وضعیت صادرات مواد غذایی و محصولات کشاورزی ازبکستان در شش ماهه اول سال 2025

کشور ازبکستان دارای ظرفیت های بسیار مناسبی در تولید محصولات کشاورزی و باغی می‌باشد، بطوریکه برخی از محصولات به ‌دلیل طعم طبیعی و شیرین‌ بودن در بازارهای خارجی بسیار مورد توجه قرار گرفته‌ است. به ‌ویژه، در زمینه صادرات میوه‌های مانند زردآلو خشک، هلو، کشمش، گیلاس و حبوبات ازبکستان در رتبه‌های بالای جهانی قرار دارد.

این کشور در شش ماهه اول سال 2025 میلادی حدود 16.877 میلیارد دلار صادرات داشته که بیشتر از 1.2 درصد آن یعنی 1.336 میلیون دلار آن به صادرات محصولات کشاورزی و مواد غذایی اختصاص داشته است. بنا به گزارش موسسه ملی آمار، میزان صادرات کشور در این بازه زمانی به تفکیک بدین شرح می‌باشد:

 

 

نشست بررسی راههای توسعه بخش کشاورزی ازبکستان در تاریخ 30 جولای 2025 به ریاست رئیس جمهور این کشور برگزار گردید. در ابتدای این نشست اهم دستاوردها و سیاستهای اجرایی دولت در بخش کشاورزی طی سال اخیر بدین شرح اعلام گردید:

در سه سال اخیر، ۲۵۰ هزار هکتار از زمین‌های پنبه‌کاری و غلات کشور کاهش یافته و به کشت محصولات کشاورزی و باغی دارای مزیت اختصاص یافته است. به علاوه ۱۶۰ هزار هکتار باغات و تاکستان‌های جدید ایجاد و ۱۰۷ هزار هکتار از باغات فرسوده نوسازی شده‌اند.

طی سال گذشته، بیش از ۱۵۰۰ پروژه در حوزه مواد غذایی به ارزش یک میلیارد دلار در کشور راه‎اندازی شده است.

در عرصه بین‌المللی طی ماه اخیر، ازبکستان به عضویت شورای سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (FAO) انتخاب شد. این انتخاب فرصت بزرگی برای پیشبرد هر چه بهتر ابتکارات ملی و منطقه‌ای و جذب سرمایه خارجی برای پروژه‌های جدید را فراهم می‌ کند.

در نیمه اول سال جاری، صادرات محصولات غذایی ۴4 درصد رشد داشته و به مبلغ یک میلیارد و ۳3۶ میلیون دلار رسیده است. همچنین، جغرافیای مقاصد صادراتی به ۱۶ کشور گسترش یافته است.

علیرغم دستاوردهای فوق، به نظر می رسد هنوز فرصت‌ها به ‌طور کامل در همه استان‌های کشور مورد بهره برداری قرار نگرفته است.. برای مثال، استان‌های سرخان‎دریا، تاشکند و قره‌قالپاقستان در سرعت صادرات محصولات غذایی نسبت به سایر مناطق عقب مانده‌ است. استان نوایی نیز به سطح عملکرد سال گذشته نرسیده است.

80 درصد صادرات میوه و سبزیجات امسال به ۵ کشور پر تقاضا مانند بریتانیا، ایتالیا، سوئد، ژاپن، هند و قطر محدود بوده است. نقش سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌های خارج از کشور در این زمینه محسوس نیست و فعالیت رایزنان بازرگانی نیز ضعیف است.

 

اهم تدابیر دولت برای افزایش بهره وری بخش کشاورزی ازبکستان

در جلسه مذکور ، تدابیری برای افزایش بهره‌وری و توسعه تولید و صادرات کشاورزی تعیین و ابلاغ گردید:

حرکت بخش کشاورزی در مسیر تولید محصولات مقاوم در برابر کم آبی، گرما و سرما

شیوه‌های نوین بازاریابی و تلاش برای شناسایی فرصت‌های جدید صادراتی

تاکید بر تامین پایدار محصولات کشاورزی با هدف تضمین بازار کشورهای هدف

رفتن به سوی ایجاد صنایع تبدیلی و فرآوری مواد غذایی و کشاورزی و صنایع بسته بندی مدرن: در این راستا مقرر گردید تا پایان سال 15 کارخانه صنایع تبدیلی و فرآوری، همچنین بسته بندی مواد غذایی و کشاورزی راه اندازی شود.

تقویت کشت حبوبات: یکی از بزرگ‌ترین ذخایر صادراتی کشور حبوبات است. هر سال حدود ۴۵۰ میلیون دلاری نخود، لوبیا، ماش و نخود فرنگی به سایر کشورها صادر می‌ شود. اما به ‌دلیل کمبود نیروی انسانی، 30 درصد محصول هدر می ‌رود و فرصت صادراتی چشم‌گیری از دست می ‌رود. در این راستا مقرر گردید صندوق کشاورزی ازبکستان تا 15 درصد یارانه برای تامین کمباین‌های مخصوص برداشت حبوبات و تجهیزات اختصاص داده و بخشی از نرخ بهره بالاتر از ۱0 درصد توسط دولت جبران گردد.

