برنامه توسعه هوش مصنوعی در رواندا طی چهار سال آینده

رواندا با طرحی ابتکاری برای توسعه ۵۰ کاربرد هوش مصنوعی طی چهار سال آینده، در حال تثبیت جایگاه خود به‌عنوان یکی از پیشگامان حوزه هوش مصنوعی در آفریقاست.

رواندا با طرحی ابتکاری برای توسعه ۵۰ کاربرد هوش مصنوعی طی چهار سال آینده، در حال تثبیت جایگاه خود به‌عنوان یکی از پیشگامان حوزه هوش مصنوعی در آفریقاست. این ابزارها بخش‌های مهمی از جمله بهداشت و درمان، آموزش، کشاورزی و خدمات عمومی را شامل می‌­شود. در همین حال، دولت رواندا سرمایه‌گذاری گسترده‌ای نیز در زمینه ارتقای مهارت‌های دیجیتال، تدوین استانداردهای اخلاقی هوش مصنوعی و حمایت از استارتاپ‌ها انجام می‌دهد. این ابتکار که با پشتیبانی مشارکت­‌های راهبردی و ایجاد مرکز ملی هوش مصنوعی همراه است، بازتابی از چشم‌انداز کلان رواندا در زمینه تحول دیجیتال و رشد فراگیر به شمار می‌رود. در این گزارش، نحوه اجرای این چشم‌انداز، چالش‌های پیشِ‌رو و فرصت‌هایی که برای بازیگران داخلی و بین‌المللی فراهم می‌شود، مورد بررسی قرار می­‌گیرد.

برنامۀ توسعه ۵۰ کاربرد هوش مصنوعی

دولت رواندا برنامۀ توسعه ۵۰ کاربرد هوش مصنوعی را در بخش‌های مختلف طی چهار سال آینده اعلام کرده است. این ابتکار بخشی از راهبرد کلان این کشور برای بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در راستای نوآوری، بهبود خدمات عمومی و تقویت رشد اقتصادی محسوب می‌شود. به گفته دیوید بیاباگانبا، متخصص برنامه‌ریزی در وزارت فناوری اطلاعات و نوآوری رواندا، این پروژه بر حوزه‌های مهمی هم­چون بهداشت، آموزش، کشاورزی، خدمات مالی و مدیریت عمومی متمرکز خواهد بود. وی تاکید کرد این ابزارهای هوش مصنوعی به منظور حل چالش‌های محلی طراحی شده و در بهبود ارائه خدمات درمانی، افزایش بهره‌وری کشاورزی، تقویت شمول مالی و تسهیل فرآیندهای دولتی از طریق اتوماسیون و تصمیم‌گیری مبتنی بر داده‌ها نقش موثری ایفا خواهند کرد.

در چارچوب این برنامه، مرکز ملی پژوهش و توسعه هوش مصنوعی راه‌اندازی خواهد شد که به‌عنوان بستری برای همکاری میان دولت، بخش خصوصی و موسسات دانشگاهی عمل می‌کند. این مرکز امکانات پژوهشی، دسترسی به داده‌ها و تخصص فنی را برای توسعه راهکارهای مقیاس‌پذیر هوش مصنوعی فراهم خواهد کرد. دولت رواندا همچنین قصد دارد همکاری‌ میان استارتاپ‌های داخلی، شرکت‌های بین‌المللی فناوری و نهادهای پژوهشی را گسترش دهد. این مشارکت‌ها به انتقال دانش، تبادل منابع و توسعه راهکارهای متناسب با نیازهای این کشور کمک خواهد کرد. علاوه بر این، سرمایه‌گذاری در آموزش متخصصان حوزه هوش مصنوعی و علوم داده­ در دستور کار قرار گرفته است. در این راستا، دولت برنامه‌هایی را برای افزایش مهارت‌های دانشجویان، متخصصان و کارکنان دولتی اجرا خواهد کرد تا نیروی انسانی توانمند برای توسعه و نگهداری از فناوری‌های هوش مصنوعی فراهم شود.

