بازدهی تولیدات کشاورزی در پاکستان

بنا بر آمار منتشره ، سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی پاکستان 19,2 درصد است. بیش از 65 درصد از جمعیت کشور در این بخش اشتغال داشته و حدود 39 درصد از کل نیروی کار فعال در کشور، بطور مستقیم در بخش کشاورزی مشغول بکار می‌باشند.

کشاورزی در پاکستان بیش از اینکه یک بخش سازماندهی شده و منسجم (در کنار بخش خدمات و صنعت) باشد بیشتر یک سبک زندگی است. بدین معنی که در مناطق همجوار آب و در دشت های حاصلخیز حاشیه رود سند و در اطراف شهر بندری کراچی، دسترسی و وفور آب سبب شکل گیری سکونت گاه‌های روستایی و اجتماع کشاورزان شده و آنها عمدتا به زراعت، باغبانی و دامداری اشتغال دارند. کشاورزی در پاکستان عمدتا به شیوه سنتی و نیمه سنتی دنبال می‌شود. هرچند در برخی از مناطق، مزارع و کشتزارهای وسیعی نیز مشاهده می‌شود. در حال حاضر، سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی کشور 19.2 درصد است. بیش از 65 درصد از جمعیت کشور در این بخش اشتغال داشته و حدود 39 درصد از کل نیروی کار فعال در کشور، بطور مستقیم در بخش کشاورزی مشغول بکار می‌باشند. با این اوصاف، بخش کشاورزی پایه و اساس اقتصاد پاکستان است.

سهم دامداری در صنعت کشاورزی حدود 60.07 درصد بوده و 11.53 درصد از تولید ناخالص داخلی پاکستان را به خود اختصاص داده است. سهم تولید محصولات زراعی در بخش کشاورزی 35.81  درصد بوده که 6.87 درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص می دهد. سهم شیلات در کشاورزی 2.01  درصد و سهم آن در تولید ناخالص داخلی 0.39 درصد است. سهم صنعت چوب و جنگل کاری در کشاورزی 2.1 درصد و حدود0.4 درصد از تولید ناخالص داخلی پاکستان است.

 مقایسه این آمار و ارقام نشان می دهد که بخش کشاورزی پاکسـتان در بین سایر کشورها، در وضعیت خوبی از حیث تولید برخوردار است. با این وجود از حیث بازدهی و کیفیت هنوز به جایگاه مطلوب نرسیده است. محصول پنبه منبع اصلی درآمد صادراتی و عامل اشتغال تعداد زیادی از نیروی کار کارگری در پاکستان بوده و از اهمیت بسزایی در صنعت نساجی برخوردار است.  سهم آن در بخش کشاورزی 3.1 درصد و سهم آن در تولید ناخالص داخلی 0.6 است. بر اساس گزارش کمیته مشورتی بین المللی پنبه، پاکستان در سال 2021-2020  با تولید 890 هزار تن پنبه، در رتبه هفتم تولید پنبه در جهان قرار گرفت. با این حال، بازدهی محصول پنبه 0.445 میلیون تن در هر هکتار است که پاکستان را در رتبه 41 جهان از حیث بازدهی قرار می دهد. با توجه به اختلاف آمار داخلی با آمار بازارهای جهانی در سال گذشته، هند با تولید 6026 هزار تن پنبه، مقام اول تولید این محصول را به خود اختصاص داده است. بازدهی پنبه در هند نیز  0.447 میلیون تن در هر هکتار است که این کشور را در جایگاه 40 جهان قرار داده است. چین با تولید 5910 هزار تن در رتبه دوم قرار دارد. بازدهی آن 1.864 هزار تن در هکتار بوده و این کشور را در رتبه دوم بازدهی تولید در پنبه قرار داده است. از نظر میزان بازدهی، استرالیا با 1.905 هزار تن در هر هکتار در رتبه اول و روسیه با بازدهی 1.759 هزار تن در هر هکتار در رتبه سوم جهان قرار دارند. هرچند رتبه پاکستان در تولید پنبه در بین هفت کشور برتر جهان قرار دارد، اما  بازدهی آن تنها یک چهارم استرالیا است. این ارقام نشان می دهد که پاکستان باید برای بهبود بازدهی در تولید پنبه اقدامات جدی صورت دهد.

