تلاش برای جایگزینی واردات در محصولات لبنی
موضوع واردات محصولات لبنی به‌ویژه شیر و شیر خشک به دلیل کمبود تولید در سریلانکا در دو سال اخیر به دلیل افزایش واردات و کاهش درآمدهای کشور به موضوعی مهم در فضای اقتصادی و حتی سیاسی سریلانکا تبدیل شده است. اهمیت واردات محصولات لبنی به حدی است که ماهیندا راجاپاکسا، نخست‌وزیر و وزیر دارایی این کشور در نطق تقدیم لایحه بودجه 2021 نیز به آن اشاره کرد؛ « اولویت اصلی دولت، افزایش تقاضا برای شیر مایع از طریق تولید داخلی لبنیات به منظور کاهش تدریجی ارز مورد استفاده در واردات شیر خشک است. تخصیص ارز مورد استفاده در واردات شیر خشک به دامداران و تولیدکنندگان محلی منجر به گسترش کشاورزی و ایجاد منابع درآمد جایگزین برای کشاورزان روستایی خواهد شد.»
موضوع واردات محصولات لبنی به‌ویژه شیر و شیر خشک به دلیل کمبود تولید در سریلانکا در دو سال اخیر به دلیل افزایش واردات و کاهش درآمدهای کشور به موضوعی مهم در فضای اقتصادی و حتی سیاسی سریلانکا تبدیل شده است. اهمیت واردات محصولات لبنی به حدی است که ماهیندا راجاپاکسا، نخست‌وزیر و وزیر دارایی این کشور در نطق تقدیم لایحه بودجه 2021 نیز به آن اشاره کرد؛ « اولویت اصلی دولت، افزایش تقاضا برای شیر مایع از طریق تولید داخلی لبنیات به منظور کاهش تدریجی ارز مورد استفاده در واردات شیر خشک است. تخصیص ارز مورد استفاده در واردات شیر خشک به دامداران و تولیدکنندگان محلی منجر به گسترش کشاورزی و ایجاد منابع درآمد جایگزین برای کشاورزان روستایی خواهد شد.»
البته در طول سال‌های گذشته برنامه‌های متعددی از جمله واردات دام برای تولید شیر و سایر محصولات لبنی انجام شد که البته به دلیل سیاست‌های غلط نتوانست به منتج به نتایج قابل قبولی شود. به عنوان مثال در چند سال گذشته با تأمین مالی استرالیا تعداد قابل‌توجهی گاو شیری به سریلانکا وارد شد اما به دلیل مشکلات موجود تعدادی از آن‌ها تلف شده و باقی آن‌ها نیز به دلیل تحویل به خانواده‌های روستایی و به جای دامداری‌های بزرگ، نتوانست نقش قابل توجهی در افزایش تولید شیر در سریلانکا ایفا کند.
به طور متوسط میزان واردات محصولات لبنی بیش از 300 میلیون دلار در سال است. البته در سال 2020 به دلیل اعمال شدید قوانین محدود کننده واردات و قرنطینه دو ماهه کل کشور میزان واردات نسبت به سال‌های 2019 و 2018 با کاهش اندکی همراه بود. میزان واردات محصولات لبنی از ژانویه تا نوامبر 2020 برابر با 302.7 میلیون دلار بود. این در حالی است که میزان واردات این محصولات به ترتیب در سال‌های 2019 و 2018 محصولات لبنی به برابر با 311.9 و 332.3 میلیون دلار بوده است. عمده مبدأ واردات محصولات لبنی نیز از استرالیا و نیوزلند است و در مرحله بعد دانمارک، هلند و هند قرار دارند.
برنامه‌های جدید دولت:
به‌طور متوسط تنها میزان تقاضای داخلی شیر سالانه بیش از 7200 میلیون لیتر است که از این میان کمتر از 4600 میلیون لیتر آن در داخل تولید می‌شود. از سوی دیگر هرچند به‌طور اسمی حدود 1.2 میلیون رأس گاو در سریلانکا وجود دارد اما تخمین‌های موجود نشان می‌دهد که اولاً کمتر از 300هزار رأس از آن‌ها شیری بوده و از سوی دیگر به دلایل مختلف از جمله عدم رسیدگی کافی و غذای نامناسب، میزان تولید روزانه شیر نیز برای هر رأس گاو حدود 3 لیتر است که این میزان با آمار جهانی تولید روزانه بیش از 15 تا 20 لیتر شیر فاصله بسیاری دارد.
حال بر اساس وضعیت موجود از جمله افزایش مداوم نیاز به واردات محصولات لبنی به‌ویژه شیر خشک و کاهش درآمدهای دولت و تلاش برای مدیریت واردات، موضوع رسیدن به خودکفایی تقریبی در تولید شیر بار دیگر توسط وزیر کشاورزی سریلانکا مطرح شد. البته باید اشاره کرد که این موضوع در راستای دستور سال قبل رئیس‌جمهوری سریلانکا است. البته دستور رئیس‌جمهوری بیشتر معطوف به مزارع کوچک است زیرا می‌تواند به افزایش سریع اشتغال نیز کمک کند.
در برنامه جدید دولت که البته بر اساس بودجه 2021 سریلانکا نیز میباشد، رسیدن به تولید 80 درصد از نیاز داخلی تا سال 2024 به عنوان هدف سریلانکا مطرح شده است. در این طرح سه اقدام در دستور کار قرار گرفت است. در وهله اول با بهبود تغذیه دامی و استفاده از نهاده‌های دامی مناسب و آموزش دامداران تولید روزانه شیر به حداقل 5 لیتر افزایش خواهد یافت. در مرحله بعد با کمک بخش‌های دانشگاهی، بارورکردن 200 هزار رأس دام برای کمک به تولید شیر انجام خواهد شد.
آخرین مرحله نیز واردات 1.5 هزار رأس دام شیری است. البته دولت با در نظر گرفتن تجربیات ناموفق گذشته، قصد دارد این دام‌ها را به دامداری‌های بزرگ اختصاص دهد. که در مرحله اول نیز تأییدیه کابینه برای دو شرکت جهت واردات 5 هزار رأس دام صادر شده است.
به طور کلی تأکید بر تولید داخلی به جای واردات از مهم‌ترین سیاست‌های دولت راجاپاکسا است که کاهش درآمدها به دلیل مشکلات ناشی از پاندمی‌کرونا نیز در این تصمیم مؤثر بوده است. از سوی دیگر اقبال و توجه روزانه به محصولات لبنی به ویژه انواع پنیر و بازار کشورهای منطقه نشان می‌دهد که زمینه فعالیت در این حوزه به قابل توجه است. لذا به نظر می‌رسد با توجه به توانمندی‌های موجود در ایران در تولید محصولات لبنی و آمادگی طرف‌های سریلانکایی، شرایط همکاری مشترک در این زمینه مهیا میباشد.