (در نزدیکی منطقه Takovo)، Bare  در منطقه Gruž.

 

منابع معدنی غیرفلزی جمهوری صربستان با ارزیابی پتانسیل

منابع معدنی غیرفلزی با اهمیت اقتصادی برای جمهوری صربستان عبارتند از:

مگنزیت یکی از مهمترین منابع معدنی غیرفلزی در صربستان است. منیزیت در مناطق زیر وجود دارد: منطقه زلاتیبور، مالین و بوگوتواتس در نزدیکی کرالیوو.[18]

مواد خام برای صنعت سیمان در مناطق ذیل وجود دارد: (کانسارهای گیلاسی در نزدیکی Novi Popovac (Holcim[19])، Galović در نزدیکی Kosjerić (تیتان)، Filijala و Belo Brdo در نزدیکی Beočin (Lafarge)، شار در نزدیکی General Janković). منابع فرضی مواد خام برای صنایع سیمان در نقاط ذیل وجود دارد: مرتویتسا در نزدیک ولادیچین‌هان، Sash، Žuto Brdo و Dedine (در نزدیک گولوباتس)، Orlja و Osmakovo در نزدیک بلا پالانکا و غیره.

خاک رس برای سرامیک و آجر نسوز: بزرگترین ذخایر خاک رس سرامیکی در مجاورت Koceljeva، Aranđelovac، Lazarevac  و Kosovska Kamenica، حومه گسترده‌تر منطقه Arandjelovac  و  Lešnica(بیشتر از نوع کائولینیت-  Vrbicaیا کائولن با ذرات زغال سنگ (Rudovci) قرار دارند.

تحقیقات در مورد ذخایر خاک رس برای ساخت آجر نسوز در حومه شهر دیمیتروف‌گراد صورت گرفته است.[20]

در رابطه با سنگ‌ها برای مصارف فنی ساختمانی طی 15 سال گذشته بیشترین تحقیقات در مورد سنگ‌های ذیل در مناطق مختلف صورت گرفته است:

- دولومیت:  - Lokve  در نزدیکی Baljevac و Mirovo در نزدیکی Boljkovac.

- سنگ مرمر: بزرگترین ذخایر در منطقه Venčac، Potaj Čoka  در نزدیکی Žagubica و Ponorac  در نزدیکی Kučevo در شرق صربستان واقع شده است.

- سنگ‌های معماری و ساختمان (AGK):  نهشته‌های شناخته شده - Venčac در نزدیکی Arandjelovac، Mandina Stena  در نزدیکی Kosjerić و بلوک Plavi در نزدیکی Požega .

- ذخایر سنگ آهک به عنوان مواد خام برای AGK در Skržuta در نزدیکی Užice، Tisnica در نزدیکی Žagubica،Slivovac  در نزدیکی Boljevac، Ponor  در نزدیکی Knjaževac و Dečanska breča  در نزدیکی Dečani قرار دارد.

- نهشته‌های شن کوارتز در حوضه دریاچه‌های پوساوو تامناوا، دراگاچوو، راژانا و پودرینیه[21] قرار دارند.

- باریت - ذخایر باریت در منطقه Bobija در نزدیکی Ljubovija واقع شده است.

- مواد خام آجر در صربستان و به ویژه در منطقه وویودینا بسیار گسترده است. تحقیقات در مورد فسفات‌ها در منطقه Vlasina در نزدیکی Bosilegrad صورت گرفته است.

- زئولیت در صربستان در نهشته‌های Igroš در نزدیکی Brus، Zlatokop در نزدیکی Vranje، Tabanovići  در نزدیکیValjevo،Veliko Selo  در نزدیکی بلگراد و Beočin در نزدیکی Novi Sad  قرار دارد.

