اخبار اقتصادی فنلاند و استونی
گزیدۀ اخبار و تحولات اقتصادی فنلاند و استونی در هفته دوم مرداد ماه 1404 مندرج در رسانه‌های این کشورها به شرح زیر ارائه می‌گردد:
خبرهای اقتصادی فنلاند
واکنش‌های متفاوت در فنلاند به توافق تجاری اتحادیه اروپا و آمریکا
توافق تجاری جدید میان اتحادیه اروپا و ایالات متحده که شامل وضع تعرفه ۱۵ درصدی بر بیشتر کالاهای صادراتی اروپا به آمریکاست، با واکنش‌های متفاوتی در فنلاند روبه‌رو شده است. ویله تاویو، وزیر همکاری‌های توسعه و تجارت خارجی از حزب فنلاندی‌های حقیقی، اعلام کرد که این تعرفه همچنان «بیش از حد بالاست» اما رسیدن به توافق، از شدت نااطمینانی کاسته است. به گفته او، «دلیل چندانی برای جشن گرفتن وجود ندارد» و پایداری بلندمدت توافق نیز هنوز مشخص نیست. پتری اورپو، نخست‌وزیر فنلاند، در واکنشی در شبکه اجتماعی ایکس گفت این توافق از شعله‌ور شدن جنگ تجاری جلوگیری کرده و برای اقتصاد جهانی و شرکت‌های فنلاندی «ثبات و پیش‌بینی‌پذیری» به ارمغان آورده است. میکائل پنتیکاینن، رئیس انجمن شرکت‌های فنلاندی، این توافق را با وجود تعرفه‌های بالا، گامی مثبت دانست و گفت که حتی یک «توافق ناپایدار» نیز بهتر از «یک اختلاف تجاری عمیق» است. او افزود که این توافق، فرصت رقابت شرکت‌های اروپایی در بازار آمریکا را فراهم می‌کند و می‌تواند به استخدام و سرمایه‌گذاری بیشتر در فنلاند منجر شود. بر اساس این توافق، اروپا متعهد شده ۷۵۰ میلیارد دلار انرژی (عمدتاً گاز مایع، نفت و سوخت‌های دیگر) از آمریکا خریداری کند تا وابستگی به روسیه را کاهش دهد. همچنین، اتحادیه اروپا متعهد به سرمایه‌گذاری ۶۰۰ میلیارد دلاری در آمریکا و خرید تجهیزات دفاعی از ایالات متحده شده است. توافق هنوز نیاز به تأیید رسمی‌کشورهای عضو اتحادیه اروپا دارد.
اتحادیه اروپا تعرفه واردات خودروهای آمریکایی را کاهش داد
اتحادیه اروپا در چارچوب توافق تجاری جدید با ایالات متحده، تعرفه واردات خودروهای آمریکایی را به ۲٫۵ درصد کاهش داد. به گزارش خبرگزاری رویترز، این توافق همچنین مقرر می‌کند اکثر کالاهای صادراتی اتحادیه اروپا به آمریکا مشمول تعرفه ۱۵ درصدی شوند.
ارزیابی توافق جدید تعرفه ای اروپا و آمریکا برای فنلاند
پاسی کوئوپاماکی، اقتصاددان بانک دانسکه، این توافق را ضربه‌ای به رشد اقتصادی فنلاند می‌داند و پیش‌بینی می‌کند که این تعرفه‌ها ممکن است تا ۰.۳ واحد درصد از رشد سالانه اقتصاد فنلاند بکاهند. به‌گفته او، صادرات فنلاند به آمریکا که یکی از مهم‌ترین بازارهای صادراتی کشور است با دشواری مواجه خواهد شد و افزایش ارزش یورو در برابر دلار نیز شرایط را پیچیده‌تر می‌کند.
در مقابل، یان فون گریچ، تحلیلگر ارشد بانک نوردیا، این توافق را علیرغم وجود تعرفه‌ها، آرامش‌بخش و مثبت ارزیابی می‌کند؛ چرا که مانع از اعمال تعرفه‌های شدیدتر (۳۰ درصدی) شده و به فضای اقتصادی اطمینان نسبی داده است. او اشاره می‌کند که کاهش عدم قطعیت برای سرمایه‌گذاری و بازارها اهمیت زیادی دارد.
