راهکارهای ویتنام برای مقابله با نبرد اقتصادی تعرفه ها

در واکنش به تهدیدات تعرفه‌ای دولت ترامپ در سال ۲۰۲۵، ویتنام مجموعه‌ای از اقدامات دیپلماتیک، اقتصادی و نظارتی را برای کاهش تنش‌ها و حفظ روابط تجاری با ایالات متحده اتخاذ کرده است.

در واکنش به تهدیدات تعرفه‌ای دولت ترامپ در سال ۲۰۲۵، ویتنام مجموعه‌ای از اقدامات دیپلماتیک، اقتصادی و نظارتی را برای کاهش تنش‌ها و حفظ روابط تجاری با ایالات متحده اتخاذ کرده است. این اقدامات به‌ویژه در مواجهه با تعرفه‌های متقابل ۴۶٪ که از سوی آمریکا اعلام شده بود، اهمیت ویژه‌ای داشت.

۱.  مذاکرات دیپلماتیک و پیشنهادات تجاری به آمریکا

بر اساس حکم نخست وزیر ویتنام که در تاریخ 12 آوریل منتشر شد، یک تیم مذاکره کننده دولتی ویتنام درمورد مسائل تجاری با آمریکا به ریاست دو هنگ زین وزیر صنعت و تجارت ویتنام تشکیل شد. طبق تصمیمی‌که نخست وزیر صادر کرد، یک تیم مذاکره کننده دولت در مورد مسائل تجاری با ایالات متحده تشکیل شده است. سرپرستی این تیم بر عهده وزیر صنعت و تجارت و معاونمعاون وزیر است. اعضای دیگر عبارتند از معاونان وزارتخانه‌های دارایی، کشاورزی و محیط زیست، علوم و فناوری، امور خارجه، امور داخلی، معاون رئیس بانک دولتی وینت نام، و سفیر ویتنام در ایالات متحده، نگوین قوچ دونگ. وزارت صنعت و تجارت به عنوان آژانس دائمی این تیم خدمت خواهد کرد. یک گروه کاری مرکب از مقامات وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مربوطه در روند مذاکرات کمک خواهند کرد. این تیم دارای سه مسئولیت اصلی است: رهبری توسعه سناریوها و برنامه‌های مذاکره با ایالات متحده در مورد یک توافق تجاری متقابل با روح "منافع هماهنگ، خطرات مشترک" با در نظر گرفتن منافع ملی.

ویتنام با آغاز مذاکرات تجاری با ایالات متحده، تلاش کرد تا از اعمال تعرفه‌های سنگین جلوگیری کند. وزیر تجارت ویتنام، نگوین هونگ دین، با نماینده تجاری آمریکا، جمیسون گریر، دیدار و گفتگو کرد تا راه‌حلی مبتنی بر منافع مشترک برای مسائل تجاری پیدا کنند.در یکی از این دیدارها، سفیر آمریکا در ویتنام تأکید کرد که این تعرفه‌ها به‌منظور حمایت از کارگران آمریکایی اعمال شده‌اند و مستقیماً علیه ویتنام نیستند. همچنین مشاور تجاری ترامپ، پیتر ناواروتأکید کرد که نگرانی‌ها بیشتر مربوط به تخلفات غیرتعرفه‌ای است.

۲ . افزایش واردات از آمریکا و کاهش تعرفه‌ها

ویتنام با کاهش تعرفه‌ها بر واردات کالاهای آمریکایی مانند گاز طبیعی مایع، اتانول، خودرو و تراشه‌های هوش مصنوعی، سعی در کاهش مازاد تجاری خود با آمریکا داشته است.به‌عنوان مثال، تعرفه بر LNG از ۵٪ به ۲٪ و بر خودروها از محدوده ۴۵٪-۶۴٪ به ۳۲٪ کاهش یافت.

۳ . تنوع‌بخشی به بازارها و تقویت تجارت منطقه‌ای

ویتنام تلاش کرده است تا با گسترش توافق‌نامه‌های تجارت آزاد با بیش از 60 کشور از جمله با کشورهایی مانند هند، برزیل، پاکستان، مصر و مناطق خاورمیانه، آمریکای لاتین و اروپای شرقی می‌تواند وابستگی خود به بازار آمریکا را کاهش دهد. ویتنام در حال گسترش صادرات خود به بازارهای زیر است:

اتحادیه اروپا (EU): با بهره‌گیری از توافق تجارت آزاد EVFTA، صادرات محصولات کشاورزی و صنعتی به این بازار افزایش یافته است.

