اولویت توسعه تجارت الکترونیکی در بانک مرکزی صربستان
دراگانا استانیچ نائب رئیس بانک مرکزی جمهوری صربستان در مصاحبه با مجله دیپلماتیک دیپلماسی و تجارت (Diplomacy and Commerce) در خصوص تلاش های بانک مرکزی این کشور برای ارتقای بهره برداری از تجارت الکترونیک و وضعیت زیرساخت های موجود مربوط به پرداخت های آنلاین در زمان شیوع ویروس کرونا در صربستان پرداخته است. در ادامه برگردان متن این مصاحبه آمده است.
فکر می‌کنید تجارت الکترونیک، به ویژه پس از وضعیت ایجاد شده توسط بیماری همه‌گیر COVID-19 در آینده در کشور ما و سایر جهان چگونه توسعه خواهد یافت؟ روندها و تحولاتی که در انتظار ما هستند چیست؟
تجارت الکترونیک نسبت به سال قبل به شدت در حال رشد است؛ به طوری که بدیهی است که در سه ماهه اول سال 2020 تعداد معاملات مربوط به خرید آنلاین کالا و خدمات در مقایسه با سه ماهه اول سال 2019، 48.13 درصد افزایش یافته است. ما به خصوص از این موضوع خوشحالیم که خرده فروشان داخلی به رشد قابل توجهی در فروش آنلاین رسیده‌اند (رشد 80 درصدی تعداد معاملات آنلاین نسبت به سه ماهه اول سال گذشته و در سال 2019 تعداد معاملات انجام شده در سایت های داخلی 146.78٪ نسبت به سال 2018).
این روند رشد تجارت آنلاین، نتیجه فعالیت‌های مشترک مشاغل و دولت در زمینه توسعه و محبوبیت روش دیجیتالی تجارت و هدایت فعالیت‌ها به محیط‌های مجازی برای افزایش راندمان تجاری است. علاوه بر توسعه ابزارهای پرداخت ملی، بانک مرکزی صربستان دو آیین‌نامه بسیار مهم اتخاذ کرده است که موانع رشد و توسعه تجارت الکترونیکی را حذف می‌کند؛ یعنی قانون هزینه‌های بین بانکی که موجب کاهش چشمگیر هزینه‌های تجاری برای پذیرش کارت‌های پرداخت می‌شود. تنها در دو سال، شبکه پذیرش آنلاین در صربستان 77 درصد رشد کرده است.
آیین‌نامه مهم دیگری که باعث تقویت در فعالیت‌های اقتصادی مجازی و توسعه بانکداری دیجیتالی شده است، حکم تنظیم صدور هویت شخص حقیقی با استفاده از وسایل ارتباطی الکترونیکی است که شرایط ایجاد رابطه تجاری با یک موسسه مالی از طریق اینترنت را ایجاد کرده است. تمام فعالیت‌های فوق که قبل از شروع همه‌گیری COVID-19 انجام داده‌ایم، در شرایط اضطراری از نظر سازگاری نسبتاً آسان فروشندگان مجازی ما با وضعیت جدید به دست آمده است.
وضعیت فعلی صربستان از نظر توسعه خدمات تجارت الکترونیک در مقایسه با بازار جهانی چگونه است؟
ما تعداد فزاینده‌ای از مصرف‌کنندگان داریم که نه تنها در استفاده از فناوری‌های دیجیتال مهارت ندارند ولی در این زمینه خواستار آن هستند. خرده‌فروشان باید استراتژی‌های تجاری خود را تطبیق دهند، همچنین خدمات خود را گسترش داده و بهبود ببخشند تا بتوانند با نیازهای سریع در حال تحول سازگار باشند. هر نسلی به دنبال راه‌حل‌های کارآمدتر و سریع‌تر برای تحقق خواسته‌های خود هستند. همانطور که در بالا ذکر شد، بازار تجارت الکترونیکی ما رشد قابل توجهی را ثبت کرده است. تعداد فروشگاه‌های خرید مجازی در پایان سه ماهه اول سال 2020 36.60 درصد افزایش یافت که به تعداد 1،228 فروشگاه مجازی در مقایسه با 899 در پایان سه ماهه اول سال 2019 رسیده است.
