پروژه‌های زیرساختی صربستان

با انتشار راهبرد صربستان در بخش های زیرساختی، هزینه پروژه‌های بزرگ اعلام شد که طبق آن، پروژه‌هایی مانند ساخت بزرگراه‌ها، راه آهن، نمایشگاه‌ها و استادیوم‌ها، بخش قابل توجهی از بودجه این کشور را به خود اختصاص خواهند داد.

در پی فشارهای صندوق بین‌المللی پول، دولت صربستان اخیراً برنامه مالی جدیدی را منتشر کرده که برای اولین بار هزینه دقیق تمام پروژه‌های بزرگ زیرساختی که بیش از 20 میلیون یورو هزینه دارند را مشخص می‌کند. بر اساس این برنامه، مجموع هزینه این پروژه‌ها تا سال 2027 به بیش از 2400 میلیارد دینار خواهد رسید. این برنامه شامل 56 پروژه است که دولت آن‌ها را اولویت‌دار کرده و قصد دارد تا پایان سال 2027 آن‌ها را تکمیل کند. صندوق بین‌المللی پول پیش‌تر نیز بر اهمیت شفافیت در سرمایه‌گذاری‌ها و مدیریت بهتر پروژه‌های زیرساختی در صربستان تاکید کرده بود. آن‌ها معتقدند که این اقدامات به بهبود کیفیت و کارایی سرمایه‌گذاری‌های دولت کمک خواهد کرد.

دولت صربستان برنامه‌ای به نام «جهش به سوی آینده - صربستان 2027» را تدوین کرده که شامل سرمایه‌گذاری‌های کلان در زیرساخت‌ها است. اما صندوق بین‌المللی پول هشدار داده است که اجرای این برنامه نیازمند مدیریت مالی دقیق و محتاطانه بوده و برنامه‌ریزی میان‌مدت نیز از اهمیت حیاتی برخوردار است. صندوق بین‌المللی پول به دولت صربستان هشدار داده است که در اولویت های سرمایه گذاری و پروژه‌های زیرساختی باید بسیار دقت کنند. آن‌ها معتقدند که این انتخاب باید بر اساس عواملی مانند هزینه پروژه، فواید آن برای اقتصاد این کشور و تأثیرات کلی آن بر اقتصاد کلان صورت گیرد.

در میان 56 پروژه زیرساختی که دولت صربستان قصد اجرای آن‌ها را دارد، هفت پروژه هزینه بسیار بالایی دارند. به طوری که ارزش هر یک از این پروژه‌ها بیش از 100 میلیارد دینار است که یک پروژه بیش از 300 میلیارد دینار، دو پروژه بیش از 200 میلیارد دینار و چهار پروژه دیگر نیز بیش از 100 میلیارد دینار هزینه خواهند داشت. گران‌ترین پروژه در استراتژی مالی تجدیدنظر شده، پروژه ساخت زیرساخت های عمومی (فاضلاب) و زیرساخت های دفع زباله‌های جامد شهری در صربستان است که حدود 368 میلیارد دینار برای شهروندان صربستان هزینه خواهد داشت. دومین پروژه گران قیمت، کریدور موراوا (بزرگراه E-761، بخش: Pojate-Preljina) است که در مجموع حدود 252 میلیارد دینار هزینه خواهد داشت. سومین پروژه گران‌قیمت، بازسازی و نوسازی خط آهن بلگراد-نیس است که ارزش آن حدود 208 میلیارد دینار برآورد شده است. چهارمین پروژه از نظر ارزش ساخت، بزرگراه بلگراد - زرنیانین است که حدود 187 میلیارد دینار هزینه خواهد داشت. پنجمین پروژه گران قیمت ساخت راه آهن مجارستان و صربستان است و ارزش این پروژه حدود 155 میلیارد دینار برآورد شده است. ششمین پروژه گران قیمت در صربستان نمایشگاه اکسپو2027 است و شامل ساخت نمایشگاه بین المللی بلگراد اعم از تالار، فضای نمایشگاه، پارکینگ، محوطه‌سازی و ساخت زون‌های بزینسی می‌شود که همه اینها حدود 139 میلیارد دینار هزینه برای شهروندان صربستان دارد. هفتمین پروژه گران قیمت ساخت جاده روما - شاباس - لوزنیسا است و ارزش این پروژه حدود 106 میلیارد دینار برآورد شده است.