 

مواد معدنی انرژی زا

زغال سنگ مهمترین ماده خام معدنی انرژی‌زا در جمهوری صربستان است. مهم‌ترین ذخایر زغال سنگ در جمهوری صربستان به صورت لیگنیت‌ها (زغال سنگ قهوه‌ای نرم) بوده که 93 درصد از ذخایر همه انواع زغال سنگ در جمهوری صربستان را تشکیل می‌دهد. سایر انواع زغال سنگ (زغال سنگ قهوه‌ای و قهوه‌ای سخت، قهوه‌ای یا زغال سنگ جامد قهوه‌ای) تنها 7 درصد از ذخایر شناخته شده زغال سنگ جمهوری صربستان را تشکیل می‌دهد. بیشترین میزان ذخایر زغال سنگ در جمهوری صربستان، بیش از 76٪، در منطقه استان کوزوو قرار دارد، در حالی که در حوضه کولوبارا 14.4٪ ذخایر و در حوضه کوستولاتس 3/3% از ذخایر زغال سنگ موجود می‌باشد. مهم‌ترین ذخایر زغال سنگ که در حال حاضر در صنعت برق صربستان مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد، در حوضه‌های کولوبارا و کوستولاتس قرار دارد.

زغال سنگ لیگنیت قهوه‌ای[22]، پس از لیگنیت، بیشترین اهمیت اقتصادی را در جمهوری صربستان دارد. این گروه از معادن زغال سنگ در قلمرو صربستان شامل تعداد زیادی حوزه‌‌ها واقع شده  که به صورت شرکت‌های دولتی برای نیازهای صنایع برق فعالیت دارند.

علاوه بر این، پتانسیل قابل توجه زغال سنگ در حوضه موراوای غربی، حوضه دسپوتواتس، حوضه Sjenica و غیره قرار دارد.

شیل‌های نفتی در جمهوری صربستان بسیار گسترده هستند و مهم‌ترین حوضه‌های تایید شده عبارتند از: آلکسیناتس، ورانیه، خندق تکتونیکی سنون[23]، والیوو-میونیتسا، موراوای غربی، کروشواتس، بابوشنیتسا، کوسانچیتسا، نیش و لواچ[24]. به غیر از آلکسیناتس، حوضه‌های دیگری در سطح ذخایر C1 و C2 اکتشاف شدند. شیل نفتی مورد بهره‌برداری قرار نمی‌گیرد.

منابع نفت و گاز طبیعی در حوزه دشت پانونیتا در استان ویودینا  واقع شده و تمام مجوزهای اکتشاف و بهره‌برداری آن به شرکت نفت صربستان تعلق دارد.

در حال حاضر، در جمهوری صربستان، استخراج منابع معدنی در بیش از 250 میدان بهره‌برداری و تحقیقات زمین شناسی در بیش از 170 میدان اکتشافی در حال اجرا است. بیشتر تحقیقات بر روی طلا و پس از آن مس (Cu-Au-Mo) و سنگ معدن چند فلزی (Pb-Zn-Ag-Au) انجام شده است.

اطلاعات مربوط به میدان‌های اکتشاف و بهره برداری فعال در حال حاضر از طریق پایگاه اینترنتی وزارت معدن و انرژی صربستان قابل دسترسی است.[25]

 

صنعت معدن در جمهوری صربستان

در جمهوری صربستان استخراج مواد خام معدنی در حال حاضر در بیش از 250 میدان بهره‌برداری در جریان است. یک شرکت معدنی ممکن است مجوز فعالیت در یک یا چند میدان بهره‌برداری را داشته باشد که در آن معادن سطحی یا زیرزمینی وجود داشته باشد.

شرکت‌هایی که در زمینه استخراج مواد معدنی فلزی در صربستان فعالیت دارند عبارتند است:

Serbia Zijin copper, Lece Mine, Mine and Flotation Rudnik, Bosil metal, Grot, RHK Trepča and Veliki majdan), Serbia Zijin Mining (ex.Rakita)

در حال حاضر در جمهوری صربستان 5 شرکت فعال در زمینه بهره‌برداری  مواد معدنی فعالیت دارند:

- شرکت هایی فعال در زمینه استخراج زغال سنگ: صنایع برق صربستان - حفاری و استخراج سطحی، شرکت دولتی حفاری‌های زیرزمینی رساویتسا، شرکت معدنی کووین-استخراج معادن زیرآبی.

