چشم انداز پرتغال در توسعه پایدار دریا

یکی از ظرفیت های بزرگ پرتغال، تجربه این کشور در استفاده از دریا و سواحل طولانی آن برای تولید انرژی‌های پاک است. این کشور در تولید انرژی‌های پاک هیدروژن، باد و نور خورشید در سطح اروپا پیشرفت های بسیار بالایی نموده، و بعنوان یک کشور پیشرو در این حوزه نام برده می‌شود.

اقیانوس ها و دریا ها نقشی کلیدی برای توسعه  پایدار و آینده بشر بر روی کره خاکی دارند. اما آیا به صرف داشتن دریا و یا دسترسی به منابع اقیانوس ها می‌توان به توسعه پایدار رسید؟

گرچه استفاده از منابع اقیانوس ها و سواحل می‌تواند یک راه حل سریع و آسان برای برآوردن تقاضای واقعی جامعه باشد، اما ضروری است که  این کار به شیوه ای پایدار و ضمن برنامه ریزی صحیح انجام شود. تضمین سلامت اکوسیستم اقیانوس ها، و حمایت از معیشتی که محرک رشد اقتصادی است، نیازمند استراتژی‌های هدفمند و حمایت از بخش های کلیدی از جمله ماهیگیری، آبزی پروری، گردشگری، کشتیرانی، فعالیت های بندری، استخراج معادن در اعماق دریا، و همچنین حوزه‌های نوآورانه ای مانند انرژی‌های تجدید پذیر و بیوتکنولوژی دریایی است.

بانک جهانی اقتصاد آبی را اینگونه تعریف می‌کند: استفاده پایدار از منابع اقیانوس برای رشد اقتصادی، بهبود معیشت، و مشاغل و حفظ و سلامت اکوسیستم اقیانوس. اقتصادآبی هر سه رکن پایداری را در اولویت قرار می دهد: محیطی، اقتصادی و اجتماعی.

سازمان ملل ده هدف را برای دستیابی به اهداف  خود بین سال های 2020 تا 2030 ، تحت هدف 14 توسعه پایدار، در مورد حفاظت از حیات دریایی، مانندکاهش آلودگی و اسیدی شدن آب دریا، حفاظت از اکوسیستم، تنظیم ماهیگیری، و افزایش دانش علمی تعیین کرده است.چشم انداز پرتغال تحت این برنامه توسعه پایدار آبی اینست که تا سال 2030 به هدف حفاظت از 30 درصد  مناطق دریایی دست یابد.

ظرفیت های دریایی پرتغال وهمکاری بین المللی برای مقابله با چالش های دریایی:

پرتغال دارای تاریخ طولانی و غنی است که با دریا مرتبط است و در واقع بخشی دی ان ای تاریخی این کشور است. زمانی این کشور بسیار ثروتمند بود و بخش اعظمی از مسیر های تجارت دریایی را در اختیار داشت. اکنون تقریبا 50 درصد از فضای دریایی اروپا و حدود 50 درصد از منطقه زیر بستر دریا را در اختیار دارد. این منطقه یکی از گسترده ترین مناطق دریایی در جهان است. منطقه انحصاری اقتصادی این کشور 1.7 میلیون کیلومتر مربع است که یکی از بزرگترین مناطق در اتحادیه اروپاست. البته این کشور در حال حاضر ادعای گسترش این منطقه به 2.15 میلیون کیلومتر مربع را دارد، که در صورت موفقیتف با این حساب کل منطقه دریایی آن به بیش از 3.8 میلیون کلیومتر مربع می رسد. همچنین این منطقه بزرگ دریایی شامل فلات قاره آزورش و مجمع الجزایر مادیرا می‌شود. از نظر رتبه پرتغال سومین منطقه انحصاری اقتصادی بزرگ در اتحادیه اروپا و بیستمین منطقه بزرگ دریایی در جهان را دارد.