از جمله پروژه‌های گران‌تر می‌توان به ساخت استادیوم ملی فوتبال در سرچین اشاره کرد که ساخت آن بر اساس استراتژی بازنگری شده مالی 67.5 میلیارد دینار هزینه خواهد داشت. این در حالی است که شورای مالی صربستان اعلام کرده است که ساخت ورزشگاه ملی با زیرساخت های همراه بالغ بر 112 میلیارد دینار هزینه دارد. شورای مالی همچنین اشاره می‌کند که تخصیص های برنامه ریزی شده برای ورزشگاه ملی در مقایسه با ترازنامه بیش از دو برابر شده و به نزدیک به یک میلیارد یورو یعنی 112 میلیارد دینار رسیده است. با توجه به اینکه مبالغ شورای مالی و استراتیژی بازنگری شده متفاوت است، شورا توضیح داده است که آنها سند متفاوتی را برای ارزیابی دریافت کرده اند که در تارنمای وزارت دارایی صربستان منتشر شده است.

شورای مالی صربستان از شفافیت اتفاق افتاده تقدیر می‌کند، اما همچنان به برخی از حذفیات اشاره دارد. در استراتژی بازنگری شده، گامی در جهت ارائه شفاف‌تر بخشی از پروژه‌های سرمایه‌گذاری عمومی‌برداشته شده که قابل ستایش است. این شورا با بیان اینکه استراتژی بازنگری شده پیش بینی می‌کند که سرمایه گذاری‌های دولتی در سه سال آینده به طور متوسط 7.3 درصد تولید ناخالص داخلی خواهد بود، افزود که برنامه ریزی شده است که سرمایه گذاری‌های عمومی در سال 2024 به 7.4 درصد تولید ناخالص داخلی افزایش یابد.

سرمایه‌گذاری‌های عمومی در صربستان سال‌هاست که بسیار بالا بوده است و با توجه به میزان این هزینه‌ها، در دوره 2025 تا 2027 نیز بالا خواهد بود. این شورا اظهار می‌کند که این هزینه‌ها نه تنها در منطقه CEE بلکه در کل اروپا رکورددار است. با این حال، به نظر می رسد که سطح بالای سرمایه گذاری‌هایی که دولت صربستان در نظر دارد در میان‌مدت انجام دهد، دوباره با ارائه دقیق ساختار بخشی این سرمایه گذاری‌ها همراه نیست.

نکته دیگر این است که در صربستان هنوز سیستم واحدی برای مدیریت پروژه‌های سرمایه‌ای دولتی وجود ندارد. شورای مالی می افزاید که در عمل سازوکارهای مختلفی وجود دارد که از طریق آن تعداد زیادی از پروژه‌های زیربنایی به طور جزئی یا کامل از اعمال مقررات عمومی قانونی در زمینه‌های سلب مالکیت، تدارکات عمومی، برنامه ریزی و ساخت و ساز، مدیریت پروژه‌های سرمایه ای مستثنی می‌شوند. آنها می‌گویند اولین مشکل این است که برخی از پروژه‌های کشوری فقط تا حدی شفاف سازی شده است. بنابراین، به عنوان مثال، سرمایه گذاری در متروی بلگراد فقط برای دو فاز اول ساخت خط 1 گزارش شده است، اگرچه تاکنون این پروژه در کل بودجه با نام «ساخت متروی بلگراد» ثبت شده است.

دوم، پروژه‌هایی به ارزش بیش از 20 میلیون یورو هستند که در جدول گنجانده نشده‌اند و اجرای آنها ادامه دارد. به عنوان مثال، در مورد ساخت جاده باچکی برگ به کیکیندا که کار مقدماتی آن از قبل (در دسامبر 2023) آغاز شده است و ارزش کل آن، به گفته مقامات، میلیاردها یورو اندازه گیری شده است.

ثالثاً، بسیاری از سرمایه‌گذاری‌های بزرگ زیرساختی که قطعاً در دوره مشمول استراتژی اجرا خواهند شد، اصلاً ذکر نشده است. به عنوان مثال، کریدور شومادیا (جاده سردار کاراجورجه) در جدول وجود ندارد، اگرچه شرایط مکان یابی در حال انجام است و شروع کار اجرایی برای سال 2025 اعلام شده است.

علاوه بر این، چندین پروژه سرمایه گذاری بزرگ در مدت زمان کوتاهی دستخوش اصلاحات افزایش زیاد ارزش، ارزیابی شده خود شده اند؛ مثلا در پروژه "EXPO Belgrade 2027"، هزینه‌های برنامه ریزی شده برای سال های 2025 و 2026 نسبت به ارزیابی‌های گذشته دو برابر شده است که پس از آن ارزش کل برنامه استراتژی صربستان به 1.2 میلیارد یورو (140 میلیارد دینار) خواهد رسید.

منبع:

https://www.danas.rs/vesti/ekonomija/najskuplji-infrastrukturni-projekti