معرفی بازار فرش ترکیه

صنعت فرش را می‌توان به دو بخش، فرش ماشینی و فرش دستبافت تقسیم کرد. فرش ماشینی سرمایه محور بوده و تولیدش مبتنی بر فن و ابزارآلات حوزه نساجی می‌باشد. اما تولید فرش دستبافت، بر نیروی کار و میراث هنری و تاریخی کشورها تکیه دارد. البته فرش هایی نیز وجود دارند که کاملاً در زمره این دو گروه قرار نمی‌گیرند. درواقع، این نوع فرش ها اصطلاحاً نیمه دستبافت یا نیمه ماشینی محسوب می‌شوند و غالباً بر روی سطوحی که نقوش آن از قبل بافته شده، تولید می‌گردند. با این حال، فهم مختصات بازار جهانی فرش و جایگاه کشورها در آن، مستلزم این تمییز و تقسیم بندی است. لذا در ادامه به بررسی جایگاه جهانی ترکیه در دو حوزه فرش ماشینی و فرش دستبافت می‌پردازیم.

 1) فرش ماشینی

تولید فرش ماشینی در ترکیه، اکثراً در استان‌های قاضی آنتپ، استانبول، اوشاک، بورسا و کایسری متمرکز می‌باشد. کشور ترکیه از صادرکنندگان عمده فرش ماشینی در جهان به شمار می رود. البته این به معنای نبود و فقدان واردات نیست. میزان صادرات این محصول در ترکیه از سال 2011 تا 2014، روند صعودی داشته است اما در سال های 2015 تا 2017، این روند نزولی گردید. نهایتاً با رشد نسبی صادرات فرش ماشینی در سال 2018، میزان آن در سال 2019، به رقم 2.1 میلیارد دلار رسید.

آمریکا، عربستان سعودی، آلمان، عراق، لیبی، مصر، امارات، ایران، انگلستان و رژیم صهیونیستی، ده مقصد نخست صادرات فرش ماشینی برای ترکیه به شمار می روند که 86 درصد از حجم صادرات این محصول را تشکیل داده اند. ترکیه در سال 2019، 614 میلیون دلار، فرش ماشینی به آمریکا صادر کرده است. درواقع، این کشور با سهم 28.9 درصدی از کل صادرات، مهمترین مقصد صادراتی فرش های ماشینی تولید شده در ترکیه، می‌باشد و کشورهای عربستان سعودی (14.9%)، آلمان (5.4%) و عراق (4.5%) در رتبه‌های بعدی قرار دارند. جمهوری اسلامی ایران، نیز با اختصاص 2.1% از کل صادرات این محصول، در رتبه هشتم مقاصد صادراتی ترکیه در سال 2019، قرار گرفته است. بیشترین افزایش صادرات در مقایسه سال 2019 با سال قبلی (2018) به مقصد لیبی بوده است.

جزئیات بیشتر در جدول ذیل به نمایش گذاشته شده است:

آمار واردات فرش ماشینی ترکیه، نوسانی بوده است. اما به طور کلی میزان واردات این محصول روند کاهشی داشته است. رقم تخصیص داده شده برای واردات فرش های ماشینی از 31 میلیون دلار در سال 2011 به 18 میلیون دلار در سال 2019 کاهش داشته است.

ترکیه در سال 2019، بیش از 41% از فرش های ماشینی وارداتی خود را از کشورهای بلغارستان و هندوستان خریداری کرده است. ایران با اختصاص، 4% از کل واردات فرش ماشینی ترکیه، در رتبه نهم قرار گرفته است.

در سال 2019، در سطح جهانی، آمریکا با 25.8%، بزرگترین وارد کننده فرش ماشینی بوده است. کشورهای آلمان، ژاپن، انگلستان و عربستان سعودی در رتبه‌های بعدی قرار گرفته اند. این 5 کشور، 46% از کل واردات جهانی این محصول را به خود اختصاص داده اند. ترکیه، 52 امین وارد کننده فرش ماشینی در سطح جهانی به شمار می رود.