ژاپن وکره جنوبی: این کشورها به دلیل توافقات تجاری و تقاضای بالا برای محصولات کشاورزی و الکترونیکی، بازارهای مناسبی برای ویتنام هستند.

هند و برزیل: به عنوان بازارهای نوظهور با جمعیت بالا، پتانسیل بالایی برای واردات محصولات ویتنامی دارند.

خاورمیانه و آفریقا: با تمرکز بر صادرات محصولات کشاورزی و غذایی، ویتنام در حال افزایش حضور خود در این مناطق است.

آمریکای لاتین: کشورهایی مانند مکزیک و شیلی به دلیل توافقات تجاری و نیاز به محصولات صنعتی و کشاورزی، بازارهای مناسبی برای ویتنام محسوب می‌شوند.

به طور مثال درسال ۲۰۲۴، صادرات پوشاک ویتنام به ایالات متحده آمریکا به ۱۶.۶ میلیارد دلار رسید که معادل ۳۸٪ از کل صادرات پوشاک و منسوجات این کشور است. با توجه به تهدیدات تعرفه‌ای و وابستگی بالا به بازار آمریکا، ویتنام به دنبال تنوع‌بخشی بازارهای صادراتی خود است تا این وابستگی را کاهش دهد. بازارهای جایگزین برای صادرات پوشاک ویتنام در جدول زیر توضیح داده شده است.

بازار هدف صادرات فعلی (میلیارد دلار) سهم از کل صادرات پوشاک پتانسیل افزایش صادرات ژاپن ۵.۰۵ ۱۱.۵٪ بالا؛ تقاضای پایدار و توافقات تجاری کره جنوبی ۱.۰۱ ۲.۳٪ بالا؛ روابط اقتصادی قوی و توافقات تجاری اتحادیه اروپا ۲.۰۸ ۴.۷٪ بالا؛ توافق EVFTA و بازار بزرگ کانادا ۰.۳۹ ۰.۹٪ متوسط؛ عضویت در CPTPP و تقاضای رو به رشد استرالیا ۰.۲۴ ۰.۵٪ متوسط؛ بازار با ثبات و توافقات تجاری چین ۴.۲۵ ۹.۶٪ بالا؛ بازار بزرگ و همسایگی

استراتژی‌های پیشنهادی برای ویتنام برای تنوع‌بخشی به بازار پوشاک عبارتند از:

افزایش صادرات به ژاپن و کره جنوبی: با توجه به روابط اقتصادی قوی و توافقات تجاری، ویتنام می‌تواند صادرات پوشاک خود را به این کشورها افزایش دهد.

گسترش حضور در اتحادیه اروپا: با بهره‌گیری از توافق EVFTA، ویتنام می‌تواند سهم بازار خود را در کشورهای اروپایی افزایش دهد.تنوع‌بخشی به بازارهای جدید:

کشورهایی مانند کانادا و استرالیا با توجه به توافقات تجاری و تقاضای رو به رشد، می‌توانند بازارهای جدیدی برای صادرات پوشاک ویتنام باشند.

تقویت صادرات به چین: با توجه به بازار بزرگ و همسایگی جغرافیایی، ویتنام می‌تواند صادرات پوشاک خود را به چین افزایش دهد.

با اجرای استراتژی‌های فوق، ویتنام می‌تواند وابستگی خود به بازار آمریکا را کاهش داده و صادرات پوشاک خود را به بازارهای متنوع‌تری گسترش دهد. این اقدامات نه تنها به کاهش ریسک‌های تجاری کمک می‌کند، بلکه به تقویت جایگاه ویتنام در بازار جهانی پوشاک نیز منجر خواهد شد.

۴ . پیشنهاد حذف تعرفه‌ها بر کالاهای آمریکایی

در تماس تلفنی با رئیس‌جمهور ترامپ، دبیرکل حزب کمونیست ویتنام، تولام، پیشنهاد داد که ویتنام تعرفه‌ها بر کالاهای آمریکایی را به صفر برساند، به شرطی که آمریکا نیز تعرفه‌های خود را کاهش یا حذف کند. ترامپ این پیشنهاد را در شبکه اجتماعی خود تحسین کرد.