نیشکر در صنعت شکر، نقش حیاتی دارد. سهم آن در بخش کشاورزی پاکستان 3.4 درصد، و سهم آن در تولید ناخالص داخلی 0.7 درصد است. بر اساس گزارش اداره آمار پاکستان، طی سال‌های 2021-2020، تولید نیشکر پاکستان 81.009  میلیون تن و بازدهی آن  69.536 هزار تن در هر هکتار بوده است. طی سال‌های 2019 و 2020، تولید نیشکر 66.380  میلیون تن بوده که بازدهی 63.8  میلیون تن در هکتار را به ثبت رسانده است. با بررسی بازارهای جهانی بر اساس داده‌های سال گذشته، پاکستان در بین پنج کشور برتر تولید کننده نیشکر قرار دارد، اما از حیث بازدهی در رتبه 48 جهان قرارا دارد. برزیل با تولید 768.6 میلیون تن در رتبه اول قرار داشته در حالیکه با بازدهی 0.075 میلیون تن در هر هکتار در رتبه 24 قرار دارد. هند با تولید 348.4  میلیون تن در جایگاه دوم و با بازدهی  0.070 میلیون تن در هر هکتار در رتبه 31 قرار دارد. چین با تولید 123 میلیون تن در جایگاه سوم و با بازدهی0.073 میلیون تن در هر هکتار، در رتبه 27 قرار دارد. کشورهایی مثل گواتمالا و کلمبیا با تولید کمتر، میزان بازدهی بالاتری دارند. به عنوان مثال، گواتمالا با 33 میلیون تن تولید دارای بازدهی 0.129 میلیون تن در هر هکتار و کلمبیا با 36.9 میلیون تن تولید، دارای بازدهی 0.089 میلیون تن در هر هکتار در تولید نیشکر می‌باشند. ایالات متحد با تولید 29.926 میلیون تن، دارای بازدهی 0.081 میلیون تن در هر هکتار است. به غیر از تولید نیشکر، موضوع تولید شکر نیز مطرح است. برخی کشورها با میزان تولید نیشکر کمتری نسبت به پاکستان، تولید شکر بالاتری دارند. بنابراین، پاکستان باید هم در زمینه افزایش بازدهی نیشکر و هم در زمینه تولید شکر وضعیت خود را بهبود ببخشد.

گندم محصول زراعی اصلی پاکستان و قوت اصلی کشور است. گندم برای امنیت غذایی کشور ضروری است. سهم گندم در کشاورزی 9.2 درصد و سهم آن در تولید ناخالص داخلی 1.8 است. طی سال‌های 21-2020، گندم در مساحتی به اندازه 9178 هزار هکتار کشت شده و تولید آن 27.2 میلیون تن با بازدهی 2.974  میلیون تن در هر هکتار بوده است. در سال 2020-2019 سهم تولید گندم در پاکستان 25.248  میلیون تن بوده و بازدهی آن 2.867 هزار تن در هر هکتار بود. بر اساس آمار جهانی سال گذشته، پاکستان در تولید گندم در رتبه هفتم و در زمینه بازدهی در رتبه 59 جهان قرار داشت. چین با تولید 131.4میلیون تن در رتبه اول قرار گرفته و از نظر بازدهی با تولید 5.416 هزار تن در هر هکتار در رتبه پانزدهم قرار داشت. هند با تولید 99.7 میلیون تن در جایگاه دوم و با بازدهی 3.37 میلیون تن در هکتار در جایگاه 44 قرار گرفت. روسیه با تولید 72.136 میلیون تن در جایگاه سوم و با بازدهی 2.75 هزار تن در هر هکتار در جایگاه 65 قرار دارد. کشورهایی همچون بریتانیا، فرانسه و آلمان علیرغم تولید کمتر، بازدهی بالاتری دارند. به عنوان مثال، بریتانیا با تولید 13.55 میلیون تن دارای بازدهی 7.754 هزار تن در هر هکتار، فرانسه با تولید 35.798 میلیون تن دارای بازدهی 6.842 هزار تن در هر هکتار، آلمان با تولید 20.262 میلیون تن دارای بازدهی 6.673 هزار تن در هر هکتار می‌باشند.