دولت رواندا با ارائه مشوق‌هایی همچون تامین مالی، مشاوره و فراهم‌سازی محیط‌های آزمایشی، به حمایت از استارتاپ‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی پرداخته و موانع قانونی را برای توسعه فناوری‌های نوین کاهش خواهد داد. از سوی دیگر، استانداردهای اخلاقی ویژه‌ای برای تضمین شفافیت، عدالت و حفظ حریم خصوصی در کاربردهای هوش مصنوعی تدوین خواهد شد تا این فناوری در راستای منافع عمومی مورد استفاده قرار گیرد. متخصص برنامه‌ریزی در وزارت فناوری اطلاعات و نوآوری رواندا با اشاره به اهمیت این پروژه گفت: «توسعه ۵۰ ابزار هوش مصنوعی نشان‌دهنده تعهد رواندا به تبدیل شدن به یکی از کشورهای پیشرو در حوزه فناوری‌های نوظهور است. این اقدامات می‌تواند نوآوری را سرعت بخشیده، کیفیت ارائه خدمات را ارتقا داده و فرصت‌های اقتصادی جدیدی ایجاد کند».

برنامه‌های اصلی حوزۀ دیجیتال که از سوی وزارت فناوری اطلاعات و نوآوری رواندا اعلام شده است، شامل موارد ذیل است:

• برنامه استعدادهای دیجیتال که قرار است طی دو سال، ۲۰ هزار جوان را آموزش دهد؛
• طرح «The Gym at University» که سالانه هزار دانشجو را در زمینه توسعه نرم‌افزار آموزش خواهد داد؛
• برنامه سواد دیجیتال که با همکاری سازمان «Big Win» راه‌اندازی شده و به آموزش ۱۰۰ هزار معلم و دانش‌آموز اختصاص دارد؛
• پلتفرم «1 Million Coders» که به‌صورت آنلاین در دسترس قرار گرفته است.

هوش مصنوعی به‌تدریج در بخش بهداشت رواندا نیز جایگاه خود را پیدا کرده است. ابزارهای رادیولوژی مبتنی بر هوش مصنوعی به پزشکان در تفسیر تصاویر و تشخیص بیماری‌ها کمک می‌کنند. در عین حال، کارشناسان بر ضرورت ارتقای مدل‌های پردازش زبان طبیعی و بهبود جمع‌آوری داده‌ها تاکید دارند تا کارایی سامانه‌­های پشتیبانی مشتری نیز افزایش یابد.

در حوزه آموزش نیز کشور رواندا از پیشگامان تدوین سیاست ملی هوش مصنوعی بوده و از آوریل ۲۰۲۳ سرمایه‌گذاری در این زمینه را آغاز کرده است. دایان سنگاتی از سازمان آموزش رواندا اعلام کرد که دولت در حال توسعه آموزش هوش مصنوعی و پژوهش‌های مرتبط است تا مهارت‌های رقابتی در حوزه علم، فناوری، مهندسی و ریاضیات را برای دانش‌آموزان فراهم کند. در بخش عدالت اجتماعی نیز دولت به بررسی استفاده از هوش مصنوعی برای ارتقای شفافیت و عدالت اجتماعی پرداخته است. علاوه بر این، همکاری‌های دولتی با استارتاپ‌ها منجر به بهبود مدل‌های پردازش زبان محلی کینیارواندا شده و دسترسی به هوش مصنوعی را افزایش داده است.

پائولا اینگابیره وزیر فناوری اطلاعات و ارتباطات رواندا نیز در اجلاس هوش مصنوعی پاریس در سال جاری میلادی، بر تعهد این کشور نسبت به توسعه هوش مصنوعی در بخش‌های بهداشت، کشاورزی و خدمات عمومی تاکید کرد. در حوزه کشاورزی نیز از هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌های خاک و ایجاد سیستم‌های هشدار سریع به‌منظور حمایت از کشاورزان استفاده می‌شود. این اقدامات بخشی از راهبرد کلان رواندا برای تبدیل شدن به یک مرکز فناوری پیشرو در آفریقا به شمار می‌رود.

در مجموع، برنامۀ دولت رواندا برای توسعه ۵۰ ابزار هوش مصنوعی طی چهار سال آینده را می‌­توان نه صرفاً یک پروژه فناورانه، بلکه رویکردی در عرصه ژئوپلیتیک و اقتصاد دیجیتال آفریقا تعریف کرد. رواندا به لطف ثبات سیاسی، سیاست‌های آینده‌نگرانه در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات و سرمایه‌گذاری هدفمند در زیرساخت و نیروی انسانی، در حال تبدیل شدن به یکی از پیشتازان در حوزه دیجیتال قاره آفریقا است؛ رواندا با وجود وسعت کم و فقدان منابع طبیعی گسترده، توانسته در زمینه فناوری، جایگاهی فراتر از انتظار کسب کند. این کشور در سال ۲۰۲۳، از اولین کشورهای آفریقایی بود که سیاست ملی هوش مصنوعی را به‌طور رسمی تصویب کرد.