به عقیده این کارشناس، برندگان اصلی این توافق صنعت خودرو و احتمالا داروسازی هستند که تعرفه‌هایشان کاهش یافته یا ثابت مانده است. بازندگان بزرگ، صنایع فولاد و آلومینیوم‌اند که احتمالا همچنان با تعرفه‌های ۵۰ درصدی مواجه خواهند بود. در زندگی روزمره مردم، این توافق به معنای افزایش چشمگیر قیمت کالاهای آمریکایی نخواهد بود و به شرکت‌ها اطمینان می‌دهد. این امر به بهبود وضعیت اقتصادی و کاهش نااطمینانی کمک خواهد کرد و اقتصاد فنلاند را به سمت شرایط بهتر هدایت می‌کند.
در چارچوب این توافق، اتحادیه اروپا متعهد به سرمایه‌گذاری ۶۰۰ میلیارد دلاری در آمریکا و خرید گسترده انرژی و تجهیزات دفاعی شده است.
اختلافات و ابهامات درخصوص توافق تعرفه‌ای آمریکا و اتحادیه اروپا
آمریکا مدعی است که اروپا وعده‌هایی فراتر از واقع داده، از جمله تسهیل واردات مواد غذایی آمریکایی، سرمایه‌گذاری اروپایی‌ها در آمریکا و اصلاح قوانین دیجیتال اروپا به نفع شرکت‌های آمریکایی؛ اما کمیسیون اروپا بسیاری از این ادعاها را رد کرده و تأکید دارد که رئیس کمیسیون اختیار تصمیم‌گیری نهایی ندارد و مذاکرات هنوز ادامه دارد. در فرانسه نیز مخالفت گسترده‌ای از سوی نخبگان سیاسی و اقتصادی با این توافق صورت گرفته و مقامات تأکید دارند که جزئیات توافق هنوز نهایی نشده و ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد. اختلافات عمده بر سر حوزه‌هایی چون دارو، انرژی، تسلیحات و نفوذ آمریکا بر قوانین داخلی اتحادیه است، که اتحادیه اروپا آن‌ها را منوط به تصمیم‌گیری مستقل کشورهای عضو می‌داند.
کاهش رتبه اعتباری فنلاند توسط آژانس اعتبارسنجی فیچ (Fitch) به دلیل بدهی بالای دولت
آژانس اعتبارسنجی فیچ رتبه اعتباری بلندمدت فنلاند را از سطح AA+ به سطح پایین‌تر AA تنزل داد؛ سطحی که آخرین‌بار در سال ۱۹۹۶ ثبت شده بود. اگرچه چشم‌انداز این رتبه‌بندی «باثبات» ارزیابی شده، اما دلایل کاهش رتبه شامل بدهی بالای دولت، کسری بودجه مداوم و ناکافی بودن اقدامات اصلاح مالی عمومی عنوان شده است. فیچ تأکید دارد که حتی طرح پیشنهادی دولت برای کاهش نسبت بدهی به تولید ناخالص داخلی به میزان یک درصد در سال، تا دهه آینده اجرایی نخواهد شد و اجرای آن نیز از نظر سیاسی نامطمئن است. نخست‌وزیر پتری اورپو کاهش رتبه را «موضوعی جدی» خوانده و اعلام کرده که این موضوع در نشست بودجه آینده دولت بررسی خواهد شد. وزیر دارایی، ریکا پورا نیز ضمن ابراز نگرانی، گفت اقدامات دولت تاکنون برای اصلاح وضعیت مالی کافی نبوده و نیاز به تعدیلات بیشتری وجود دارد؛ اصلاحاتی که باید در دوره‌های مختلف دولت‌ها ادامه یابد تا روند افزایش بدهی متوقف شود.
به‌گفته اقتصاددان بانک نوردیا، کاهش رتبه اعتباری فنلاند از سوی آژانس فیچ به معنای بروز یک بحران فوری در امور مالی عمومی‌کشور نیست، اما اگر این وضعیت ادامه یابد، می‌تواند در بلندمدت مشکل‌ساز شود. رتبه اعتباری فنلاند از AA+ به AA تنزل یافته که پایین‌ترین سطح آن از سال ۱۹۹۶ تاکنون است. فیچ اعلام کرده اقدامات ریاضتی دولت پِتِری اورپو برای کنترل بدهی ملی ناکافی بوده‌اند. کاهش مالیات‌ها نیز از دید کوستیاینن وضعیت کسری بودجه را بدتر کرده‌اند. وی در عین حال اشاره می‌کند که فنلاند باوجود بدهی بالا، به لطف دارایی‌های بزرگ بازنشستگی، تاکنون در میان کشورهای با رتبه اعتباری بالا باقی مانده بود. وزارت دارایی اعلام کرده در پاییز، همزمان با فرایند بودجه، اقدامات جدیدی برای تقویت وضعیت مالی اتخاذ خواهد شد. همچنین پیش‌بینی می‌شود در ماه دسامبر سایر مؤسسات اعتبارسنجی نیز وضعیت فنلاند را بازبینی کنند.