در مروری بر پروژه پرداخت فوری در جمهوری صربستان، پرداخت فوری در یک نقطه از فروش مستلزم چیست؟
سیستم IPS NBS اولین سیستم پرداخت فوری در بالکان است. ما به این واقعیت افتخار می‌کنیم که اجرای این سیستم، جمهوری صربستان را در گروه کوچکی از پیشرفته‌ترین کشورهایی که دارای چنین سیستمی هستند و در گروه پیشروان از نظر اجرای پرداخت فوری قرار داده است. در اواخر فوریه ۲۰۲۰، مجدداً با همکاری بخش بانکداری، بانک مرکزی صربستان، استفاده از کد QR را در نقاط فروش از طریق برنامه‌های بانکداری همراه تسهیل کرد و رئیس بانک رسماً این ابزار پرداخت را در یکی از بزرگ‌ترین فروشگاه‌های خرده‌فروشی ما راه‌اندازی کرد. ذکر این نکته حائز اهمیت است که این یک کد NBS IPS QR است و فقط یک کد QR نیست، زیرا مصرف‌کنندگان ممکن است فکر کنند که هر کد QR اجازه می‌دهد تا این نوع پرداخت را بدهد، که صحیح نیست. به منظور پرداخت، کد NBS IPS QR به صورت استاندارد و با حکم بانک ملی صربستان مقرر شده است. کد NBS IPS QR یک بارکد دو بعدی استاندارد با مجموعه‌ای از داده‌های از پیش تعریف شده برای پرداخت در نقاط فیزیکی فروش و همچنین برای پرداخت‌های آنلاین و پرداخت فاکتور است. این کد NBS IPS QR در بازار ما بی نظیر است و به طور واضح مشخص می‌کند که پرداخت فوری از طریق سیستم پرداخت IPS بانک مرکزی صربستان انجام می‌شود. به همین دلیل، و به منظور ایجاد این ابزار پرداخت جدید برای عموم و برای تشویق استفاده از آن، و همچنین برای ساده‌تر کردن این که کد qr برای پرداخت‌است، ما خدمات را با همکاری بانک‌ها مشخص کرده‌ایم و اصرار داریم که از نام واقعی این ابزار پرداخت استفاده کنیم. این امر همچنین باعث می‌شود کاربران فوراً نقطه فروش را شناسایی کنند که امکان پرداخت توسط کد NBS IPS QR را فراهم می‌کند؛ در حالی که نقطه پرداخت، دارای برچسبی است که به مشتریان اطلاعاتی می‌دهد که می‌توانند از روش پرداخت IPS استفاده کنند.
مزایای پرداخت با کد NBS IPS QR در نقطه فروش آنلاین در این واقعیت نهفته است که مشتری با اسکن کردن این کد که در وب سایت خرده‌فروشان نمایش داده می‌شود و روش پرداخت IPS Scan را پس از تکمیل سفارش، به سادگی اسکن می‌کند. تمام داده‌های لازم برای انجام معامله پرداخت در دو کلیک، یعنی پرداخت را بدون نیاز به ورود اطلاعات اضافی انجام می‌دهد.
امنیت پرداخت، یک عنصر مهم در این روش پرداخت آنلاین است. با توجه به اینکه مشتری بر خلاف استفاده از کارت‌های پرداخت، هیچ اطلاعاتی در وبسایت خرده‌فروشان باقی نمی‌گذارد، اما کل مراحل پرداخت توسط مشتری از طریق دستگاه تلفن همراه خود مدیریت می‌شود.
مردم کشور ما چقدر از گزینه پرداخت از طریق تلفن همراه، یعنی از طریق برنامه‌های بانکی تلفن همراه استفاده می‌کنند؟
در سه ماهه اول سال 2020، نسبت به مدت مشابه سال قبل، تعداد معاملات انجام شده با استفاده از بانکداری موبایل 25.62٪ افزایش یافت، در حالی که تعداد معاملات انجام شده با استفاده از بانکداری الکترونیکی 0.5٪ افزایش یافته است. اگر فقط به معاملات آغاز شده توسط افراد توجه کنیم، تعداد معاملات انجام شده با استفاده از بانکداری تلفن همراه در مدت مشابه 24/45 درصد افزایش یافته، در حالی که تعداد معاملات انجام شده توسط افراد با استفاده از بانکداری الکترونیک 1.66 درصد کاهش یافته است. در معاملات آغاز شده توسط اشخاص حقوقی و مشاغل کوچک، با استفاده از بانکداری تلفن همراه، تعداد معاملات در هنگام مشاهده تعداد معاملات انجام شده توسط اشخاص حقوقی و مشاغل کوچک با استفاده از بانکداری الکترونیکی 35.7٪ یا 0.94٪ افزایش یافته است.
هزینه‌های قبول پرداخت فوری برای خرده‌فروشان نسبت به هزینه‌های دریافت کارت پرداخت بسیار قابل توجه است. این بدان معناست که بانک مرکزی صربستان به لطف سیاست تعرفه بسیار مطلوب خود، پیش‌شرط‌هایی را برای بانک‌ها ایجاد کرده است تا این خدمات را با هزینه‌های قابل توجهی پایین‌تر از هزینه‌های پذیرش پرداخت آنلاین به خرده فروشان ارائه دهند. ما معتقدیم که مزایای فوق الذکر استفاده از کد NBS IPS QR به اندازه کافی مهیج است که حتی مغازه‌های کوچک که کارت‌های پرداخت را در نقاط فروش آنلاین خود نمی‌پذیرند، می‌توانند از این روش پرداخت نوآورانه، بلکه مقرون به صرفه‌تر نیز استفاده کنند.