رشد مثبت اقتصادی پاکستان

نیمه اول سال مالی تصویر اقتصاد کلان مطلوبی ارائه داد که عمدتاً ناشی از کاهش تورم و تراز مثبت پرداخت‌ها بود.

نیمه اول سال مالی تصویر اقتصاد کلان مطلوبی ارائه داد که عمدتاً ناشی از کاهش تورم و تراز مثبت پرداخت‌ها بود. یکی از نکات برجسته این دوره، ثبت مازاد حساب جاری ۱.۲ میلیارد دلاری در نیمه اول سال مالی ۲۰۲۵ بود، در حالی که طی همین دوره در سال گذشته کسری ۱.۴ میلیارد دلاری به ثبت رسیده بود. مازاد حساب جاری زمانی رخ می‌دهد که مجموع درآمدهای ارزی کشور (  مثل صادرات، حواله‌های ارزی، و درآمد سرمایه‌گذاری خارجی) بیشتر از هزینه‌های ارزی آن (مثل واردات و پرداخت‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری‌های خارجی) باشد.برای مثال، اگر صادرات کالاها و خدمات یک کشور به‌علاوه حواله‌های ارزی بیشتر از واردات و پرداخت بدهی‌های خارجی باشد، حساب جاری کشور در وضعیت مازاد قرار می‌گیرد.

این روند، همراه با حساب‌های مثبت سرمایه و مالی، به بانک مرکزی پاکستان (SBP) اجازه داد تا ذخایر ارزی خود را ۲.۳ میلیارد دلار افزایش دهد و به ۱۱.۷ میلیارد دلار برساند، که تقریباً معادل سه ماه واردات در سطح تقاضای فعلی است.

پاکستان پس از تثبیت نسبی اقتصاد خود، در نقطه عطفی قرار دارد. برخی بر این باورند که این کشور، با میانگین رشد صفر در ۱۵ سال گذشته، باید بر گسترش اقتصادی تمرکز کند تا فقر فزاینده را کاهش دهد. در مقابل، نهادهای مالی و جامعه تجاری نگران‌اند که رشد سریع می‌تواند به افزایش دوباره کسری تجاری منجر شود، به‌ویژه در شرایطی که رشد صادرات همچنان کند باقی مانده است.

عملکرد حواله‌های ارزی

نکته مثبت در این میان، عملکرد قوی حواله‌های ارزی بود که نه تنها کسری را جبران کرد، بلکه به مازاد نیز منجر شد. حواله‌های ارزی با رشد ۳۳ درصدی به ۱۳.۴ میلیارد دلار رسید و نقش حیاتی در تراز حساب جاری ایفا کرد.

کاهش در واردات غذا و نفت

واردات مواد غذایی و نفت اندکی کاهش یافته است که عمدتاً ناشی از کاهش قیمت جهانی کالاهاست و این امر به کاهش هزینه‌های وارداتی کمک کرده است. علاوه بر این، قاچاق از ایران بخشی از هزینه‌های واردات نفت را کاهش داده است. با این حال، افزایش اخیر قیمت نفت در بازارهای جهانی و تلاش‌ها برای مقابله با قاچاق ممکن است واردات نفت را افزایش دهد.

عملکرد صادرات

در جبهه صادرات، رشد ناشی از بخش‌های غذایی و منسوجات بود. در بخش غذا، صادرات برنج کاهش یافته و انتظار می‌رود در نیمه دوم سال اندکی افت کند. در بخش منسوجات، رشد بیشتر ناشی از بخش‌های با ارزش افزوده مانند پوشاک و لباس‌های بافتنی بود که رشد دو رقمی داشتند، در حالی که صادرات نخ کاهش یافت.

بخش فناوری برترین عملکرد را در صادرات داشت و با رشد ۲۸ درصدی به ۱.۸ میلیارد دلار در نیمه اول سال مالی ۲۰۲۵ رسید. بازگشت اطمینان شرکت‌های IT به ارز روپیه منجر به توسعه کسب‌وکار شد. تسهیل سیاست‌های SBP در زمینه نگهداری درآمد صادراتی نیز انگیزه‌ای برای بازگرداندن درآمد به پاکستان ایجاد کرده است. ادامه این روند برای رشد صادرات خدمات بسیار حیاتی است.

حساب‌های مالی و سرمایه

حساب‌های مالی و سرمایه در نیمه اول نیز وضعیت مثبتی نشان دادند. در حالی که سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) در حال افزایش است، همچنان بسیار پایین‌تر از ظرفیت بالقوه خود باقی مانده است. افزایش شاخص دلار آمریکا باعث خروج سرمایه از اوراق بهادار دولتی پاکستان شده است. اگر این روند ادامه یابد، حفظ مازاد تراز پرداخت‌ها می‌تواند چالش‌برانگیز شود. این موضوع نیاز به رویکرد محتاطانه در کاهش سیاست‌های پولی برای مدیریت کسری‌های حساب جاری و حساب‌های مالی و سرمایه را برجسته می‌کند.

وضعیت تجارت کالا و خدمات

واردات کالا در نیمه اول سال مالی ۲۰۲۵ با رشد ۹ درصدی به ۲۷.۷ میلیارد دلار رسید، در حالی که صادرات کالا تنها ۷ درصد رشد داشت و به ۱۶.۲ میلیارد دلار رسید. در نتیجه، کسری تجاری کالاها با ۱۳ درصد افزایش به ۱۱.۵ میلیارد دلار رسید. تراز تجاری خدمات نیز روند مشابهی را دنبال کرد، به طوری که واردات با سرعت بیشتری نسبت به صادرات رشد کرد و کسری این بخش با ۱۷ درصد افزایش به ۱.۶ میلیارد دلار رسید.

در مجموع، کسری تجارت کالا و خدمات با ۱۳ درصد افزایش به ۱۳.۱ میلیارد دلار رسید، در حالی که تراز درآمد اولیه با کاهش ۱۱ درصدی به ۴.۵ میلیارد دلار رسید. با وجود رکود اقتصادی جاری، کسری‌ها همچنان در حال افزایش هستند.

در رشد ۹ درصدی واردات کالا، بیشترین افزایش مربوط به ماشین‌آلات (با رشد ۳۳ درصدی به ۴ میلیارد دلار) و منسوجات (با رشد ۵۳ درصدی به ۲.۶ میلیارد دلار) بود. محدودیت‌های واردات ماشین‌آلات در بیشتر سال‌های مالی ۲۰۲۳ و بخشی از سال مالی ۲۰۲۴ اکنون برداشته شده و انباشت سفارشات در حال تخلیه است. در بخش منسوجات، افزایش واردات عمدتاً به دلیل رشد واردات پنبه خام به دلیل محصول ضعیف داخلی و سایر اقلام مرتبط با منسوجات بود. در برخی موارد، صادرکنندگان بزرگ به واردات مواد اولیه به جای تأمین داخلی روی می‌آورند تا از تأخیر در بازپرداخت مالیاتی جلوگیری کنند.

 منابع :

https://www.brecorder.com/news/40343742/fdi-surge-a-step-forward-miles-to-go

https://tribune.com.pk/story/2523194/reforms-and-export-led-growth