 شرکت‌هایی که از نفت و گاز بهره‌برداری می‌کنند عبارتند از: صنایع نفت صربستان(NIS) و شرکت  Linde Gas

وقتی در مورد پتانسیل بخش معدن سخن گفته می‌شود، باید به دو پروژه راهبردی که در مرحله آماده سازی برای گشایش معدن هستند اشاره کرد:

- پروژه مواد معدنی لیتیوم و بور یادار (در منطقه یادار در نزدیکی شهر لوزنیتسا) که پروژه اکتشاف آن توسط شرکت Rio Sava Exploration (Rio Tinte) اجرا می‌شود و اکنون طرح بررسی و مطالعات در مورد اثرات زیست محیطی استخراج لیتیوم در دست انجام است. بر اساس مطالعات امکان‌سنجی، بهره‌برداری از ذخایر یادار به صورت زیرزمینی بوده و قرار است کار راه‌اندازی و گشایش معدن در سال 2022 و بهره‌برداری از آن در سال 2025 آغاز گردد. گفته می‌شود در مرحله گشایش معدن یادار بیش از 2000 نفر نیروی کار جدید استخدام خواهد شد و حدود 750 نفر برای پروسه بهر‌ه‌برداری و فراوری به کار گرفته خواهند شد.

- پروژه پژوهشی و اکتشافی معادن طلای تیموک یک کشف جدید و نوع جدیدی از کانی‌سازی در صربستان است. پروژه از سوی شرکت Dundee از طریق شرکت ثبت شده آن در صربستان با عنوان  DPM Avala Resources d.o.o. در دست مطالعه و تهیه پروژه قرار دارد.

 

میزان عوارض و حق بهره‌برداری از مواد اولیه معدنی بر اساس قانون عوارض استفاده از اموال عمومی تعریف شده است.[26]

میزان کارمزد 1000 متر مکعب دی اکسید کربن مصرفی 89 دینار است.

برای استفاده از مواد اولیه معدنی غیرفلزی برای تهیه مصالح ساختمانی، حق الزحمه به ازای هر تن ماده اولیه معدنی حفاری شده بر اساس دینار تعیین می‌شود که مطابق با قانون عوارض هماهنگ شده است.

[1] http://gzs.gov.rs/kontakt.php

[2]https://mre.gov.rs/dokumenta/sektor-za-geologiju-i-rudarstvo/zakoni/zakon-o-naknadama-za-koriscenje-javnih-dobara-sl-glasnik-rs-br-95-18

[3] https://geoliss.mre.gov.rs/OGK/RasterSrbija/

[4] https://mre.gov.rs/dokumenta/sektor-za-geologiju-i-rudarstvo/zakoni/ zakon-o- mining-and-geological-search-official-buletin-rs-br-101-2015-and-95-2018-other-law-40-2021

[5] Carpathian-Balkan (Timok magmatic complex) and Serbian-Macedonian metallogenetic province (volcanogenic complex of Lece and ophiolite melange of western Serbia)

[6] Del Jovan

[7] Blagojev kamen

[8] Pek, Trgoviški Timok, Rasina

[9] Trepča, Ajvalija-Kišnica, Belo Brdo, Novo Brdo (AP Kosovo)

[10] porphyry type

[11] Serbian-Macedonian province

[12] Cer

[13] anther hydrothermal deposits

[14] Rajićeva Gora

[15] Poćuta, Tara, Mačkata, Babušnica and Klina (AP Kosovo and Metohija)

[16] Šuplja stna

[17] cinnabar

[18] Maljen, Bogutovac (Kraljevo)

[19]  شرکت‌های مندرج در پرانتز یعنی لافارژ، هولتسیم و تیتان کارخانه‌های فعال سیمان‌سازی در صربستان بوده که از سوی شرکت‌های خارجی در آن سرمایه‌گذاری شده است.

[20] Crne Rovine, Orlanski rid, Karaula

[21] Posavo-Tamnava, Dragačevo, Ražana, Podrinja

[22] Brown-lignite coal

[23] Senon tectonic ditch

[24] Valjevo-Mionica, West Moravia, Kruševac, Babusnik, Kosanica, Niš and Levač

[25] http://gis.mre.gov.rs/Srbija/

 [26] https://mre.gov.rs/dokumenta/sektor-za-geologiju-i-rudarstvo/zakoni/zakon. -o-naknadama-za-koriscenje-javnih -dobara-sl-glasnik-rs-br-95-18