نشست مجازی سران مرکوسور

نشست سران کشورهای مرکوسور بر خلاف برنامه ریزی قبلی که قرار بود به صورت حضوری با میزبانی برزیل در برازیلیا برگزار گردد، به صورت مجازی برگزار شد. مهمترین موضوع در این نشست مخالفت اروگوئه با کاهش تعرفه پیشنهادی برزیل و مخالفت سه عضو دیگر با طرح اروگوئه در خصوص انعطاف پذیری مرکوسور پیرامون انعقاد موافقتنامه تجارت آزاد با طرف های ثالث بود.

لوئیس لاکاژه پو رئیس جمهور اروگوئه در نشست مجازی اجلاس سران مرکوسور که در 17 دسامبر 2021 برگزار شد بار دیگر بر موضع اروگوئه بر انعطاف پذیری و مدرنیزاسیون این بلوک تجاری تاکید کرد و گفت، میل و گرایش این کشور همچنان بر مرکوسور مبتنی است. لاکاژه پو از اینکه 59 امین اجلاس مرکوسور به صورت حضوری برگزار نشد، ابراز تأسف کرد و با بیان اینکه، پیشنهاد درخصوص روند مدرنیزاسیون مرکوسور با رضایت تمام شرکای اروگوئه در این بلوک مواجه نشده است، افزود: همه می دانیم که به سوی کجا می رویم و منافعمان چیست. رئیس جمهور اروگوئه در تأئید اظهارات جئیر بولسونارو رئیس جمهور برزیل مبنی بر کامیابی و آزادی اعضای مرکوسور، خاطرنشان کرد، این موضوع تنش هایی را در منافع ملی کشورها بوجود می آورد. وی در این ارتباط بر ضرورت میانه روی برای آنکه همگان ابراز رضایت نمایند تاکید کرد و گفت: متقاعد شده که این راهی است که باید پیموده شود و "ما خوش بین هستیم."

آلبرتو فرناندز رئیس جمهور آرژانتین نیز در پاسخ به اظهارات رئیس جمهور اروگوئه و با اشاره به حسن همجواری با کشورهای مرکوسور خاطرنشان کرد: چنین شرایط طبیعی به مزیتی میان اعضای مرکوسور مبدل شده است. فرناندز تاکید کرد، آینده ای برای کشورهای گوشه گیر وجود ندارد. این آینده برای کشورهایی نیز که خطر ماجراجویی در تنهایی را نیز کم اهمیت تلقی می‌کنند، وجود نخواهد داشت. فرناندز در بخش دیگری از اظهاراتش با تاکید بر ضرورت وجود یک مرکوسور مستحکم افزود: (در کنار یکدیگر) از ظرفیت و توان بیشتری برای مذاکرات جمعی با سایر کشورها برخورداریم. مهم آن است که بدنبال گشایش بازارهای مهم باشیم، بدون آنکه به موارد غیرممکن متعهد بشویم. این همان چیزی است که یک دیدگاه تجاری منسجم از ما می خواهد. رئیس جمهور آرژانتین در خاتمه تصریح کرد، ما توسعه سایر شرکا را همچون توسعه خودمان می‌ببینیم، چرا که رشد و شکوفایی یک عضو باعث رشد و توسعه سایر اعضاء می‌شود.

در راستای اظهارات رئیس جمهور آرژانتین، آقای پدرو میگل داکوستا ئسیلوا Pedro Miguel da Costa e Silva  "مدیر مذاکرات دوجانبه و منطقه ای آمریکا" در دولت برزیل هم در مصاحبه با روزنامه برزیلی گلوبو گفت: موضع اروگوئه "موضعی بسته یا بلوکه شده" بوده و درک آن برای ما دشوار است. در وهله نخست چون پیشتر اعلام کرده بودند که به تنهایی مذاکرات را پیش خواهند برد. در وهله دوم چون تاکید کرده اند که همچنان از اعضای کامل مرکوسور هستند. در وهله سوم چون می دانستند که نمی‌توانند موافقت سایر کشورها را (برای مذاکرات خود برای انعقاد تجارت آزاد با طرف های ثالث) بدست آورند. وی اقدام اروگوئه را به مثابه یک کوچه بن بست توصیف کرد و افزود: اروگوئه قصد یافتن راه حل جایگزین ندارد و این موضوع باعث شد که در نشست اخیر مرکوسور اتفاق نظر حاصل نشود. این درحالی است که از نقطه نظر لاکاژه پو، مذاکره با کشورهای ثالث بدون آنکه در انتظار شرکای مرکوسور باقی بمانند، حائز اهمیت است، بطوریکه این مذاکره در ارتباط با چین برای دستیابی به توافق تجارت آزاد به وقوع پیوست.

