ده چالش اول جهانی در سال 2020 در گزارش سالانه داووس

مجمع جهانی اقتصاد (داووس) در پانزدهمین گزارش سالانه خود عمده ترین مخاطرات جهانی طی 10 سال آینده و در سال جاری میلادی که جهان با آن روبرو است را برشمرده است. این گزارش که در تاریخ 15 ژانویه 2020 چند روز پیش از برگزاری اجلاس سالانه داووس منتشر شده بر پایه نظرسنجی از 750 تن از اساتید و کارشناسان مسائل اقتصادی، محیط زیست، ژئو پولتیک، فناوری، اجتماعی و مدیریت خطر تهیه شده و نسبت به مخاطراتی هشدار می دهد که در آینده احتمال وقوع آنها وجود دارد. در این گزارش ناکامی‌بین المللی برای انجام اقدامات لازم در زمینه تغییر اقلیم خطر شماره یک از لحاظ تاثیرگذاری و احتمال وقوع طی 10 سال آینده عنوان شده است.

ده خطر که احتمال وقوع آنها طی 10 سال آینده می رود:

1- حوادث ناشی از تغییرات شدید آب و هوایی

2- ناکامی‌برای انجام اقدامات ضروری و لازم در زمینه تغییر اقلیم

3- بلایای طبیعی (زلزله، سونامی، طوفان، سیل و...)

4- کاهش تنوع زیستی و از بین رفتن اکوسیستم

5- بلایای محیطی ساخت دست بشر

6- سرقت داده‌ها و اطلاعات

7- حملات سایبری

8- بحران آب

9- شکست در مدیریت جهانی

10- حباب دارایی

 

ده خطر با بیشترین میزان تاثیرگذاری طی 10 سال آینده:

1- ناکامی‌برای انجام اقدامات ضروری و لازم در زمینه تغییر اقلیم

2- سلاح‌های کشتار جمعی

3- کاهش تنوع زیستی و از بین رفتن اکوسیستم

 4- حواث شدید آب ‌و هوایی

5- بحران آب

6- بلایای طبیعی

7- حملات سایبری

8- بلایای محیطی ساخت دست بشر

9- ناکامی در زمینه امنیت فناوری اطلاعات و ارتباطات

10- شیوع بیماری‌های عفونی

در حقیقت، پنج چالش عمده به لحاظ احتمال وقوع و میزان تاثیرگذاری طی 10 سال آینده از دیده پرسش شوندگان مربوط به تشدید حواث آب و هوایی و کاهش تنوع زیستی است. این اولین بار از زمان انتشار این گزارش از سال 2006 تاکنون است که 5 چالش اول جهانی مربوط به پدیده‌های محیط زیستی است. تغییرات آب و هوایی بیش از آنچه تصور می رود در حال تشدید است و تلاش های بین المللی برای محدود کردن گرمایش زمین تاکنون موفقیت چندانی نداشته است.

 

ده خطر عمده جهانی  سال 2020 از دید ذینفعان:

1- تقابل اقتصادی

2- تضاد سیاسی داخلی

3- امواج گرمایی شدید

4- نابودی اکوسیستم طبیعی

5- حملات سایبری به زیرساخت ها

6- حمایت گرایی تجاری و سرمایه گذاری

7- برنامه‌های پوپولیستی و  بومی

8- حملات سایبری (سرقت داده‌ها و پول)

9- رکود اقتصادهای بزرگ

10- آتش سوزی‌های کنترل نشده

 

ده خطر عمده جهانی سال 2020 از دید جوانان:

1- امواج شدید گرمایی

2- نابودی اکوسیستم

3- تاثیرات منفی آلودگی بر سلامت انسان‌ها

4- بحران آب

5- آتش سوزی‌های کنترل نشده

6- تقابل اقتصادی

7- عدم اعتماد به منابع رسانه ای

8- تجاوز به حریم خصوصی از سوی شرکت ها

9- تجاوز به حریم خصوصی از سوی دولت ها

10- تضاد سیاسی داخلی

 در گزارش فوق ترس از عواقب ناشی از تغییرات اقلیم، گرمایش کره زمین، نابودی منابع طبیعی و تنوع زیستی بیشتر در نسل جوان مشاهده می‌شود. این گزارش نشان می دهد که چگونه مخاطرات جهانی در حال شدت گرفتن هستند. در حالی که تلاش‌های جمعی برای پیشگیری از آنها ناکافی است. در حال حاضر انرژی بسیاری از کشورها صرف یافتن راه حل هایی برای چالش‌های داخلی و کاهش سطح خطر ملی می‌گردد و این امر موجب بی‌تفاوتی به ابعاد مخاطرات جهانی شده که هر چه زودتر باید برای آنها راه حلی یافت شود.

