مالیات در جمهوی خلق چین

قوانین مالیاتی چین، توسط دو نهاد وضع می‌شوند، یکی کنگره ملی خلق که بالاترین ارگان قدرت دولتی و مجلس قانونگذاری ملی چین محسوب می‌شود و تنها سالی یکبار در ماه مارس چلسات آن برگزار می گردد و دیگری کمیته دائمی‌ کنگره ملی خلق که منتخب کنگره خلق ( NPC ) و زیر مجموعه آن بوده و در غیاب آن وظایف اصلی پارلمان چین را در طول سال بر عهده دارد .مصوبات کمیته دائمی‌ کنگره ملی خلق در اجلاس سالیانه کنگره به تایید پارلمان خواهد رسید .

از جمله قوانینی که به تصویب این دو نهاد رسیده اند، می‌توان به مالیات بر درآمد فردی (مصوب کنگره خلق) و قانون جمع آوری و اداره مالیات (مصوب کمیته دائمی‌کنگره خلق) اشاره نمود.

• مقررات اداری مالیاتی: تدوین مقررات اداری مالیاتی، برعهده شورای دولتی، می‌باشد. شورای دولتی بر اساس قانون اساسی، بعنوان دولت مردمی مرکزی یا مرجع اصلی اداری (کابینه دولت) در جمهوری خلق چین شناخته می‌شود، ریاست شورای دولتی، با نخست وزیر می‌باشد. از جمله مقررات اداری مالیاتی مصوب این شورا می‌توان به مقررات مربوط به قانون مالیات بر درآمد فردی، مقررات تفصیلی قانون جمع آوری و اداره مالیات، مقررات قانون مالیات بر ارزش افزوده اشاره نمود.
• مقررات اجرایی مالیاتی: مقررات اجرایی مالیاتی، توسط وزارت دارایی، اداره امور مالیاتی دولت، کمیته تعرفه و طبقه بندی شورای دولتی و اداره کل گمرک چین تدوین و اجرا می‌شوند. لازم به ذکر است که اداره امور مالیاتی دولت، مسئولیت اصلی در اجرای قوانین و مقررات مالیاتی همچنین جمع آوری مالیات در سطح کشور را برعهده دارد. اداره امور مالیاتی، سازمانی همطراز با وزارت خانه و زیر نظر مستقیم شورای دولتی فعالیت می‌کند.
• قوانین و مقررات محلی (استانی): علاوه بر موارد فوق، برخی از مقررات و قوانین مالیاتی محلی ممکن است توسط کنگره خلق یا کمیته دائمی آن در سطوح استانی، همچنین توسط کنگره خلق اقلیتها در مناطق خودمختار تصویب و اجرایی گردد.

 انواع مالیات در چین

بر اساس قوانین و مقررات در حال حاضر، 18 نوع مالیات در کشور چین وجود دارد که با توجه به ماهیت و عملکرد هر یک، می‌توان آنها را در سه گروه قرار داد.

 الف- مالیات بر کالا و خدمات:

شامل چهار نوع مالیات و عوارض است، مالیات بر ارزش افزوده، مالیات غیر مستقیم، مالیات بر خرید خودرو و عوارض گمرکی.

1. مالیات بر ارزش افزوده: بر اساس آخرین اصلاحات بعمل آمده در قوانین و مقررات مالیاتی، مالیات بر ارزش افزوده برای کالاها و خدمات مختلف عبارت است از: 13%، 9% و 6% که بیانگر کاهش سه درصدی در مقایسه با سال 2018 می‌باشد. بعنوان مشوق صادراتی، تمام یا بخشی از مالیات بر ارزش افزوده کالاهای صادراتی (که عمدتا 13 درصد می‌باشد)، مشمول معافیت مالیاتی می‌گردد.
2. مالیات غیر مستقیم: مالیات غیر مستقیم از شرکتها و افرادی که دخیل در روند تولید یا پردازش یا واردات یا فروش برخی از کالاها از جمله 15 کالای مصرفی مهم مانند محصولات دخانی، الکلی، خودرویی و روغن تصفیه شده می‌باشند، اخذ می‌گردد. اداره امور مالیاتی و گمرک (برای کالاهای وارداتی) مسئول اخذ مالیات غیر مستقیم هستند.    
3. مالیات بر خرید خودرو: شامل مالیات بر خرید خودرو، موتورسیکلت (با حجم موتور بیش از 150 cc)، کشنده‌ها (تریلر) و لکوموتیو و میزان آن 10% می‌باشد.
4. عوارض گمرکی: عوارض گمرکی شامل کالاها و اقلام صادراتی یا وارداتی می‌گردد. بخشی از این عوارض همچنانکه در ردیفهای بالا ذکر گردید، تحت عنوان مالیات غیر مستقیم قرار می‌گیرد.