ترکیه در صادرات جهانی، برخلاف واردات این محصول، با 28.8%، در رتبه نخست قرار دارد و کشورهای چین، هندوستان، بلژیک و هلند در رتبه‌های بعدی قرار گرفته اند.   

2) فرش دستبافت

در تولید فرش دستبافت، کشورهای هندوستان، پاکستان، ایران، نپال و ترکیه پیشرو هستند. صادرات فرش دستبافت ترکیه، برخلاف فرش ماشینی، روند نزولی داشته است. به صورتی که در حد فاصل سال های 2018-2011، بیش از 70% کاهش داشته است. در واقع، ارزش صادرات آن از 175 میلیون دلار به 51 میلیون دلار افت را تجربه نموده است. البته این روند منفی در سال 2019 متوقف شده و با رشد 8 درصدی میزان آن نسبت به سال قبلی، بالغ بر 55 میلیون دلار گردیده است.

کشورهای ژاپن (30.3%)، آمریکا (27.2%)، آلمان (3.8%) و ایتالیا (3.8%) مهمترین مقاصد صادراتی فرش دستبافت ترکیه در سال 2019 بوده اند.

میزان واردات فرش دستبافت ترکیه نیز در حد فاصل سال های 2018-2011، روند نزولی سیر کرده است. درواقع، ارزش واردات این محصول از 114 میلیون دلار به حدود 5.7 میلیون دلار تقلیل یافته است. اما در سال 2019، میزان واردات این محصول نسبت به سال قبلی بیش از 31% رشد را نشان می دهد و رقم آن بالغ بر 7.5 میلیون دلار گردیده است.

ترکیه، بیشترین حجم فرش های دستبافت (حدود 80%) را به ترتیب از کشورهای هندوستان (27.3%)، امارات (24.9%) و پاکستان (20.7%) تأمین نموده است. کشورمان، جمهوری اسلامی ایران، پس از چین (8.7%)، افغانستان (5.4%)، و ویتنام (2%) با تخصیص 1.7% از کل واردات ترکیه، در رتبه هفتم قرار گرفته است.

در سطح جهانی، از میزان تقاضا برای فرش دستبافت کاسته شده است. (13.2%). با این حال، رقم جهانی این تجارت، همچنان بالغ بر یک میلیارد دلار است. آمریکا با 42.6%، بزرگترین وارد کننده این محصول محسوب می‌شود و کشورهای آلمان، (7.8%)، انگلستان (6%)، ژاپن (3.8%) و کانادا (3.2%) در تبه‌های بعدی هستند. ترکیه، 21 امین کشور واردکننده فرش های دستبافت به شمار می رود.

در صادرات جهانی فرش دستبافت در سال 2019، ترکیه با اختصاص 5.7% از سهم بازار، در رتبه پنجم قرار دارد. کشورهای هندوستان با 36.5%، پاکستان با 9% و ایران با 8.1%، در رتبه‌های اول تا سوم هستند. کشور کوچک نپال با اختصاص 7% از سهم بازار جهانی در حد فاصل ایران و ترکیه قرار گرفته است. این 5 کشور، 66% از صادرات فرش دستبافت جهان را به خود اختصاص داده اند.

ترکیه در تولید و تجارت انواع فرش های ماشینی و دستبافت، از کشورهای پیشرو در این صنعت محسوب می‌شود. طی یک دهه اخیر، در این کشور صادرات فرش سیر صعودی تجربه کرده است.  این در حالی است که میزان و حجم صادرات فرش در دنیا افزایش یافته اما سهم تجارت فرش از کل تجارت جهانی، کاهش داشته است. سهم صادرات فرش ترکیه از کل صادرات جهانی این محصول، از 0.8% در سال 2001، به 1.3% در سال 2018، ارتقاء یافته است.