ائوکلیدس آثه ودو وزیر خارجه پاراگوئه نیز پس از نشست سران کشورهای مرکوسور که کشورش ریاست دوره ای مرکوسور را برای 6 ماه آینده برعهده گرفته است، گفت: پاراگوئه به ادامه دفاع از ارزش های بنیادین مرکوسور- از جمله فعالیت جمعی در این بلوک و مذاکره با اتفاق آراء با سایر بلوک ها، متعهد است. آثه ودو با ابراز امیدواری از اینکه در این مدت روندهای ادغام و انسجام در این بلوک تسریع یافته و هرچه زودتر خاتمه یابند، افزود: ما بر اصول بنیادین مندرج در  معاهده آسونسیون -که بر اساس آن مرکوسور ایجاد شده است - مبنی بر مذاکره با طرف های ثالث از طریق اتفاق نظر میان اعضای مرکوسور تاکید می‌کنیم. وزیر خارجه پاراگوئه همچنین خاطرنشان کرد: البته این به معنای عدم توجه به مقاصد اروگوئه نیست. آثه ودو در ادامه گفت: ماریو عبدو بنیتس رئیس جمهور پاراگوئه قصد دارد دیدارهایی را از کشورهای مرکوسور بویژه در دو ماه نخست سال 2022 با هدف نهایی سازی مذاکرات میان کشورهای عضو در موضوعات مختلف به عمل آورد. وی همچنین به نگاه مرکوسور به کشورهای حوزه اقیانوسیه، نهایی سازی توافق میان مرکوسور و اتحادیه اروپایی که سال ها به طول انجامیده است؛ تقویت زیرساخت ها، ارتباطات و غیره در دوره ریاست پاراگوئه بر مرکوسور خبر داد و گفت: چالش ها زیادند، اما مهمتر از همه تاکید بر بهبود اقتصادی منطقه است. رئیس دستگاه دیپلماسی پاراگوئه از جمله تعهدات فوری این کشور را حرکت برای نهایی سازی و نتیجه دادن به مذاکرات برای کاهش تعرفه‌های مشترک خارجی خواند و گفت: بدین ترتیب می‌توانیم رقابت پذیری بیشتری برای محصولاتمان بوجود آوریم. وی با اشاره به پیشنهاد پاراگوئه برای تعیین یک "پروتکل بهداشتی مشترک در مرکوسور" خاطرنشان کرد: این پیشنهاد در میان کشورهای عضو مطرح خواهد شد و امید است بدین طریق بروکراسی‌های مرتبط با بازگشایی مرزها مرتفع گردد.

پائولو گوئدس وزیر اقتصاد برزیل در "سومین کنفرانس تجارت بین المللی و خدمات مرکوسور" اعلام کرد، کشورش در تلاش برای مهار تورم، تعرفه‌های وارداتی را به میزان 10 درصد کاهش می دهد که این کاهش تا 31 دسامبر سال 2022 اعمال خواهد شد. شایان ذکر است، این کاهش تنها شامل 87 درصد کل تعرفه‌های موجود می‌شود، چرا که پیشتر آرژانتین درخواست کرده بود بخش های حساس تجاری در مرکوسور اعم از خودرو و منسوجات از این کاهش معاف شوند. پیش بینی می‌شود تاثیرات مالی این کاهش تا پایان سال آینده به میزان 3 میلیون رئال (بیش از 540 میلیون دلار) باشد. جالب اینجاست که روبرتو فندت وزیر تجارت خارجی برزیل خاطرنشان کرده است که دولت این کشور هیچ اقدامی را انجام نداده مگر آنکه پیشتر با شرکای خود در مرکوسور درباره آن به توافق رسیده باشد. وی به علاوه افزود، انتظار داریم درصورت اتفاق نظر با اروگوئه، این اقدام (کاهش تعرفه‌ها) را دائمی‌کنیم، البته به استثنای رژیم های تجاری ویژه ای که پیشتر با پاراگوئه و آرژانتین به توافق رسیده بودیم.

اروگوئه در جریان نشست اخیر "گروه بازار مشترک مرکوسور" با کاهش 10درصدی تعرفه‌های خارجی این بلوک به مخالفت پرداخت. دولت اروگوئه اعلام کرده است که رأی موافق به این پیشنهاد صرفا منوط به آن خواهد بود که سایر اعضاء متعهد به حمایت از ایجاد انعطاف پذیری در مرکوسور شوند، بطوریکه هریک (بدون نیاز به اتفاق نظر کلی در مرکوسور) بتوانند با کشورهای ثالث وارد مذاکرات تجاری شوند.

از نقطه نظر لوئیس لاکاژه پو رئیس جمهور و فرانسیسکو بوستیشو وزیر خارجه اروگوئه تصمیم به کاهش تعرفه‌های خارجی می‌بایست در چارچوب طرحی جامع برای مدرنیزاسیون و صداقت بخشی به مرکوسور جای می‌گرفت، خواسته ای که نه تنها از سوی دولت کنونی بلکه از سوی مسئولان قبلی اروگوئه از جبهه گسترده نیز مطرح شده بود.

برغم تمام موارد مذکور، برزیل ماه گذشته (بطور یکجانبه) تصمیم به کاهش ده درصدی تعرفه‌های مشترک خارجی گرفت. این واقعیت به همراه امضای کنونی بیانیه مذکور با آرژانتین و پاراگوئه به معنای گسست در ساز و کار دستیابی به اتفاق نظر داخلی در میان اعضای مرکوسور است، چرا که طبق معاهده آسانسیون (مورخ 26 مارس 1991) تمام تصمیماتی که مرکوسور اتخاذ می‌کند، بایست با حمایت و همراهی هر چهار شریک این بلوک انجام گیرد. این اتفاق نظر حتی شامل تهیه و تنظیم بیانیه‌های مشترک نیز می‌شود، موضوعی که در اجلاس اخیر توجهی به آن صورت نگرفت، بطوریکه عدم موافقت اروگوئه مانع از آن نشد که برزیل از تصمیم خود برای انتشار متن بیانیه در پورتال رسمی وزارت خارجه اش خودداری ورزد.