ب-مالیات بر درآمد:

شامل دو نوع مالیات به شرح ذیل می‌باشد:

5. مالیات بر درآمد شرکتها
6. مالیات بر درآمد افراد

در واقع این مالیات بر اساس سود حاصله برای تولید کنندگان، فروشندگان یا درآمد کسب شده توسط اشخاص دریافت می‌شود. شرکتهای با ماهیت دولتی، نیمه دولتی، خصوصی، شرکتهای سرمایه گذاری مشترک و سهامی مشترک مشمول مالیات بر درآمد شرکتها می‌شوند. قوانین مالیاتی در سال 2008 بصورت متمرکز و در قالب قانون جدید مالیات بر درآمد جمهوری خلق چین، جایگزین قوانین قبلی گردید.

مالیات بر درآمد افراد تا 5000 یوآن در ماه مشمول معافیت می‌گردد و برای درآمدهای بالاتر بصورت تصاعدی افزایش می یابد، مالیات بر درآمدهای بیش از 80 هزار یوآن در ماه، 45 درصد می‌باشد

ج-مالیات بر مستغلات و اموال تملیکی:

این مالیات، شامل دوازده نوع مالیات به شرح ذیل می‌باشد:

7. مالیات بر ارزش افزوده زمین: موسسات و افرادی که حق استفاده از زمینهای دولتی و ساختمانهای واقع در این زمینها و سایر امکانات موجود را به سایرین منتقل می‌کنند، ملزم به پرداخت این مالیات هستند، میزان آن بین 30 الی 60 درصد متغیر است.
8. مالیات بر املاک و مستغلات: مالکین املاک و خانه در شهرها و شهرکها، شهرکهای اداری و صنعتی مکلف به پرداخت این مالیات هستند، همچنین املاک اجاره ای، بر حسب استفاده اداری یا مسکونی، مکلف به پرداخت مالیات می‌باشند.
9. مالیات استفاده از زمینهای شهری: موسسات و افراد حقیقی که از زمینهای واقع در مناطق شهری، شهرکها، شهرکهای اداری و صنعتی و مناطق معدنی بهره برداری می‌کنند، مکلف به پرداخت مالیات استفاده از زمینهای شهری می‌باشند. این مالیات بصورت سالانه و متناسب با مساحت و پهنه ای که زمین در آن قرار دارد (در مناطق شهری قرار دارد یا شهرکهای اداری و ... )، از حدود نیم الی 30 یوآن بر متر مربع متغیر است.
10. مالیات اشغال زمین‌های کشاورزی: افراد حقیقی و حقوقی که از زمینهای قابل آبیاری و قابل کشت، استفاده غیر کشاورزی می‌کنند مانند ساخت و سازهای غیر مرتبط با کشاورزی، موظف به پرداخت این نوع از مالیات می‌باشند.
11. مالیات بر انتقال اسناد: مالیات بر شرکت ها و افراد حقیقی هنگام انتقال اسناد زمین و خانه در چین. این مالیات بر اساس فاکتور های مختلف از جمله، خرید خانه اول، متراژ خانه و ... تغییر می‌کند. بعنوان مثال مالیات بر انتقال سند برای خرید اولین خانه با متراژ کمتر از 90 مترمربع، بین 3 الی 5 درصد و بالاتر از آن حدود 1.5% می‌باشد. همچنین مالیات بر انتقال سند، دومین خانه (برای بهبود شرایط زندگی فرد) برای متراژ کمتر از 90 متر 1 درصد و متراژ بالاتر از 90 متر دو درصد می‌باشد. برخی از شهرهای بزرگ مانند پکن، شانگهای، گوانگجو و شنزن مقررات و محدودیتهای خاص خود را دارند.
12. مالیات بر منابع: شرکتها و افراد حقیقی که مبادرت به بهره برداری از منابع طبیعی مختلف از جمله نفت خام، گاز طبیعی، ذغال سنگ، سنگ آهن، فلزات غیر آهنی، همچنین نمک می‌کنند، موظف به پرداخت مالیات بر منابع هستند. درصد این مالیات بر اساس نوع و میزان متفاوت است. بعنوان مثال مالیات بر فروش نفت خام و گاز طبیعی بین 5 تا 10 درصد می‌باشد.
13. مالیات خودرو و شناور: مالکان خودروهای قابل مالیات و شناورها، موظف به پرداخت این مالیات هستند.
14. مالیات تمبر: موسسات و افراد حقیقی که اسناد مشمول مالیات را در چین دریافت و یا جمع بندی می‌کنند.
15. مالیات بر تعمیر و ساخت و ساز شهری: این مالیات شامل کلیه موسسات و افرادی که مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر مصرف و مالیات مشاغل پرداخت می‌کنند می‌گردد. میزان آن بر اساس موقعیت مکانی (شهرهای بزرگ یا کوچک یا حومه) از 1 درصد الی 7 درصد متفاوت است.
16. مالیات بر تنباکو: موسسات و افراد حقیقی مرتبط با خرید برگ تنباکو در داخل چین می‌بایستی 20 درصد مالیات بپردازند.
17. مالیات بر تناژ شناورها: شناورهایی که از سایر کشورها وارد بنادر چین می‌شوند، موظف به پرداخت مالیات بر تناژ می‌باشند. ادارات گمرک بنادر مسئول اخذ این مالیات می‌باشند، همچنان که قبلا نیز ذکر آن رفت، گمرکات چین، همچنین مسئول اخذ عوارض گمرکی، مالیات بر ارزش افزوده و مالیات غیر مستقیم بر کالاهای وارداتی می‌باشند.
18. مالیات حفاظت از محیط زیست: شرکتها، موسسات عمومی و دیگر تولید کنندگان و پیمانکارانی که محیط زیست را آلوده می‌کنند، در داخل سرزمین همچنین آبهای پیرامونی کشور، از جمله آلودگی هوا ،آب، خاک، ایجاد آلودگی صوتی و سایر موارد، بر اساس قوانین زیست محیطی، موظف به پرداخت مالیات حفاظت از محیط زیست می‌باشند.

