بازار نفت و گاز در تایلند

تایلند تولید کننده گاز طبیعی و نفت خام است؛ ولی با این حال برای تامین نیازهای سوختی خود نیاز به واردات از کشورهای خارجی دارد. ذخایر نفت خام تایلند در حال کاهش هستند و کشور سهم زیادی از مصرف نفت خام خود را از طریق واردات تامین می نماید. اگرچه تولید گاز طبیعی تایلند طی دو دهه اخیر در حال افزایش بوده است، ولی رشد بالای تقاضا و بازتر شدن اقتصاد و دسترسی به واردات منجر به این شده که تایلند به عنوان وارد کننده خالص گاز طبیعی طی سالهای اخیر شناخته شود.

تایلند تولید کننده گاز طبیعی و نفت خام است؛ ولی با این حال برای تامین نیازهای سوختی خود نیاز به واردات از کشورهای خارجی دارد. ذخایر نفت خام تایلند در حال کاهش هستند و کشور سهم زیادی از مصرف نفت خام خود را از طریق واردات تامین می نماید. اگرچه تولید گاز طبیعی تایلند طی دو دهه اخیر در حال افزایش بوده است، ولی رشد بالای تقاضا و بازتر شدن اقتصاد و دسترسی به واردات منجر به این شده که تایلند به عنوان وارد کننده خالص گاز طبیعی طی سالهای اخیر شناخته شود. برای سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۷ عواملی مانند بحران‌های سیاسی، سیل های فراوان و عدم دستیابی به یک استراتژی واحد برای مدیریت بخش انرژی، مشوق های سرمایه گذاری دولت را برای سرمایه گذاران در جهت جذب سرمایه‌گذاران خارجی کاهش داده است. علاوه بر آن کاهش قیمت های نفتی در اواخر سال ۲۰۱۴، مخارج سرمایه‌گذاری در صنایع بالادستی را توسط دولت و شرکت های نفتی بزرگ کاهش داده است که نهایتاً منجر به سرمایه‌گذاری کمتر در این بخش در تایلند شده است. البته در سال ۲۰۱۸ تایلند مدیریت میدان‌های نفتی اراوان و بانکوت را طی مناقصه‌هایی به شرکت های خارجی واگذار نموده است. دو قانون اصلی تایلند در این خصوص قانون نفت خام تایلند و قانون مالیات بر درآمد نفتی هستند که از سال ۱۹۷۱ اجرایی شده اند (به همراه سایر تغییرات مصوب ۱۰ سال اخیر).

نفت و گاز مهمترین منابع کشور تایلند محسوب می‌شوند. بیشتر ذخایر نفت و گاز تایلند در استان رایونگ[1] در شرق تایلند قرار دارند که فاصله چندانی با بانکوک ندارد. همچنین بزرگترین پتروشیمی‌های تایلند در این منطقه قرار دارند. بر اساس نوع کل انرژی مصرف شده در تایلند، سهم بخش‌های نفت، گاز طبیعی، زغال سنگ، انرژی برقی-آبی، بیومس و سوخت بر اساس بیو به ترتیب سهم هایی برابر ۳۹% ،۳۱%، ۱۳%، 1%، ۱۶% و 0.7% دارند.

منابع انرژی در تایلند فراوان نبوده و تا حد زیادی مصرف شده اند. بیشتر نفت درخواستی از کشورهای دیگر وارد می‌شود و مقدار زیادی از مصرف گاز طبیعی و زغال سنگ نیز از کشورهای دیگر تأمین می‌شود. بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۷ مصرف انرژی تایلند با نرخ میانگین ۳.۳ درصد رشد کرده است. لازم به ذکر است که سهم انرژی‌های نو و تجدیدپذیر نیز از تأمین بخش انرژی هنوز هم رقم پایینی محسوب می‌شود. 

شکل زیر مصرف انرژی در تایلند را به تفکیک بخش های مختلف نشان می دهد.

ذخایر و تولید نفت

شروع فرایند تولید نفت در تایلند به سال ۱۹۸۱ برمی‌گردد که در آن تاریخ ۲ هزار بشکه به میزان ۸۴ هزار گالن در هر روز تولید انجام می‌شد. تولید نفت خام تا سال ۲۰۱۳ تولید روزانه به ۴۵۹ هزار بشکه در روز رسیده بود. ذخایر اثبات شده نفت نفت در حدود 0.3 هزار میلیون بشکه تخمین زده شده است. بیشترین میزان تولید نفت نیز در سال ۲۰۱۶ به میزان ۴۸۶ هزار بشکه در روز ثبت شده است. مصرف انرژی در تایلند در سال ۲۰۱۸ به میزان 65.8 میلیون تن بوده که ۲.۲ درصد رشد نسبت به سال قبل را نشان می‌دهد.