۵.  امضای قراردادهای تجاری با شرکت‌های آمریکایی

ویتنام و شرکت‌های آمریکایی قراردادهایی به ارزش ۴ میلیارد دلار امضا کردند تا نشان دهند که ویتنام بازار خود را برای کالاها و خدمات آمریکایی باز نگه داشته است.همچنیندولت ویتنام اعلام کرد به اسپیس ایکس اجازه می دهد سرویس اینترنت ماهواره ای استارلینک را به طور آزمایشی در این کشور راه اندازی کند.

۶. مقابله با تخلفات تجاری،  بهبود شفافیت و اقدامات نظارتی برای جلوگیری از تقلب در مبدأ کالاها

در پاسخ به نگرانی‌های آمریکا درباره انتقال غیرقانونی کالاها از چین به ویتنام برای دور زدن تعرفه‌ها، وزارت تجارت ویتنام دستورالعمل‌هایی برای مقابله با تقلب در مبدأ کالاها صادر کرد. این اقدامات شامل بازرسی‌های دقیق‌تر از مواد اولیه وارداتی و نظارت بر برچسب‌های "ساخت ویتنام" بود. .همچنین، ویتنام با اعمال قوانین سخت‌گیرانه‌تر در زمینه صدور گواهی‌های مبدأ، سعی در افزایش شفافیت و جلب اعتماد شرکای تجاری خود دارد.

7.کاهش ارزش پول

پس از وضع تعرفه‌ها توسط ترامپ ارزش دانگ نسبت به دلار حدود 10 درصد کاهش یافته است که به نوعی به طور غیر مستقیم بخشی از آثار تعرفه‌ای ترامپ بر صدور کالاهای ویتنامی‌به آمریکا جبران کند.

8.تهیه طرح‌های حمایتی و تسریع در ارسال همه محموله‌ها به ایالات متحده قبل از 9 آوریل

وزیر کشاورزی و محیط زیست ویتنام اعلام کرد در صورتی که تلاش‌ها برای مذاکره برای کاهش تعرفه‌ها با ایالات متحده به نتیجه نرسد، این وزارتخانه کشاورزی و محیط زیست، به دنبال تدوین برنامه‌های حمایتی اضطراری است.

 وزیر بر لزوم پیش بینی سناریوهای کمتر مساعد پس از اعلامیه دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده در 3 آوریل مبنی بر اعمال تعرفه‌های تلافی جویانه گسترده، به طور بالقوه شامل نرخ 46 درصدی برای کالاهای ویتنام تاکید کرد. دوی روز دوشنبه در سخنرانی خود در واحدهای وزارتخانه، صادرکنندگان بزرگ و انجمن‌های صنعتی گفت که دولت و این وزارتخانه پس از اعلام رئیس جمهور ترامپ به سرعت وارد عمل شدند. وی گفت: "ویتنام برای کاهش تعرفه از طریق مذاکره امیدوار است. اما ما باید برای این احتمال آماده باشیم که ممکن است ایالات متحده این سیاست را بدون تاخیر اجرا کند." وزیر از همه ذینفعان خواست تا به طور مشترک وضعیت را ارزیابی کرده و پاسخ های سیاستی از جمله بسته‌های حمایتی بالقوه به دولت را پیشنهاد کنند. او افزود: «حمایت می‌تواند به صورت تخفیف مالیاتی، دسترسی به اعتبار، یا مکانیسم‌های مالی هدفمند باشد». یکی از پاسخ‌های فوری که توسط وزارت کیفیت، پردازش و توسعه بازار پیشنهاد شده است، تسریع در ارسال همه محموله‌ها به ایالات متحده قبل از 9 آوریل، تاریخ مورد انتظار اجرای رژیم تعرفه‌های جدید است.

