برنامه پنج‌ساله توسعه ای دولت پاکستان

دولت پاکستان از طراحی برنامه پنج‌ساله توسعه پاکستان (2030–2025) با هدف دستیابی به رشد پایدار اقتصادی، عدالت اجتماعی و افزایش رقابت‌پذیری جهانی خبر داد. این برنامه با تخصیص کلان 17 هزار میلیارد روپیه، بر توسعه زیرساخت‌ها، گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر، ارتقای سرمایه انسانی، امنیت غذایی، مقابله با تغییرات اقلیمی و توسعه متوازن منطقه‌ای تمرکز دارد. دولت در نظر دارد با اجرای این برنامه، رشد اقتصادی را به 7٪ برساند، فقر را کاهش دهد، صادرات را دو برابر کند و زمینه اشتغال گسترده برای جوانان را فراهم سازد.

دولت پاکستان یک برنامه توسعه‌ای را در قالب برنامه پنج‌ساله خود با بودجه‌ای بالغ بر 17 تریلیون روپیه طراحی کرده است.احسن اقبال، وزیر برنامه‌ریزی، توسعه و ابتکارات ویژه با اعلام این موضوع گفت: «این برنامه پنج‌ساله بیانگر عزم ملی ما برای تبدیل پاکستان به کشوری خودکفا از نظر اقتصادی، فراگیر از نظر اجتماعی و رقابت‌پذیر در سطح جهانی است. از مجموع کل بودجه، 7 تریلیون روپیه از سوی دولت فدرال و 10 تریلیون روپیه از سوی دولت‌های ایالتی تأمین خواهد شد."

وزیر همچنین اهداف بلندمدت دولت تحت چشم‌انداز URAAN[1] را تشریح کرد و افزود تا سال 2047 ، زمانی که پاکستان صدمین سال استقلال خود را جشن خواهد گرفت، هدف پاکستان تبدیل شدن به اقتصادی 3 تریلیون دلاری است. او افزود: «این چارچوب توسعه‌ای پنج‌ساله گامی‌بلند در راستای رسیدن به آن هدف است. برای سال مالی 26–2025به تنهایی، کل بودجه توسعه‌ای 4.2 تریلیون روپیه در نظر گرفته شده است که از این میزان، 1  تریلیون روپیه به برنامه توسعه بخش عمومی فدرال (PSDP) اختصاص یافته است. او تأکید کرد که اولویت دولت اکنون توسعه باکیفیت، هدف‌محور و نتیجه‌محور است.

در بخش پروژه‌های راهبردی، احسن اقبال به تخصیص‌های کلیدی اشاره کرد که شامل موارد زیر است:

33 میلیارد روپیه برای سد دیامر باشا

35 میلیارد برای سد مومند

100 میلیارد برای بزرگراه کویته–کراچی (N-25)

25 میلیارد برای بزرگراه ایندَس (N-55)

15 میلیارد برای بزرگراه سکر–حیدرآباد (M-6)

10  میلیارد برای پروژه آب‌رسانی K-IV کراچی

9 میلیارد برای مدارس دانش

4.3  میلیارد برای برنامه مهارت‌آموزی جوانان نخست‌وزیر

در بخش سلامت، 1میلیارد روپیه برای درمان هپاتیت C و 800 میلیون برای دیابت اختصاص یافته است

 این برنامه‌ای بلندپروازانه که با هدف دستیابی به خودکفایی اقتصادی، توسعه اجتماعی فراگیر و افزایش رقابت‌پذیری جهانی کشور طراحی شده است. بر اساس این برنامه، مجموع منابع مالی پیش‌بینی‌شده برای پنج سال آینده بالغ بر 17 هزار میلیارد روپیه است که بخش بزرگی از آن در قالب برنامه توسعه بخش دولتی (PSDP) در سال مالی 2025–2026 با تخصیص بی‌سابقه‌ای معادل 2500 میلیارد روپیه هزینه خواهد شد. این سرمایه‌گذاری‌ها با هدف ارتقاء زیرساخت‌ها، بهبود سرمایه انسانی، تقویت امنیت غذایی، گذار به انرژی‌های پاک و توسعه متوازن مناطق مختلف کشور انجام می‌گیرد.

تمرکز اصلی این برنامه بر پنج حوزه کلیدی قرار دارد:

نخست، زیرساخت‌های اقتصادی و حمل‌ونقل که شامل تکمیل پروژه‌های کلیدی طرح اقتصادی چین و پاکستان (CPEC)، نوسازی خط آهن ML-1، و توسعه مناطق صنعتی و بندری از جمله بندر گوادر می‌شود. این بخش به عنوان ستون فقرات رشد صنعتی و تجاری کشور در نظر گرفته شده است.

دوم، امنیت انرژی که با تمرکز بر انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی و آبی، هدف‌گذاری برای کاهش وابستگی به واردات سوخت‌های فسیلی، و بهبود شبکه توزیع برق دنبال می‌شود. دولت قصد دارد سهم انرژی‌های پاک را تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۳۰ درصد برساند.

سوم، توسعه سرمایه انسانی که از طریق اجرای طرح ملی سوادآموزی، ارتقاء بودجه بخش آموزش و سلامت، و سرمایه‌گذاری در آموزش‌های فنی و حرفه‌ای برای جوانان دنبال می‌شود. این محور به‌عنوان پیش‌نیاز عدالت اجتماعی و توسعه پایدار در نظر گرفته شده است.

چهارم، امنیت غذایی و نوسازی کشاورزی که با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین کشاورزی، بهینه‌سازی مدیریت منابع آب، و ایجاد زنجیره ارزش افزوده در محصولات کشاورزی، به‌ویژه در مناطق روستایی و کم‌برخوردار پیگیری خواهد شد.

پنجم، مقابله با تغییرات اقلیمی و تاب‌آوری زیست‌محیطی که در قالب برنامه سبز پاکستان، احیای جنگل‌ها، توسعه زیرساخت‌های پایدار شهری و به‌کارگیری سیاست‌های مدیریت بحران و کاهش ریسک بلایای طبیعی اجرا می‌شود.

از دیگر ویژگی‌های برجسته این برنامه، تمرکز بر توسعه متوازن منطقه‌ای است. دولت متعهد شده است تا با اجرای پروژه‌های ویژه در ایالت بلوچستان، مناطق سابقاً قبیله‌ای (FATA)، و جنوب پنجاب، شکاف‌های توسعه‌ای را کاهش دهد و عدالت جغرافیایی را محقق سازد. توسعه بازارهای مرزی، بهره‌برداری از منابع طبیعی مانند زغال‌سنگ در منطقه ثر، و فعال‌سازی ظرفیت‌های بندری از جمله گام‌های اساسی در این زمینه‌اند.

به منظور نظارت مؤثر بر اجرای برنامه، واحد پایش و ارزیابی عملکرد در کمیسیون برنامه‌ریزی ایجاد خواهد شد و استفاده از فناوری دیجیتال، داده‌محوری و شفافیت مالی در همه مراحل اجرایی مدنظر قرار گرفته است. همچنین همکاری نزدیک با بخش خصوصی، نهادهای بین‌المللی توسعه، و دولت‌های ایالتی در دستور کار قرار دارد.

[1] The 5Es National Economic Transformation Plan 2024-2029