در تازه‌ترین آمار تولید برای تولید نفت در تایلند، در سال ۲۰۱۹ تولید روزانه به میزان ۴۷۷ هزار بشکه در روز بوده است. تولید نفت روزانه برای سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹ به ترتیب ارقام ۳۸۵، ۳۹۳، ۴۲۹، ۴۷۱، ۴۶۶، ۴۶۴، ۴۸۱، ۴۸۹، ۴۸۶، ۴۷۸ و ۴۷۷ هزار بشکه بوده است. طبق برآورد در دسامبر ۲۰۱۹ مصرف نفت تایلند در رقم ۱۴۵۳ بشکه در روز تخمین زده شده است. در سال قبل تر از آن همین رقم به میزان ۱۴۳۲ بشکه در روز بوده است.

ذخایر و تولید گاز طبیعی

همچنین ذخایر اثبات شده گاز طبیعی تایلند به میزان 0.2 تریلیون متر مکعب برآورد می‌شود. تولید تایلند در سال ۲۰۱۸، 37.7 میلیارد مکعب بوده است. در عین حال در همین سال مصرف گاز تایلند 49.9 میلیارد متر مکعب بوده که باعث شده 12.1 میلیارد متر مکعب تقاضای واردات وجود داشته باشد. از این مقدار 7.8 میلیارد متر مکعب کمبود LNG به صورت مستقیم از میانمار وارد می‌شود. در حدود ۶۰ تا ۶۵ درصد تولید برق تایلند از طریق سوخت گاز طبیعی تامین می‌شود. همچنین در حدود ۲۰ درصد کل تولید گاز تایلند از طریق خلیج تایلند و میدان گازی اراوان[2] تأمین می‌شوند.

بر اساس برنامه توسعه انرژی تایلند برای سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۳۶ کشور، دولت قصد دارد ۲۰ ایستگاه تولید برق اضافه تأسیس نماید که با گاز کار می نمایند. البته در این طرح استفاده از دستگاه‌های تولید برق با استفاده از زغال سنگ انرژی‌های تجدید پذیر که بخشی از آنها از طریق میانمار وارد خواهد شد، نیز در نظر گرفته شده است.

وضعیت تجارت

تایلند در سال 2019 به ارزش 21.5 میلیارد دلار واردات نفت خام داشته است. این رقم البته در مقایسه با سال 2018 و 2017، کاهش 5 میلیارد دلاری را نشان می دهد. در سال های 2018 و 2017، میزان واردات تایلند از دنیا برابر و به میزان 26.9 میلیارد دلار بوده است. معمولاً بیشترین میزان واردات تایلند از امارات متحده عربی صورت می‌گیرد. در سال 2019، میزان واردات نفت خام از امارات 5.8 میلیارد دلار بوده که البته نسبت به سال 2018، کاهش حدوداً 40 درصدی را نشان می دهد. در سال 2018، میزان واردات از امارات، 8.1 میلیارد دلار بوده است. بعد از امارات، عربستان دومین صادرکننده بزرگ به تایلند است که در سال 2019، 4.4 میلیارد دلار به تایلند صادر نموده است. طی سال های اخیر، امارات و عربستان تقریباً نصف تقاضای وارداتی نفت خام تایلند را تأمین کرده اند.

بعد از دو کشور یادشده، به ترتیب کشورهای آمریکا، مالزی، قطر، روسیه، استرالیا، اندونزی، برونئی، آنگولا، لیبی، نیجریه، کویت، آذربایجان، ویتنام، ترکیه، فیلیپین، غنا و پاکستان، بقیه صادرکنندگان نفت خام به تایلند هستند.