 

مخاطرات محیط زیستی:

 در این گزارش  ناکامی سیاست‌های محیط زیستی به‌طور فزآینده‎ای مورد توجه قرار گرفته و ناکامی‌ برای انجام اقدامات ضروری و لازم در زمینه تغییر اقلیم و کاهش شدید تنوع زیستی و حوادث طبیعی از 5 خطر اول عنوان گردیده که این مخاطرات بر زنجیره غذایی تأثیر گذاشته که سلامت و توسعه اجتماعی- اقتصادی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و حتی می‌تواند رفاه، بهره‌وری و امنیت منطقه‌ای را با چالش مواجه کند. بنابر این به ناچار باید به سمت ایجاد زیرساخت های مناسب برای سازگاری و تاب آوری با شرایط تغییر اقلیم و انتقال به اقتصاد سبز، اقتصاد با کربن پایین تر و اقتصاد چرخه ای قدم برداشت. سرعت انقراض برخی گونه‌های جانوری و گیاهی هزاران بار بیشتر از میانگینی است که در طول میلیون‌ها سال اتفاق افتاده است. این موضوع عواقب چشمگیری برای جهان و بشریت، کشاورزی و امنیت غذایی خواهد داشت.

 
آسیب پذیری فناوری:

تنش های ژئوپلتیک و اقتصادی نگرانی در مورد فناوری دیجیتال از جمله دسترسی نابرابر به این فناوری، عدم حاکمیت و حملات سایبری را تشدید نموده است. فناوری در حال تبدیل شدن به یک بازیگر اصلی در صحنه مخاطرات جهانی است و به افزایش نگرانی‌ها بابت کلاهبرداری و سرقت داده‌ها و اطلاعات و حملات سایبری دامن می‌زند. دو سوم از جامعه مورد بررسی، نگران رشد مخاطرات ناشی از اخبار جعلی، سرقت هویت و حملات سایبری در سال 2020 هستند. همچنین سه پنجم آنها بر این باورند که حریم خصوصی آنها توسط شرکت‌ها و دولت‌ها بیش از پیش نقض خواهد شد. این نظرات ممکن است ناشی از حملات سایبری به زیرساخت‌های حیاتی در سال 2019 باشد و به‌عنوان هشداری برای کشورهای ضعیف تلقی شود تا از توان مهندسی خود و همکاری بین المللی برای کاهش مخاطرات بالقوه فناوری استفاده کنند.

 

افزایش سطح آب دریاها:

رویکردهای ناسیونالیستی، جنگ سایبری برای دست یابی به داده‌ها و اطلاعات حساس و احتمال درگیری بر سر منابع طبیعی از جمله آب، تغییر اقلیم و نابودی محیط زیست و تنوع زیستی در گزارش برجسته شده است و پیش بینی شده است که اگر وضعیت به همین منوال ادامه یابد تا پایان قرن حاضر میلادی دمای کره زمین تا پنج درجه نسبت به پیش از انقلاب صنعتی بیشتر خواهد شد. افزایش دما موجب ذوب شدن یخ های قطبی شده و افزایش سطح آب دریا ها و اقیانوس ها را بهمراه خواهد داشت که در نتیجه آن بسیاری از شهر های ساحلی و جزایر به زیر آب رفته و نیز شماری از گونه‌های جانوری و گیاهی نابود خواهند شد.

 

جمعبندی :

 بیش از 90 درصد از پاسخ دهندگان به پرسش های این پژوهش  بر این باورند که امواج گرمایی شدید، نابودی اکوسیستم و تاثیر منفی آلودگی بر سلامتی انسانها در سال 2020 تشدید شده و تاثیرات مخاطرات محیطی تا سال 2030 فاجعه بارتر خواهد بود. آنها همچنین نگران این موضوع هستند که مشکلات زیست محیطی، توسعه کره زمین را با چالش جدید مواجه خواهد کرد. طی پنج سال گذشته گرمترین ایام در جهان ثبت شده و بیشترین بلایای طبیعی را هم جهان در پنج سال گذشته تجربه کرده است.

مخاطرات اقتصادی و سیاسی نیز بخشی از تهدیدات جهانی است که توانایی دولت ها و جامعه جهانی را در واکنش مناسب به آسیب های گسترده محیط زیستی کاهش می دهد.

 برای مبارزه با تغییراقلیم، نیازهای رو به رشد جهان به انرژی باید از منابع انرژی تجدیدپذیر یا کم‌کربن تأمین شود. این امر نیازمند اصلاح الگوی تولید انرژی است که درحال حاضر حدود سه‌ چهارم گازهای گلخانه‌ای جهان را تولید می‌کند. اما ضرورت تغییر نوع تولید انرژی نه تنها جدی گرفته نمی‌شود بلکه شاهد افزایش سرمایه‌گذاری در اکتشاف نفت و گاز و تولید انرژی با سوخت های فسیلی هستیم.  هرگونه تأخیر در راستای تغییر نوع تولید انرژی مصرفی می‌تواند هزینه‌های احتمالی را دو برابر کند. انتقال به انرژی پاک ترکیبی نه‌ تنها مزایای زیست‌ محیطی و سلامت خواهد داشت، بلکه فرصت‌های اقتصادی برای بسیاری از کشورها نیز به وجود خواهد آورد.

با تضعیف چند جانبه گرایی و تلاش جمعی برای حل و فصل مسائل بین المللی حل مسائلی همچون تغییرات اقلیم، گرمایش زمین و موضوعات محیط زیستی با رویکرد چند جانبه گرایی و چند ذینفعی بسیار بعید به نظر می آید.