کاهش هزینه‌های حمل و نقل: برای کاهش هزینه‌های حمل ‌و نقل، صادرات محصولات فرآوری‌ شده غذایی و کشاورزی از کلیه گمرکات ازبکستان مجاز خواهد بود.

تمرکز بخش کشاورزی بر اصلاح بذور و نهال، همچنین کود کشاورزی: در حال حاضر، به منظور تقویت و نوسازی بخش کشاورزی و باغداری، کشور به ۳۵۰ میلیون نهال میوه با عملکرد بالا نیاز دارد . در این راستا، طرح اصلاح بذر، نهال و کودهای کشاورزی توسط گروه شرکت‌های Agrostar که در ۱۶ منطقه کشور ایجاد شده اجرایی خواهد شد. در این راستا دستورات لازم برای تجهیز شرکت مذکور به آزمایشگاه‌های in vitro و مجموعه‌های مدرن شامل انبار، بسته ‌بندی، مرتب‌سازی و فرآوری داده شد.

رفع یا کاهش مشکلات گلخانه داران ازبکستان: امروز در کشور حدود ۵۱۰۰ هکتار گلخانه وجود دارد و در هفت سال گذشته تولید از ۱۱۰ هزار تن به ۵۴۶ هزار تن افزایش یافته است. با این حال، ناتوانی کارآفرینان در تأمین مالی، گرانی کود و نبود گاز ثابت، مشکلاتی ایجاد کرده است. به ‌ویژه، بیش از ۶۰۰ هکتار گلخانه به ‌دلیل بدهی فعالیت آنها متوقف شده و ۱۲۸ هکتار به مدیریت بانک واگذار شده است. لذا تصمیماتی برای حمایت از گلخانه دار‌ها گرفته شد. بدین ترتیب که 1) از این پس، گلخانه‌های که تعهد به تولید برای بازار داخلی و صادرات دارند و از گاز طبیعی استفاده می‌کنند، در فصل زمستان گاز تضمین ‌شده دریافت خواهند کرد. 2) گلخانه‌های که به زغال‌سنگ یا سوخت جایگزین تغییر مسیر داده‌ و تعهد صادرات دارند، نیز امکان بازگشت به گاز طبیعی خواهند یافت. 3) برای تأمین گردش نقدی کافی، پیش ‌پرداخت 50 درصدی از اکتبر تا مارس تعیین می‌ شود. در این صورت، گلخانه‌ها باید تا اول اکتبر با شرکت‌های گاز قرارداد امضا کنند. 4) به گلخانه‌های که به سیستم گرمایش جایگزین مانند زغال‌سنگ تغییر مسیر داده‏اند، دوره‌های اعتباری تمدید خواهد شد. 5) به کسانی که بر اساس فناوری پمپ حرارتی گلخانه‌ای راه‌اندازی کرده‌اند، تا 20 درصد هزینه‌ها پوشش یافته و اگر از طریق اعتبارات مالی کار انجام شود، 4 درصد از نرخ بهره جبران می‌ شود. 5) از این پس، صرف ‌نظر از نوع گلخانه، مالیات زمین با نرخ زمین‌های کشاورزی محاسبه خواهد شد. به علاوه تا سال ۲۰۲۸، مالیات تأمین اجتماعی برای کارکنان گلخانه‌ها از 12 درصد به 1 درصد کاهش خواهد یافت.

سرمایه گذاری برای ورود دانش فنی سیستم های نوین آبیاری و صرفه جویی در آب: تا کنون، فناوری‌های صرفه‌جویی آب در مدت ۲۲۴ هزار هکتار بکارگرفته شده که نتیجه آن صرفه ‌جویی ۴۲۰ میلیون متر مکعب آب و ایجاد ظرفیت کشت میوه و سبزیجات در ۶۵ هزار هکتار اراضی جدید بوده است. سال گذشته برای این منظور 2.6 تریلیون صوم و امسال 1.2 تریلیون صوم هزینه شده است. تا پایان سال، اجرای آبیاری قطره‌ای و بارانی در ۱۰ هزار هکتار دیگر و تسطیح لیزری ۲۰۰ هزار هکتار برنامه‌ریزی شده است. وزارت اقتصاد و دارایی موظف شده ۵۰۰ میلیارد صوم برای این هدف تخصیص دهد و در برنامه سال آینده نیز ۲ تریلیون صوم منابع در نظر گرفته شود. در این مسیر، تصویب قانون آب (Water Code) به تضمین امنیت غذایی در شرایط کم‌آبی کم خواهد نمود.