مصاحبه شغلی با هوش مصنوعی؛ یک شرکت مسافرتی در فنلاند فرایند استخدامی خود را با کمک ربات انجام می دهد
شرکت مسافرتی تیاره‌بورگ (Tjäreborg) در فنلاند برای استخدام راهنمایان تور از هوش مصنوعی استفاده می‌کند. این سیستم با نام هوبرت (Hubert)، پس از دریافت درخواست، به‌صورت خودکار از داوطلبان مصاحبه متنی می‌گیرد. مصاحبه هوش مصنوعی شامل پرسش‌هایی مشابه مصاحبه‌گران انسانی است و اطلاعات اولیه مانند داشتن گواهی‌نامه یا سابقه کاری را بررسی می‌کند. هدف اصلی از استفاده از این سیستم، افزایش سرعت، کارایی و یکپارچگی در مراحل ابتدایی جذب نیرو است. با این حال، طبق مقررات اتحادیه اروپا، تصمیم‌گیری نهایی همچنان به‌عهده انسان‌هاست. کاربرد هوش مصنوعی در فرآیندهای استخدامی در حال گسترش است و شامل بررسی رزومه‌ها، انجام مصاحبه‌ها، و آزمون‌های شخصیت‌شناسی و منطق می‌شود. برخی کارشناسان نسبت به بی‌طرفی هوش مصنوعی تردید دارند و هشدار می‌دهند که این فناوری ممکن است سوگیری‌های انسانی را بازتولید کند، هرچند در صورت استفاده درست، می‌تواند ثبات فرآیند استخدام را افزایش دهد.
کمیسیون اروپا پیشنهاد حذف استارت‌آپ‌های فناوری رژیم صهیونیستی از برنامه تأمین مالی را مطرح کرد
کمیسیون اروپا پیشنهاد داده است که شرکت‌های نوپای فناوری از رژیم صهیونیستی به دلیل تحولات اخیر در نوار غزه از دریافت حمایت مالی در قالب «ابزار شتاب‌دهنده شورای نوآوری اروپا» (EIC Accelerator) محروم شوند. این تصمیم در واکنش به بازنگری توافق‌نامه مشارکت اتحادیه اروپا و رژیم صهیونیستی اتخاذ شده و در صورت تصویب، به‌معنای توقف دسترسی استارت‌آپ‌های رژیم صهیونیستی به یکی از مهم‌ترین منابع حمایت مالی برای شرکت‌های نوآور در حال رشد خواهد بود. برای اجرایی شدن این پیشنهاد، موافقت اکثریت کشورهای عضو اتحادیه اروپا لازم است.
فنلاند دومین نرخ بیکاری بالای اتحادیه اروپا را دارد
بر اساس آمار جدید یورواستات (Eurostat) ، نرخ بیکاری فنلاند به ۹.۹ درصد رسیده که پس از اسپانیا (۱۰.۴ درصد)، دومین نرخ بیکاری بالای اتحادیه اروپاست. این در حالی است که در سال‌های گذشته نرخ بیکاری بالا بیشتر در کشورهای جنوب اروپا متمرکز بود. کاهش بیکاری در کشورهایی مانند یونان و پرتغال، همزمان با افزایش بیکاری در فنلاند، موجب این جابه‌جایی در رتبه‌ها شده است. به گزارش خبرگزاری Yle، از عوامل مؤثر در این وضعیت می‌توان به توزیع ناعادلانه بسته حمایتی ۷۵۰ میلیارد یورویی اتحادیه اروپا پس از کرونا اشاره کرد که عمدتاً به نفع جنوب اروپا بوده است. در مقابل، کشورهای شمالی مانند فنلاند و سوئد سهم اندکی دریافت کردند.
افزایش نرخ بهره بانک مرکزی اروپا نیز فشار مضاعفی بر اقتصاد فنلاند وارد کرده، به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند ساخت‌وساز و مسکن. همچنین بیکاری در میان جوانان فنلاندی به ۲۳ درصد رسیده که از بالاترین نرخ‌ها در اروپا محسوب می‌شود.
به گفته کارشناسان، مجموعه‌ای از عوامل از جمله فشارهای ناشی از جنگ اوکراین، تورم بالا، سیاست‌های پولی سخت‌گیرانه و عدم بهره‌مندی از منابع حمایتی، اقتصاد فنلاند را با چالش‌های جدی مواجه کرده است.
