تقویت شرکت های خرد، کوچک و متوسط، لازمه تحرک اقتصاد برونئی دارالسلام

برونئی دارالسلام بر اساس چشم انداز جامع 2035 تلاش دارد، خصوصی سازی و رقابت آزاد در عرصه تجارت بین المللی به ویژه با کشورهای منطقه ی آسه آن را تقویت نماید. در همین راستا یکی از طرح های مهم این کشور برای تحرک اقتصادی، توانمند سازی شرکت های خرد، کوچک و متوسط فعال در این کشور برای ورود به عرصه ی رقابت بین المللی می‌باشد.

برونئی دارالسلام به عنوان کشوری که بیش از 46.8 درصد از تولید ناخالص داخلی آن متکی به بخش نفت و گاز است، بر اساس چشم انداز جامع 2035 (Brunei Master Plan) تلاش دارد، خصوصی سازی و رقابت آزاد در عرصه تجارت بین المللی به ویژه با کشورهای منطقه ی آسه آن را تقویت نماید. لذا، یکی از طرح های مهم این کشور برای تحرک اقتصادی خود در این حوزه، توانمند سازی شرکت های خرد، کوچک و متوسط فعال در برونئی دارالسلام برای ورود به عرصه ی رقابت بین المللی می‌باشد.

برونئی دارالسلام تلاش می‌کند تا اقتصادش را به سمت رشد پایدارتری سوق دهد، ضمن اینکه نقش شرکت های خرد، کوچک و متوسط (MSME) را به عنوان محرک رشد، بسیار مهم می داند. در سال 2017 شرکت های خرد، کوچک و متوسط، 97.2 درصد از کل شرکت ها و 57.3 درصد از نیروی کار این کشور را تشکیل دادند. در سال 2018، این شرکت ها در 35.5 درصد از تولید ناخالص داخلی نقش داشتند. بیشتر شرکت های خرد، کوچک و متوسط به بخش خدمات تعلق دارند و تجارت سنتی و خرده فروشی تحت سلطه این دسته قرار دارد.

تا سال 2017 تعداد شرکت های خرد، کوچک و متوسط ثبت شده در برونئی، 5867 بود که متشکل از 2442 شرکت خرد و 3434 شرکت کوچک می‌باشد. در سال 2017، شرکت های خرد، کوچک و متوسط، 97.2 درصد از کل شرکتهای فعال ثبت شده را تشکیل دادند، که این میزان، 2.7 درصد نسبت به سال 2016 افزایش داشته است. تا سال 2017، 71.6 درصد از این شرکت ها در بخش خدمات (34.9 درصد در تجارت عمده و خرده فروشی، 4.4 درصد در حمل و نقل و ارتباطات و 32.3 درصد در سایر خدمات) و مابقی در حوزه ساخت و ساز مانند تأمین کنندگان مواد اولیه (12.4 درصد) و تولید (11.1 درصد) فعالیت داشته اند.

شرکت های خرد، کوچک و متوسط برونئی در بازار کوچک داخلی در مشاغل پایداری از قبیل تجارت، هتل و رستوران فعالیت می‌کنند و تنها بخش کوچکی از آنها وارد بازارهای جهانی شده اند. توسعه زنجیره‌های ارزش کشاورزی به ویژه برای فرآوری مواد غذایی مانند میگو  و گوشت چرخ کرده، یک سیاست مهم در برونئی است. محصولات غذایی با پشتیبانی طرح صدور گواهینامه حلال، از کیفیت صادرات بالایی برخوردار هستند و توانایی بین المللی کردن تجارت کشاورزی را دارند. صنعت حلال، همچنین به محصولاتی مانند محصولات آرایشی و دارویی گسترش یافته است. با توجه به تأکید دولت این کشور بر برند حلال و اعتبار بین المللی این برند در کشورهای مختلف جهان، در نظر دارند، از برند حلال به عنوان کانال دسترسی شرکت های خرد، کوچک و متوسط این کشور به بازارهای بین المللی بهره ببرند.

بسیاری از این شرکت ها در حوزه دیجیتال فعالیت دارند. لذا با رشد این شرکت ها، تجارت الکترونیکی در این کشور به سرعت در حال گسترش است. به گزارش مرجع صنعت فناوری ارتباطات اطلاعات برونئی (AITI) هفتاد و شش درصد مردم از تجارت الکترونیکی استفاده می‌کنند. در سال 2018، اشتراک های تلفن همراه در این کشور به 565,949 (یا 131.9 در هر 100 نفر) رسیده است که 3.9 درصد افزایش داشته است. استفاده فردی از اینترنت از 71.2 درصد کل جمعیت در سال 2015، به 94.9 درصد در سال 2017 (آخرین آمار موجود) افزایش یافته است.

در میان مردم برونئی دارالسلام، لباس و لوازم جانبی محبوب ترین خریدهای اینترنتی هستند و به دنبال آن خدمات مسافرتی، محصولات آرایشی و بهداشتی می‌باشد. عمده ارائه دهندگان خدمات تجارت الکترونیکی شامل شرکت های خارجی مانند eBay (ایالات متحده)، Zalora (سنگاپور)، آمازون (ایالات متحده)، AliExpress (چین) و Lazada (سنگاپور، متعلق به گروه Alibaba چین) هستند.  

این کشور در راستای توانمند سازی این شرکت ها و حمایت از آن‌ها جهت موفقیت در بازارهای جهانی با چالش هایی به شرح ذیل مواجه است:

- علی رغم گزارش جدید بانک توسعه آسیا (ADB) مبنی بر رشد بازار اعتبار بانکی برونئی دارالسلام، اما هنوز وام های شرکت های خرد، کوچک و متوسط و بازارهای مالی جایگزین، افزایش نیافته اند.

- دولت برونئی دارالسلام، برای تقویت دسترسی شرکت های مذکور به بازار، مشارکت آنها را در پروژه‌های دولتی ارتقا داده است. اما در واقع، تاکنون مشارکت این شرکت ها در این نوع پروژه‌ها با چالش بودجه بوده است.

- یکی دیگر از چالش های دولت در حمایت از این شرکت ها، تأخیر در روند پرداختی‌های تعهدی به آن‌ها است که نیازمند اصلاحات می‌باشد. این در حالی است که شکایات تأخیر پرداختی‌های دولت، اغلب توسط دفتر راهنمای تجارت ( موسوم به دارالسلام اینترپرایز یا  DARe)) که یک سازمان دولتی برای پشتیبانی از شرکت های کوچک، خرد و متوسط است، پیگیری می‌شود.

به نظر می رسد، الگو پذیری توسعه اقتصادی برونئی دارالسلام متأثر از الگوی اقتصادی سنگاپور، اما در قالب ملاحظات خاص این کشور است. چرا که رویکرد محمد البولکیاه، سلطان برونئی دارالسلام، بر کنترل قاعده مند روند خصوصی سازی و ورود به رقابت آزاد در عرصه تجارت بین المللی، منطبق با شرایط برونئی دارالسلام، متمرکز می‌باشد. هر چند این رویکرد محدودیت هایی را برای شرکت های داخلی و خارجی علاقمند به این حوزه ایجاد نموده است، اما دولت این کشور در تلاش است تا با رفع چالش های مورد اشاره در این نوشتار، با توانمند سازی شرکت های خرد، کوچک و متوسط فعال در کشور، آن‌ها را برای ورود به عرصه ی رقابت بین المللی تجهیز نموده و در نتیجه، تحرکی در اقتصاد خود ایجاد نماید.