مدیر دپارتمان صادرات شیلات، اقای فونگ اعلام کرد، صادرات محصولات کشاورزی، جنگلی و شیلات ویتنام به ایالات متحده در سال های اخیر به طور مداوم از 13 میلیارد دلار در سال فراتر رفته است و مازاد تجاری آن بیش از 10 میلیارد دلار است. در سال 2024، صادرات به 14.31 میلیارد دلار رسید که 25 درصد بیشتر از سال 2023 بود، در حالی که واردات از ایالات متحده به 3.44 میلیارد دلار رسید. در سه ماهه اول سال 2025، ویتنام 3.21 میلیارد دلار صادرات محصولات کشاورزی به ایالات متحده را ثبت کرد که نسبت به مدت مشابه سال قبل 14.9 درصد افزایش داشت. واردات در مجموع به 914 میلیون دلار رسید که 7.1 درصد افزایش داشت. دسته‌های اصلی صادرات شامل چوب و محصولات چوبی، غذاهای دریایی، فلفل، بادام هندی، قهوه و محصولات تازه است. فونگ هشدار داد که حتییک تعرفه ثابت 10 درصدی بر همه واردات، تراز تجاری دوجانبه را مختل می‌کند و بر عملکرد بخش کشاورزی در سال 2025 تأثیر زیادی خواهد گذاشت. اگرچه تعرفه تلافی جویانه 46 درصدی شناور شده است، نرخ های واقعی ممکن است بسته به گروه محصول متفاوت باشد، که باعث درخواست فوری برای ارزیابی دقیق تأثیر بخش به بخش می‌شود. در کوتاه مدت، فونگ خواستار هماهنگی نزدیک بین وزارتخانه‌ها، مشاغل و ارائه دهندگان تدارکات برای پیگیری سریع ترخیص کالا از گمرک و تحویل کالا شد. او همچنین صادرکنندگان را تشویق کرد تا فعالانه با واردکنندگان آمریکایی برای رسیدگی به قراردادهای موجود و بررسی نحوه توزیع عادلانه هرگونه بار تعرفه‌ای تعامل کنند.

درپی تصمیم ایالات متحده برای تعلیق ۹۰ روزه تعرفه‌های متقابل بر واردات کالاهای ویتنامی، صادرکنندگان ویتنامی در حال بهره‌برداری از این فرصت برای اجرای راهکارهای کوتاه‌مدت و بلندمدت به منظور کاهش تأثیرات منفی احتمالی هستند.

لازم به ذکر است درسال۲۰۲۴، حجم تجارت کالا و خدمات بین ویتنام و ایالات متحده به حدود ۱۴۹.۶ میلیارد دلار رسید. از این میزان، صادرات آمریکا به ویتنام ۱۳.۱ میلیارد دلار بود که نسبت به سال ۲۰۲۳، ۳۲.۹٪ افزایش داشته است. در مقابل، واردات آمریکا از ویتنام به ۱۳۶.۶ میلیارد دلار رسید که ۱۹.۳٪ افزایش را نشان می‌دهد. در نتیجه، مازاد تجاری ویتنام با آمریکا در سال ۲۰۲۴ به ۱۲۳.۵ میلیارد دلار رسید که نسبت به سال قبل، ۱۸.۱٪ افزایش یافته است. این مازاد تجاری رکورد جدیدی برای ویتنام محسوب می‌شود و نشان‌دهنده رشد مستمر صادرات این کشور به بازار آمریکا است. در واقع ترامپ به دنبال آن است از طریق تعرفه‌های این مازاد تجاری با افزایش واردات از آمریکا و نهایتا با افزایش تولید ملی و کاهش واردات از ویتنام جبران گردد و مقامات ویتنامی‌به دلیل راضی کردن ترامپ برای صرفنظر کردن از این اقداماتی نظیر کاهش تعرفه، افزایش واردات از آمریکا و حتی محدود کردن صدور گواهی مبدأ در جهت کاهش ورود کالاهای چینی به ویتنام و سپس صدور آنها به آمریکا روی آورده‌اند.

مجموعه اقدامات ویتنام نشان‌دهنده رویکردی چندجانبه برای مقابله با تهدیدات تعرفه‌ای آمریکا است. از طریق دیپلماسی فعال، تنظیم سیاست‌های تجاری و نظارت دقیق‌تر، ویتنام تلاش کرده است تا روابط تجاری خود با آمریکا را حفظ کرده و از آسیب‌های اقتصادی جلوگیری کند.