سهم مالیات از درآمد دولت چین

بر اساس آمار، میزان کل مالیات اخذ شده در سال 2019 برابر با 17 تریلیون و 211 میلیارد یوآن معادل تقریبی 2 تریلیون و 568 میلیارد دلار می‌باشد. که سهم مالیات بر کالا و خدمات، برابر با 9 تریلیون و 455 میلیارد یوآن، مالیات بر درآمد 4 تریلیون و 790 میلیارد یوآن و سایر مالیاتها ( مالیات بر مستغلات و رفتار ) برابر با 2 تریلیون و 966 میلیارد یوآن می‌باشد.

درآمد مالیاتی، بخش عمده درآمد مالی دولت چین (حدود 90 درصد) را تشکیل می دهد. همچنین، در سال 2019، مالیات  اخذ شده برابر با 17.4% تولید ناخالص داخلی ( GDP ) چین بوده است. تولید ناخالص داخلی چین در سال مذکور برابر با 99 تریلیون یوآن معادل 1440 میلیارد دلار بوده است. سایت اداره امور مالیاتی  جمهوری خلق چین، آمار و اطلاعات مربوط به مالیات و نسبت آن به تولید ناخالص داخلی در طی چهل سال اخیر را ارائه کرده است.

در سال 2020 نیز علیرغم اپیدمی ‌کرونا و سیاستهای حمایتی دولت چین از جمله کاهش یا بخشش برخی از مالیاتها، با توجه به عملکرد موفق دولت چین در کنترل این اپیدمی همچنین احیا مجدد اقتصاد کشور، درآمدهای مالیاتی از وضعیت مطلوبی برخوردارند. بر اساس آمار ارائه شده در سایت www.statista.com میزان درآمد مالیاتی اخذ شده در نه ماه اول سالجاری میلادی ( 2020 ) حدود 12 تریلیون یوآن می‌باشد.

 

منابع:

سایت اداره امور مالیاتی دولت چین http://www.chinatax.gov.cn/eng

* تفاوت در نرخ تبدیل یوآن بدلیل زمان محاسبه آن می‌باشد. در حال حاضر ( آذر 1399 ) هر 6.57 یوآن معادل یک دلار می‌باشد.