در دسامبر ۲۰۱۸ مجموعه واردات گاز طبیعی به میزان 13985 میلیون متر مکعب گزارش شده است. در مقایسه با دسامبر ۲۰۱۷ که این رقم به میزان ۱۳ هزار و ۸۳۰ میلیون متر مکعب بوده، افزایش واردات را نشان می‌دهد. واردات گاز طبیعی تایلند طی ده سال اخیر به خاطر روند تولید کاهشی و افزایش ظرفیت واردات گاز ال ان جی[3] در حال افزایش بوده است. به طور میانگین پیش بینی می‌شود که بین سال های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۵ تولید گاز طبیعی در تایلند درحدود 8.8 درصد کاهش را تجربه نماید که به دلایل کاهش قیمت نفت، سرمایه‌گذاری ضعیف در دارایی‌ها و میدانهای جدید گازی کمتر شده است. این کاهش با رشد آرام مصرف گاز طبیعی در تایلند در تضاد است که با میانگین نرخ رشدی با میانگینی بین ۱ تا ۲ درصد برای هر سال طی ۱۰ سال آتی افزایش خواهد یافت. طی این اتفاقات خط تولید داخلی برای تقاضای مصرف کافی نبوده و نیاز مجدد به واردات بیشتر را می طلبد. همچنین باید در نظر داشت که تایلند به خط لوله‌های گاز وارداتی از میانمار که بیشتر از ۶۰ درصد کل واردات گاز آنرا تأمین می‌کنند، وابسته خواهد بود.

پتروشیمی در تایلند

برآورد انجام شده در سال ۲۰۱۶ نشان می‌دهد که تایلند ۳۹۶ میلیون بشکه نفت خام ذخیره دارد که ۹ میلیون بشکه نسبت به سال قبل کمتر است. پتروشیمی تایلند در حدود ۵ درصد تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می دهد که از پیشینه قوی در رابطه با توسعه و رشد برخوردار است. بعد از شوک‌های نفتی ۱۹۷۳ تا ۱۹۷۹ دولت تایلند تصمیم گرفت که صنایع پتروشیمی و گاز طبیعی داخلی را برای کاهش واردات انرژی و همچنین کمتر کردن اثر نوسانات قیمت نفت خام جهانی روی قیمت های محصولات پتروشیمی تایلندی، توسعه دهد. کشف ذخایر گاز طبیعی در خلیج تایلند نیز عنصر کلیدی دیگری برای توسعه این صنعت بود. در سال ۱۹۷۸ دولت تایلند سازمان نفت تایلند (PTT) را برای پیش بردن صنایع پتروشیمی و گاز تایلند تأسیس نمود. تولید گاز طبیعی تجاری و حمل و نقل از طریق لوله‌های زیر آب از خلیج تایلند در سال ۱۹۸۱ آغاز شد.

اولین مجموعه بزرگ پتروشیمی طی دهه ۸۰ با نام ان پی سی یک (NPC-I) در شرق تایلند پایه‌گذاری شد. در آن زمان صنعت پتروشیمی تایلند پاسخگوی نیاز داخلی و بازار بود. موج بعدی حرکت این صنعت در تایلند بین سالهای ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۵ با تاسیس ان پی سی ۲ (NPC-II) بود و مرحله بعد در سال های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۴ با آزادسازی تجاری در این بخش صورت گرفت. در راه اندازی فاز دوم  (NPC-II) بخش خصوصی به صورت مستقیم در فعالیت های ساخت صنعت پتروشیمی مشارکت داشت.

از سال ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۵ شرکت های پتروشیمی‌به صورت جالب توجهی افزایش یافتند و تا حد زیادی نیاز به واردات را کاهش دادند. طی سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۴، شرکت‌های پتروشیمی تایلند صادرات خود را به دنیا افزایش دادند. در دوره آزادسازی تجارت صنعت تلاش نمود ظرفیت های بازاریابی بین المللی خود را بهبود ببخشد. موج سوم پتروشیمی در تایلند از سال ۲۰۰۴ تا حال حاضر بوده است که با مدیریت دولت تایلند در حال توسعه و برنامه ریزی بوده است. در حال حاضر سه بازیگر اصلی پتروشیمی  تایلند شرکت های ذیل هستند: شرکت پتروشیمی ملی (PTT Global Chemical PTTGC)، شرکت اس سی جی (SCG Chemicals SCGCH) و مجموعه پتروشیمی و پالایشگاهی مجتمع تایلند ([4]IRPC).

اشکال زیر سهم کشورهای مختلف از صادرات و واردات تایلند از پلیمر را نشان می دهند:

[1]  Rayong

[2]  Erawan

[3]  LNG

[4]  Integrated Refining and Petrochemical Complex

 

منابع

بانک اطلاعاتی وزارت بازرگانی تایلند؛

بخش آمار وبسایت وزارت نفت تایلند؛

گزارش آماری سال 2018، شرکت ملی نفت و گاز تایلند (PTT)؛

مقاله صنعت پتروشیمی در تایلند در وبسایت خانه مهندسی جهانی صنعت پتروشیمی (AIChE).