خبرهای اقتصادی استونی
واکنش استونی به تعرفه‌های ترامپ: تاثیر متوسط و ادامه فعالیت در بازار آمریکا
کریستن میشال، نخست‌وزیر استونی، توافق تجاری بین اروپا و آمریکا را مانعی برای آسیب‌های بیشتر دانست. البته او تأکید کرد که تعرفه‌ها برای تجارت جهانی ضرر دارند و هم شرکت‌ها و هم مصرف‌کنندگان در اتحادیه اروپا و آمریکا را متضرر می‌کنند. در حالی که رهبر مخالفان، اورماس رینسالو، توافق را تسلیم اروپا می‌داند، میشال معتقد است که کمیسیون اروپا در این مذاکرات قابل انتقاد نیست و تلاش‌های آن قابل تقدیر است. از طرف دیگر، کارآفرینان و کارشناسان اقتصادی استونی بر این باورند که تعرفه‌های ترامپ تأثیر متوسطی بر صادرات این کشور به آمریکا خواهد داشت و افزایش تعرفه‌ها باعث ترک بازار آمریکا توسط شرکت‌های استونیایی نخواهد شد. شرکت Click & Grow، که در زمینه صادرات بذر و گیاهان هوشمند فعالیت می‌کند، حدود نیمی از درآمد خود را از بازار آمریکا کسب می‌کند. مدیرعامل این شرکت، مارت توور، اظهار داشت که تعرفه ۱۵ درصدی نسبت به تهدیدات اولیه برای افزایش تعرفه تا ۳۰ یا ۵۰ درصد، امکان توسعه در بازار آمریکا را حفظ کرده است و این تعرفه مانع اساسی برای ادامه فعالیت نیست. در حالی که بخش عمده‌ای از محصولات این شرکت در چین تولید می‌شوند و معاف از تعرفه هستند، تنها صادرات گیاهان تولید استونی مشمول تعرفه ۱۵ درصد می‌شود. به این ترتیب، شرکت‌ها در تلاشند تا تاثیر تعرفه‌ها را مدیریت کرده و به رشد خود در بازار آمریکا ادامه دهند.
نیمی از درآمد استونیایی‌ها صرف بدهی‌ها و هزینه‌های زندگی می‌شود
بر اساس تحلیل داده‌های محرمانه مشتریان بانک Coop در استونی، تقریباً ۴۰ درصد از درآمد ماهانه شهروندان استونی صرف پرداخت اقساط وام‌ها، خوراکی‌ها و هزینه‌های منزل می‌شود. میانگین حقوق ناخالص در این کشور نزدیک به ۲۰۰۰ یورو است که به‌طور متوسط حدود ۱۵۰۰ یورو پس از کسر مالیات به حساب بانکی افراد واریز می‌شود. از این مبلغ، حدود ۳۷۵ یورو صرف پرداخت بدهی‌ها می‌شود و فقط ۲۲۵ یورو برای خرید مواد غذایی باقی می‌ماند. همچنین بسیاری از مشتریان بانک در پایان ماه کمتر از ۱۰۰ یورو در حساب‌های خود دارند که نشان‌دهنده فشار مالی بر خانواده‌هاست.
تعداد میلیونرها در جهان افزایش یافت؛ اما در استونی کاهش داشت
در سال ۲۰۲۴، حدود ۶۸۰ هزار میلیونر جدید در جهان افزوده شد و طبق تحلیل بانک سوئیسی UBS، تعداد میلیونرها در ۵۶ کشور مورد بررسی در بیشتر کشورها افزایش یافته است. با این حال، استونی تنها استثنا بود که در آن تعداد میلیونرها کاهش یافت. در منطقه جمعیتی، بیشترین رشد ثروت در اروپای شرقی با ۱۲.۰۱ درصد و در آمریکای شمالی با ۱۱.۹۸ درصد مشاهده شد. بیشترین کاهش ثروت مربوط به آمریکای لاتین با ۴.۲۸ درصد، پس از آن اقیانوسیه با ۱.۵۴ درصد و اروپای غربی با ۱.۴۸ درصد بود. سال گذشته تعداد میلیونرها در استونی و جمهوری چک حدود ۱.۵ درصد کاهش یافت، در حالی که در اروپای شرقی تعداد میلیونرها ۲.۹ درصد افزایش یافت. همچنین کشورهای آلمان، یونان و مکزیک شاهد کاهش تعداد میلیونرها بودند و بیشترین کاهش مربوط به ژاپن بود که ۳۳ هزار میلیونر خود را از دست داد.