لذا توجه به ظرفیت های دریا در جهت رشد اقتصادی برای این کشور یک ضرورت است. پرتغال برنامه دارد، همراه با کشورهای  عضو جامعه کشورهای پرتغالی زبان  یک پلت فرم مشترک همکاری برای مبارزه با ماهیگیری غیر قانونی ایجاد کرده اند. همچنین تشکیل گروه ویژه دریایی که از 8 کارگروه شامل وزارت اقتصاد و دریایی، نیروی دریایی، دانشگا ها، بنیاد ها، شرکت های خصوصی فعال در حوزه دریا و متخصصین دریایی و بندری، شرکت های صنایع دریایی و متخصصین دیجیتال تشکیل شده است. این 8 گروه بر موارد زیر متمرکز خواهند شد. اقتصاد آبی پایدار یکی از اولویت های دولت است و برای استفاده از ظرفیت های آن برنامه‌های خوبی طراحی شده است. در قالب این برنامه توسعه کشتیرانی سبز در بندر سینژ، و توسعه تحول دیجیتال و اتصال بین المللی جهانی بنادر پرتغال، توسعه انرژی‌های اقیانوسی و تجدید حمایت از بیو تکنولوژی دریایی از جمله راه حل های غذایی جدید و استفاده از جلبک ها اجرا می‌شود. ایده اصلی این طرح  این است که اقتصاد ملی از فرصت های جدید در حوزه دریا و اقیانوس ها  بویژه در حوزه اشتغال استفاده بیشتری کند.

دریا و اشتغال:

سرمایه گذاری پرتغال در اقتصاد آبی مستقیما موجب اشتغال 153000 نفر که 3.3 میلیارد دلار ارزش افزوده بوجود آورده است. همچنین این بخش تقریبا 1.8 درصد ارزش افزوده ملی و 3.2 درصد از اشتغال ملی را بوجود آورده است.

انرژی‌های تجدید پذیر:

پرتغال در سال 2025 جایگاه خود را به عنوان یک رهبر جهانی در اقتصاد آبی تثبیت کرده است، و بر انرژی‌های تجدید پذیر فراساحلی و ابتکاراتی چون گردشگری پایدار تمرکز دارد. برنامه انرژی تجدید پذیر فرا ساحلی  تا ظرفیت 9.4 گیگاوات در دستور کار این کشور برای سال 2025 است. این کشور در جهت استفاده از دریا برای تولید انرژی‌های پاک از دریا نیز در سطح اروپا پیشگام است.  بزرگترین مزرعه پنل های خورشیدی روی بستر دریای اروپا در پرتغال قرار دارد. در این حوزه پرتغال به همراه اسپانیا تلاش زیادی در جهت بهره برداری از منابع آبی و سواحل طولانی دریایی کرده اند. این کشور که در سال در سال 2020 اولین نیروگاه بادی دریایی شناور در قاره اروپا را ایجاد کرد، و اکنون رسیدن به ظرفیت نصب شده 10 گیگاواتی تولید برق بادی دریایی تا سال 2030 و یک منطقه آزاد تکنولوژیکی که بر انرژی‌های تجدید پذیر که از دریا گرفته می‌شود، را در دستور کار دارد. در حال حاضر برق مورد نیاز این کشور  8.8 گیگا وات برق آبی، 13.3 گیگا وات توربین‌های بادی ساحلی و 3.1 گیگا وات از انرژی خورشیدی تامین می‌شود، که جمعا 87 درصد از ظرفیت تولید برق این کشور را تشکیل می دهند، که این کشور را در رده هفتم بالاترین تولید کننده انرژی پاک در اروپا قرار می دهد.

 در زمینه تحقیقات دریایی این کشور در حال توسعه blue hub با تامین مالی 87 میلیون یورویی در جهت  ایجاد شبکه ای از مراکز تحقیقاتی و توسعه دانشگاهی که بر علوم دریایی متمرکز است می‌باشد. این برنامه با شعار؛ فناوری و نوآوری موجب ارتقای هم افزایی و انتقال دانش بین نهادهای نوآور و شرکت ها می‌شود.

در حوزه کربن زدایی نیز پرتغال همچنین عمیقا متعهد به کربن زدایی از کشتیرانی دریایی با سرمایه گذاری‌های پیش بینی شده در کشتیرانی سبز است، که مصرف سوخت های فسیلی را به میزان قابل توجهی کاهش خواهد داد.

منابع:  آمار اتاق بازرگانی پرتغال - داده‌های وزارت انرژی پرتغال